O‘zbekiston respublikasi

Boshqaruvda axborot xavfsizligini ta’minlash

Firma kompyuter tizimlarini axborot xavfsizligini xavfini amalga oshishi juda
murakkab va xavfli oqibatlar bilan bog‘langan bo‘ladi.

13.1-jadval.

№	Ta’sir etish obyektlari	Axborot buzilishi	maxfiyligini	Axborot butunligini buzilishi	Tizimni layoqatligini buzilishi	ishga
1	Apparat vositalari	Ruxsat etilmagan ulanish; resurslarni ishlatish; tashuvchilarni o‘g‘irlash		Ruxsat etilmagan ulanish; resurslarni ishlatish; o‘zgartirish; rejimlarni o‘zgartirish	Rejimlarni ruxsat etilmagan o‘zgartirish; ishdan chiqarish; buzish.
2	Dasturiy ta’minot	Ruxsat etilmagan nushalash; o‘g‘irlash; ushlab olish.		Ruxsat etilmagan murojaat etish; «Troyan oti» viruslarni, «Chuvalchanglarni» tadbiq qilish	Ruxsat etilmagan halaqitga uchrash; o‘chirish; almashtirish
3	Ma’lumotar	Ruxsat etilmagan nushalash; o‘g‘irlash; ushlab olish.		Ruxsat etilmagan halaqitga uchrash; o‘zgartirish.	Ruxsat etilmagan halaqitga uchrash; o‘chirish; almashtirish
4	Xodimlar	Sirni ochib qo‘yish;		«Maskarad»; shantaj qilish;	Ish joyidan ketish;
		axborotni himoya qilish		xodimni sotib olish.	fizik bartaraf etish.
		tizimi to‘g‘risida
		ma’lumotlarni uzatish;
		sovuqqonlik

Kompyuter tizimlari va tarmoqlari uchun xavfsizlik xavfini amalga oshirish yo‘llari
. Ularga quyidagilar tegishlidir:

• 
  fizik butunlikni buzish – axborot sifatini buzishga yoki uni to‘liq yo‘q qilishga yo‘naltirilgan, ayniqsa axborotni uzatish tizimlarida va telekommunikatsiyalarning kompyuter tarmoqlarida;
  
• 
  ruxsat etilmagan o‘zgartirish – shu bilan tavsiflikni, u turli xil hujjatlarda, hisobotlarda va ma’lumotlar bazalarida berilganlarni qalbakilashishiga yoki halaqitlarga uchrashiga olib kelishi mumkin;
  
• 
  ruxsat etilmagan olish – maxfiy axborotni bevosita kompyuter tizimlaridan va tarmoqlaridan ularga ulanish yo‘li bilan o‘g‘rilash, yoki axborot tashuvchilarni va
  

x.k. o‘g‘rilash bilan tavsiflidir;

• 
  ruxsat etilmagan ko‘paytirish – dasturlarni va berilganlarni nushalashga yo‘naltirgan.
  

Shunga o‘xshash xavflardan va ularning oqibatlarini himoyalanish uchun oldindan ularni amalga oshirish yo‘llarini topib olish kerak va keyin esa axborotni himoya qilishni mos tizimini ishga tushirish kerak. Quyidagi jadvalda kompyuter tizimlari va tarmoqlarini xavfsizligi xavflarini, ularni tashkil etuvchilariga ta’sir etilganda, amalga oshirishni asosiy yo‘llari ko‘rsatilgan.

5.