O’zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti

Yuklovchi programmalar
OS 4 ta yuklovchi programmalar gruppachasidan iborat bo’ladi. Ular aniq funktsiyalarni bajaradi.:
1. Dastlabki yuklash bloki
Bu blok 0 yo’lning 1 sektorida joylashgan. Sistema initsializatsiya qilinganda dastlabki yuklash bloki avtomatik ravishda disketadan OX ga joylashadi. Bu blok qolgan programmalarni chaqiradi.
1 joylashadigan programma IPL deyiladi. YeS mashinalarida diskda saqlanadi. Disklar 2 xil bo’ldai. Rezident va ishchi disklar. Rezident diskka zavodning o’zida hamma kerak bo’ladigan sistema programmalar yozilgan bo’ladi. Kompyuterni yoqqan vaqtda xotirada sistemali programma joylashadi.
IPL 0-doroshkada joylashgan bo’ladi. NZP klavishasi bosilsa, IPL1 qismi mashina xotirasiga joylashadi, Uning joylashgan qismi , joylashmagan (qolgan) qismini xotiraga chaqiradi. Endi IPL ishlab, NIP (initsializatsiya programmasi) ishini chaqiradi. U hamma qurilmalarni ishga tayyorligini tekshirib chiqadi. va prioriteti yuqori bo’lgan programmaga boshqarishni uzatadi. Protsessor vaqtini olgan programmani aktiv programma deyiladi. Agar ishlamasa, vaqti bekor ketmasligi uchun o’zidan keyingi programmani chaqiradi. Navbatda 16 tagacha programma bo’lishi mumkin., chunki xotira 16 bo’lakka bo’linadi. Har bir bo’lakninng kamchilini bor. Kam 0-F gacha bo’ladi. Bu protsess shunday tez bo’ladiki, xuddi mashina bu bilan ishlagandek bo’ladi.
2. IBMBIO.COM - Programmalar xotiraning 00600 yacheykasidan boshlab joylashadi. Initsializatsiya vaqtida qurilmalarning holatini aniqlanadi. Axborotlarni kiritish va natija olish jarayonlarini boshqaradi.
3. IBMDOS.COM Bu xotiraning 00V00 adresidan boshlab joylashadi. Bu programmalar disketadagi fayllarni mundarijani boshqaradi. Yozuvlarni bloklarga birlashtiradi va aksincha, bloklarni ajratadi (razblokirovanie) Bundan tashqari INT 21H funktsiyani boshqaradi. Bir qator servis funktsiyalarni bajaradi.
4.COMMAND.COM Bu programmalar gruppasi com,exe,bat tipidagi fayllarni boshqaradi. Programmalar 3 qismdan iborat:
1. Rezident programmalar
2. Initsializatsiya programmalari
3.Tranzit programmalar

1. 
   COMMAND.COM programmalari fayllarni disketadan xotiraga chaqiradi. Programma rezident qismi xotiraga IBMDOS.COM dan keyin joylashadi. Bu programmalar xamma xatolarni ishlab chiqadi va quyidagi uzilishlarni boshqaradi:
   

INT 21H masalani tugatishni ishlab chiqish programma adresi
INT 23H ctrl /break ga reaktsiya beruvchi programma adresi INT 24H disk amallarinin xatosiga reaktsiya beruvchi programma adresi
INT 27H programma ishini tugatib, rezident bo’lib qoladi.
Rezident har doim mashina xotirasiga murojaat qilishi mumkin bo’lgan programma

2. 
   initsializatsiya qismi rezident qismidan keyin joylashadi va AUTOEXEC.BAT fayllarni boshqaradi. Bu qismi sistema ishiga tushganda birinchi bo’lib boshqarishni oladi va programma xotiraga joylashtirish uchun segment adresini aniqlaydi. Keyin initsializatsiya programmasi ishlamaydi . Uning o’rnini boshqa programma olishi mumkin. Tranzit qismi xotiraning eng katta adresiga joylashadi va A:/> degan taklifni ekranga chaqiradi.
   

Tranzit programmalar .com va exe tipidagi fayllarni disketadan xotiraga chaqiradi. Bajariladigan programmalarni komandalar segmentini 100 adresidan boshlab joylashadi. Chiqish adresi aniqlanadi. Boshqarish bajariladigan programmaga uzatiladi.
Tranzit qismi PSP (programma segmenti prefiksi) turadi. Agar programma oxirida Return yoki INT 21H komandasi bo’lsa, boshqarishni rezident programmaning command. Com qismi aniqlanadi. PSP 256 bayt joy egallaydi.