O‘зbekiстон рeспublikaсi

REFERENDUM
(
lot. referendum – xabar berilishi lozim bo‘lgan narsa
) — 
bevosita
demokratiya
ning eng muhim tartiboti (instituti), davlat yoki ijtimoiy hayotning birorta masalasi 
bo‘yicha saylovchilarning ovoz berishidir. Referendum taomilining saylovlar taomilidan asosiy 
farqi saylovchilar ovoz beradigan ob’ektdadir. Saylovlardan farq qilib, Referendumda ma’lum 
lavozimga nomzod yoki nomzodlar ro‘yxati emas, balki Referendum o‘tkazilishiga sabab 
bo‘lgan ma’lum masala — qonun, qonun loyihasi, konstitutsiya, konstitutsiyaga tuzatish, 
muvofiq mamlakat xalqaro maqomiga taalluqli muammo, ichki siyosat muammosi ob’ekt 
hisoblanadi. Agar saylovlar natijalarini ham majoritar, ham mutanosib tizimlar bo‘yicha aniqlash 
mumkin bo‘lsa, Referendum natijalari faqat majoritarizm prinsiplari asosidagina aniqlanishi 
mumkin. 
Plebissit
, ya’ni hududning siyosiy taqdiri to‘g‘risida shu hududda yashovchi aholidan 
so‘rash Referendumning o‘ziga xos shakli hisoblanadi. Ayrim mamlakatlar (Fransiya)da 
plebissit Referendumga nisbatan kengroq tushuncha deb hisoblanadi. Boshqa mamlakatlar 
(AQSH)da plebissit bilan Referendum bir-biridan farqlanmaydi. RF qonunchiligi faqat 
«Referendum» tushunchasini biladi. Hozirgi davlatlar konstitutsiyaviy huquqi Referendumning 
turli shakllarini ularni, qo‘llash taomillarini farqlaydi. Referendum 
umummilliy
butun davlat 
hududiy o‘tkaziladi va 
mahalliy
, federatsiyaning alohida sub’ektlari yoki ma’muriy-hududiy 
birliklarida o‘tkaziladi; 
konstitutsiyaviy
va 
qonun chiqaruvchi
Referendumga ajratiladi 
(konstitutsiyaviy Referendum mavzusi yoki yangi konstitutsiya loyihasi yoki konstitutsiyaviy 
islohot va konstitutsiyaga tuzatishlar, qonun chiqaruvchi Referendum mavzusi esa yoki yangi 
qonun loyihasi yoki kuchga kirgan qonun bo‘lishi mumkin). Huquqiy ahamiyatiga ko‘ra