O‘зbekiстон рeспublikaсi

7.TARQATMA MATERIALLAR 
 
 

---

70 
8.GLOSSARIY
 
AGRESSIYA - (lot. agressio)
– umum e’tirof etilgan prinsiplar va xalqaro huquq 
normalariga binoan tinchlik va xavfsizlikka qarshi jinoyat hisoblanadi. BMT Bosh 
Assambleyasining 1974 yil 14 dekabrda qabul qilingan «Agressiya tushunchasi» to‘g‘risidagi 
Rezolyusiyasining 3-moddasida quyidagilar: 1) bir davlat qurolli kuchlarining boshqa davlat 
hududiga bostirib kirishi yoki hujum qilishi; 2) vaqtidan qat’i nazar harbiy bosqin oqibati 
sifatida harbiy kuch ishlatib, boshqa davlat hududini bosib olish; 3) boshqa davlat hududi yoki 
uning bir qismini zo‘rlik bilan qo‘shib olish; 4) boshqa davlat hududiga bombalar tashlash yoki 
uning hududida turli qurol-yarog‘larni ishlatish; 5) bir davlat portlari yoki uning qirg‘oqlari 
yoxud qirg‘oqlarining bir qismini qamal qilish; 6) bir necha davlatlar qurolli kuchlarining boshqa 
davlatning quruqlikdagi, dengiz yoki havo kuchlariga yoxud dengiz yoki havo flotiga hujum 
qilishi; 7) bir davlatning boshqa davlat hududida u bilan tuzilgan bitimga binoan turgan qurolli 
kuchlaridan bitimda nazarda tutilgan shartlarni buzgan holda foydalanishi; 8) ushbu hududda 
bitimning amal qilish muddati tugaganidan keyin ham qurolli kuchlarning turaverishi; 9) o‘z 
hududini boshqa davlat ixtiyoriga topshirib qo‘yilgan va ushbu hududdan uchinchi davlatga 
qarshi agressiya sodir etilishiga imkon bergan davlatning harakatlari; 10) boshqa davlatga qarshi 
qurolli kuchlarning qo‘llanishini amalga oshiruvchi qurolli to‘dalar, guruhlar va muntazam 
kuchlar yoki yollanganlarning davlat tomonidan yuborilishi agressiya, deb hisoblanadi. BMT 
Ustaviga ko‘ra agressiya atamasi bir yoki bir necha davlatning boshqa davlatga nisbatan 
noqonuniy ravishda qurolli kuch ishlatishini bildiradi. Biroq ob’ektiv jihatdan urushni 
rejalashtirish yoki unga tayyorgarlik ko‘rish yohud agressiya to‘g‘risida qarorining 3-moddasida 
sanab o‘tilgan biror harakatni sodir etish uchun fitnada qatnashishning o‘zi tamomlangan jinoyat 
tarkibini vujudga keltiradi (bomba tashlashni rejalashtirish, qo‘shinlar harakati uchun urush jo-
ylarining xaritasini tuzish, bosqinchilik maqsadlarida joylarni o‘rganish, birgalikda agressiya 
harakatini amalga oshirish uchun muzokara olib borgani kabilar). (18) 
ANARXIZM
– yunon tilidan olingan bo‘lib, anarchia – hokimiyatsizlik ma’nosini 
bildiradi. Anarxizm siyosiy oqim bo‘lib, siyosiy-tarixiy jarayonlarning murakkab pallasida 
siyosiy jarayonlarga ta’sir etishga intilish usuli. Anarxizmning barcha ko‘rinishlarining umumiy 
jihati shundan iboratki, u davlatni jamiyatdagi barcha yovuzlik, musibat va jaholatning, jumladan 
urushlarning, repressiyalarning, ijtimoiy tengsizlikning barcha ko‘rinishlarining manbai deb 
hisoblaydi. Anarxistlar stixiyali tartibsizliklar vositasida davlat apparatini emirib, o‘rniga ishlab 
chiqaruvchilarning muxtor assotsiatsiyalarini tuzish takliflarini ilgari suradi. Anarxistik 
konsepsiyalarga ko‘ra davlatchilik asoslarini emirish jamiyatda ijtimoiy munosabatlarning 
tubdan ijobiylashuviga olib keladi. SHuningdek, anarxizm tarafdorlari siyosiy kurashlarning 
barcha ko‘rinishlarini, jumladan siyosiy partiyalar va tashkilotlar orqali tartibli kurashlarni inkor 
etib, asosiy e’tiborni mamlakatda ommaviy ish tashlashlar, zabastovka va mitinglar uyushtirish 
orqali davlat organlariga ta’sir etishni targ‘ib etadilar. Anarxizmning eng jirkanch ko‘rinishi – 
siyosiy ta’sirning eng iflos yo‘li bo‘lgan terrorizm va ommaviy qurbon usulini ham yoqlashidir. 
SHu jihatdan ham anarxizm jamiyat rivojiga salbiy ta’sir etuvchi, umuminsoniy qadriyatlarga zid 
oqim hisoblanadi. (1)