O’zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti

Foydalanuvchi interfeysi. OS tomonidan beriladigan interfeys turli toifa odamlarga EHM bilan muloqatni o’ng’ay qilishga qaratilgan. Foydalanuvchi uchun buyruqlar tili mavjud bo’lib, uning eng soddasi menyudir. Murakkab tizimlarda OS muloqatning bir nechta turi bo’lishi mumkin. Mutaxassis bo’lmagan foydalanuvchilarga EHM ishlash uchun sodda buyruqlar tili yaratiladi. Mutaxassis programma tuzuvchilar uchun masalalarni boshqarish tili deb nomlanuvchi kuchli va murakkab til mavjud. Bundan tashqari operatorlar uchun maxsus tillar mavjud bo’lib, ular bu orqali masalalar bajarilishini to’xtatish, holatini aniqlashi va tashqi ta’sirlarni boshqarishlari mumkin.
OS va foydalanuvchi interfeysini qo’llash uchun OS standart servis programmalariga ega bo’lishi kerak. Masalan, ShEHM da klaviaturadan o’qish, malumotlarni ekranga chiqarish programmalari, murakkab EЩMlarda masofadagi terminal ishini taminlash, chop qilish qurilmasini boshqarish, lokal tarmoq va EHM lar o’rtasidagi bog’lanishni taminlash programmalari.
Operatsion qamrov. OSning eng muhim vazifalaridan biri-foydalanuvchilar masalalarining operatsion qamrovini ta’minlashdir. Bu ta’minlash bir qancha servis program­malardan iborat bo’lib, ular topshiriq (masalani) yechish jarayonida foydalaniladi va foydalanuvchi talabiga muvofiq mashina resurslarini ajratish va boshqarishni taminlaydi.

OSning mashinaga bog’liq xususiyatlari

OSning asosiy (muhim) vazifalaridan biri EHM resurslarini boshqarishdir. Aksariyat resurslar bevosita apparat qurilmalariga, ya’ni operativ xotira, o’qish-yozish qurilmalari, markaziy protsessorga bog’liqdir. Shundan kelib chiqib aytish mumkinki, OS ko’p funktsiyalari bevosita EHM arxitekturasi bilan aniqlanadi.
OSdan foydalanish rejimlari:
Bir programmali rejim va kvant rejim mavjud. Kvant rejimda EHMdan 1 nechta foydalanuvchi foydalanadi, har bir foydalanuvchiga kvant vaqt ajratiladi. Kvant sekundning kichik ulushi. Protsessor kvant vaqt ichida 1 ta masala bilan shug’ullanadi . Agar uni ishlab ulgurmasa masalani navbatga qo’yib, keyingi kvant vaqt ichida boshqa masala bilan shug’ullanadi. Agar masalani ishlab tugatsa, uni navbatdan chiqarib tashlaydi.
Ma'lumki, operatsion sistema hisoblash tizimlarida hisoblash protsesslarini boshqarish funktsiyasini bajaradi. Hisoblash tizimlari resurslarini turli hisoblash jarayonlari o'rtasida taqsimlaydi va shunday dasturiy muhit hosil qiladiki, unda foydalanuvchining amaliy dasturlari bajariladi. Mana shu muhitni operasion muhit deb ataymiz. Endi, har qanday dastur o'zining boshlang'ich ma'lumotlariga ega. Mana shu ma'lumotlar qayta ishlanish natijasida ma'lum bir hisoblash natijasiga ega bo'linadi. Ko'pgina hollarda boshlang'ich ma'lumotlar operativ xotiraga tashqi qurilmalar yordamida tushadi. Xuddi shuningdek, hisoblash natijalari ham tashqi qurilmalarga chiqarilishi kerak. Tizimli dasturlashtirish taraqqiyoti va tizimli dasturlash ta'minoti amaliyotda keng uchraydigan operatsiyalar va ular uchun mos keluvchi dasturiy modullarni yangi yaratilayotgan dasturlarda foydalanishdan iborat.
SHKning dasturli ta'minoti tarkibi uning muhim funktsional tavsifi hisoblanadi.