O‟zbekiston respublikasi

Oyoqning erkin turgan bo’limidagi suyaklar

Son suyagi - odam tanasining eng uzun va katta naysimon suyagidir. Uning yuqori uchida medial yoki ichki tomoniga karagan sharsimon boshchasi, boshchasining pastrog`ida burchak bilan joylashgan buyinchasi bor. Bu burchakning o‘rtacha kattalikdagi erkaklarda 130 ? teng, aellarda to‘g‘ri burchakni tashkil etadi. Son suyagining boshchasi tos suyagining quymich kosasi bilan birikib, uzining yuzasida chuqurchaga ega. Bu chuqurchaga yumaloq boylam birikadi.
Suyakning uzun buyin qismi diafiz qismiga utadigan joyida katta va kichik do`nglari mavjuddir. Katta do`ngcha tashkariga karagan va uning asosida do`ng chuqurchasi joylashgan. Kichik do`ngcha ichkariga va orqaga karagan. Bu do`ngchalarga dumba muskullari birikadi. Suyakning oldingi yuzasida ikkala do`ng o‘rtasida do`nglararo g`adir-budir chiziklar, orqa yuzasida esa do`nglararo qirra joylashagan.
Son suyagining orqa yuzasida g`adir-budir chizik bo‘ladi. Suyakning tanasi deyarli tsilindsimon shakldadir. Son suyagining pastki uchida ikkita do`ng - medial yoki ichki do`ng, lateral yoki tashki do`nglar joylashgan. Ular o‘rtasida do`nglararo chuqurlik bor. Ichki do`ng tashki do`ngdan kattarok. Do`nglar katta boldir suyagi bilan birikishi uchun bo`g`im yuzalariga ega. Old tomondan ikkala do`ng umumiy bo`g`im yuzasini xosil qiladi, uning o‘rtasida do`nglararo chuqurcha bor. Old tomondan chuqurcha tizza usti yuzasini xosil kilib, bu yuzaga tizza qopkogi takaladi.
Son suyagi do`nglarining ustida, ikki yon tomoniga chikkan ichki va tashki do`ng usti tepaliklari bor.
Odam evolyutsiyasining takominlanishi natijasida tik yurish qobiliyati paydo bo`ldi. Natijada tos va son suyaklarining tuzilishi uzgardi. Odamsimon maymunlarga nisbatan odamning son suyagi uzunlashdi va ingichkalashdi, tanasi old tomonga karab bukilgan belgisi paydo bo`ldi, orqa yuzasida esa g`adir-budur chizig`i kuchli darajada rivojlandi. Tizza qopkogi yoki tizza usti suyagi sonning eng yirik suyagi bo‘lib , u soninng turt boshli muskul payining ichida yotadi va tizza bo`g`imni xosil qilishda katnashadi. Tizza qopkogining utkir uchi pastga karatilgan, keng asosi – yuqorida, bo`g`im yuzasi esa togay bilan qoplangan.