O‘zbekisтon respublikasi

Uyulmagan grunt toifasiga va kotlovan chuqurligiga (m) bog‘liq holda xavfsiz masofa V (m)

Uyulmagan grunt	Kotlovan chuqurligiga (m) bog‘liq holda xavfsiz masofa V (m)
1	2	3	4	5	6
Qumli, toshli	1,5	3	4	5	6
Qumli (supes)	1,25	2,4	3,6	4,4	5,3
Qumoq (suglinok)	1	2	3,25	4	4,75
Loyli (gilli)	1	1,5	1,75	3	3,6
Quruq soz (lyoss)	1	2	2,5	3	3,5

3. Yuk ko‘tarish-tushirish mashina va mexanizmlarini ro‘yxatga olish, texnik ko‘rikdan va sinovdan o‘tkazish

1. Yuk ko‘tarish-tushirish mashina va mexanizmlarining konstruksiyasiga qo‘yiladigan umumiy

xavfsizlik talablari

Yuklarni ortish va tushirish ishlari mashina va mexanizmlar (kranlar) yordamida yoki qo‘l kuchi bilan bajarilishidan qat’i nazar ishlab chiqarishdagi o‘ta xavfli jarayonlardan bittasi hisoblanadi. Chunki,, ishlab chiqarishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalarning, ayniqsa og‘ir baxtsiz hodisalarning) asosiy qismi xuddi shu ishlarni amalga oshirish jarayonlarida yuzaga keladi.

Kranlarning ishlab chiqarilishi, o‘rnatilishi va jihozlanishi “Yuk ko‘tarish kranlarining tuzilishi va xavfsiz ishlatilish qoidalari” talablariga rioya qilingan holda amalga oshirilishi kerak. Ushbu qoidalarning talablari, maxsus kranlardan tashqari, kranlarning barcha turlariga taalluqlidir va ularni ro‘yxatga olish, texnik ta’mirlash va xizmat ko‘rsatishning tartibini belgilab beradi. Bundan tashqari yuk
ko‘tarish mashina va mexanizmlari bilan yuklarni ko‘targanda va harakatlanish vaqtida qabul qilingan boshqa xavfsizlikni ta’minlash standartlari, qoida va me’yorlariga amal qilish talab qilinadi.
Kranlarning hamma qismlari, detallari va yordamchi qurilmalari, shuningdek, uning tuzilishi, tayyorlanishi, materiali, payvandlangan joylarining sifati, o‘rnatilish va ishlatilishi texnik talablarga, umumiy qoida, me’yor va standartlar talablariga ham javob berishi kerak [31, 34].
Kranlarning barcha harakatlanuvchi va aylanuvchi qismlari, kuchlanish ostidagi tok uzatuvchi shina va uskunalari to‘siqlar bilan to‘silgan bo‘lishi kerak. Yuk ko‘tarib harakatlanayotgan kranning odamlar va boshqa obyektlar bilan to‘qnash kelishi, yuklarni odamlar va boshqa mashina-mexanizmlar ustidan olib o‘tilishi mutlaqo taqiqlanadi. Shuning bilan birga uning yuk ko‘taruvchi qismlarining mustahkamligini ta’minlash, yordamchi qurilmalari, yuk ilgichlari mustahkam va ishonchli bo‘lishi kerak.
Yuk ko‘tarish-tushirish mashina va mexanizmlari yukni ko‘tarish va harakatlanish vaqtida zarur bo‘ladigan xavfsizlikni ta’minlashning injener-texnik uskuna va vositalari bilan to‘la ta’minlangan bo‘lishi kerak (7.10 – rasm). Kranlar yuklanishni chegaralovchi qurilmalar bilan albatta ta’minlanadi. Ular ko‘tarish mexanizmi 10 % dan ziyod yuklanganda dvigatellarni o‘z-o‘zidan o‘chirib qo‘yadi, bular kranlarda o‘ta yuklanishga yo‘l qo‘ymaydigan qurilmalardir. Oxirgi uzib-ulagichlar esa kranlar dvigatelini harakat yo‘lining oxirida o‘chirish, osma kran yo‘llarida harakatlanishni cheklash uchun xizmat qiladi. Kranlarga ularning yuk ko‘tarish imkoniyatini ko‘rsatuvchi belgilar o‘rnatiladi. Signal asboblari (qo‘ng‘iroq, sirena) kranlar kabinasidan tashqariga o‘rnatiladi.
Yuk ko‘tarish va tushirish jarayonida asosiy xavfsizlik talablari kranlarning po‘lat arqonlari mustahkam bo‘lishliligiga, tormoz va to‘xtatish qurilmalarining ishonchli ishlashiga qo‘yiladi.
Kranlarning arqonlari 6...9 karralik mustahkamlik zaxira koeffitsientiga ega bo‘lishi kerak. Тormoz tizimida 1,5...2,5 karralik zaxira koeffitsienti
bo‘lishi, hamda ortiqcha yuklanishlarda avtomatik to‘xtatish qurilmalari ishonchli ishlashi lozim [31, 34, 47].

4. 
   – rasm. Minorasimon kranda xavfsizlikni ta’minlash vositalari:
   

1. 
   anemometr; 2-yuk ko‘tarishni chegaralovchi; 3, 4 - kryukning ko‘tarilishni chegaralovchilar; 5-xartumning burilishini chegaralash asbobi. 6-tovush signali berish asbobi; 7- kran minorasining burilishini chegaralovchi moslama; 8, 9 - kabinadagi ogohlantirish vositalari; 11, 12-kran harakatini chegaralovchi moslamalar.
   

2.