O‟zbekiston respublikasi

Yurak shartli reflekslari. Odamda yurak faoliyatini o‘zgartiradigan shartli reflekslar hosil qilingan. Shu maqsadda biron shartli ta‘sirot ko‘z soqqasini bosib turish bilan bir vaqtga to‘g‘ri keladi, ko‘z soqqasi bosilganda yurak urishi refleks yo‘li bilan (adashgan asab qo‘zg‘alishi tufayli) siyraklashadi Danini-Ashner refleksi deb shuni aytiladi. Shunga o‘xshash bir qancha tajribalar natijasida shartli refleks kelib chiqadi. Endi birgina shartli ta‘sirotni qo‘llanish yurak urishini siyraklata oladi.

Nafasning va gazlar almashinuvining shartli refleks yo‟li bilan o‟zgarishini V.M.Bexterev ko‘rsatib berilgan. Bu shartli refleksning fiziologik ahamiyati shundan iboratki, organizmni jismoniy ishga tayyorlaydi. Ish boshlashdan oldinroq gazlar almashinuvining kuchayishi va o‘pka ventilyasiyasining ortishi mushak faoliyati vaqtida organizmning ko‘proq chidamli bo‘lishiga va ish qobiliyatining yaxshilanishiga yordam beradi.

Boshqa ichki a‟zolar faoliyatining shartli refleks yo‟li bilan o‟zgarishi. Turli signallarni shartsiz ta‘sirotlar bilan birga qo‘llanib, ko‘pgina ichki a‘zolar faoliyatini o‘zgartiradigan shartli reflekslarni vujudga keltirsa bo‘ladi. Tomoqning qisqarishi, tomirlarning torayishi, buyraklarda siydik ajralishining kamayishi va boshqalar.

Kimyoviy moddalar ta‟siriga doir shartli reflekslar. Shartli reflekslar tufayli organizmda ro‘y beruvchi gormonal o‘zgarishlarni bir qancha tadqiqotchilar aniqlashgan. Masalan, og‘rituvchi ta‘sirotning shartli signali qondagi adrenalinni ko‘paytiradi.

Morfin ta‘siriga shartli refleks hosil qilish mumkinligi I.P.Pavlov labaratoriyasida ko‘rsatib berilgan edi. It organizmiga morfin yuborilgach bir necha daqiqadan keyin organizm funksiyalari murakkab ravishda o‘zgaradi; so‘lak ajralishi, qusish, defekasiya, nafasning o‘zgarishi, uyqu bosishi va nihoyat uyqu ro‘y beradi.