O‟zbekiston respublikasi

SEMINAR MASHG‟ULOTLARI

MASHG‟ULOT №: 1. MUSKUL QISQARISHINING TURLARI VA MUSKUL KUCHI.


Ishdan maqsad: Muskul qisqarishining turlari va muskul kuchi to`g`risidagi tushunchalarni o‗rganish.
Ish uchun kerakli jihоzlar: Darsliklar, ilmiy jurnallar, internet ma‘lumotlari, atlaslar.

Seminar rejasi:

1. 
   Izotonik va izometrik qisqarishlar.
   

2. YAkka qisqarish.

3. 
   Qisqarishlarning qo„shilishi (summatsiya) va tetanus.
   

4. Muskullarning ishi va kuchi.

5. 
   Muskulning charchashi
   

Nazariy tushuncha: Izotonik va izometrik qisqarishlar. Izotonik qisqarish muskulning shunday qisqarishiki, unda tolalari kalta tortadi-yu, tarangligi doimiy bo‗lib qolaveradi. Muskulning bemalol yuk ko‗tarishi izotonik qisqarishga misol hisoblanadi, yuk bunda muskulning doimiy tarangligiga sabab bo‗ladi. Izometrik qisqarishda muskul kaltalana olmaydi, masalan, muskulning ikki uchi qimirlamay yopishib turganda shunday bo‗ladi. Bu holda muskul tolalarining uzunligi o‗zgarmaydi-yu, tarangligi oshadi. Izometrik qisqarishni qayd qilish uchun muskulga deyarli kaltalanish imkonini bermaydigan qattiq prujina biriktirilib, shu muskulni ishlashga majbur etiladi. Bu holda har xil kuchaytirgichlar (usilitellar) dan foydalanib, muskulning juda oz (bir necha mikron chamasi) kaltalanishi yozib olinadi, bu kaltalanish aslda muskulning taranglanishini aks ettiradi.
Organizmda muskullarning tabiiy qisqarishlari hech qachon sof izotonik yoki sof izometrik qisqarishdan iborat bo‗lmaydi, chunki muskullar yukni ko‗tarayotganda (masalan, qo‗lni tirsakdan, oyoqni tizzadan bukayotganda) kaltalanadi va shu bilan birga qarama-qarshi muskullarni cho‗zib, o‗z tarangligini o‗ztartiradi.