O‘zbeкiston respubliкasi



Download 0,83 Mb.
bet235/403
Sana18.02.2022
Hajmi0,83 Mb.
#453705
1   ...   231   232   233   234   235   236   237   238   ...   403
Bog'liq
HO\'AT. 2010. R.Sayfullayeva..

Кesimlik kategoriyasi. Bog‘lama. Кesimlik kategoriyasi son turkumida ham o‘z mohiyatini cheklangan darajada namoyon qilib, ikki ko‘rinishga ega bo‘ladi: a) hozirgi zamon ko‘rinishi; b) o‘tgan va kelasi zamon ko‘rinishi. Кo‘p hollarda son turkumida kesimlik kategoriyasi bog‘lama vositasida yuzaga chiqadi.
Bog‘lama kesimlik kategoriyasini son va boshqa kesimlik vazifasiga unchalik moslashmagan so‘zlarda yuzaga chiqaruvchi vosita. To‘liqsiz fe’l, bo‘l, hisoblanmoq, sanalmoq, deyilmoq kabi mustaqil fe’llar sonlarda ham bog‘lama vazifasini bajaradi.
Кesimlik kategoriyasining son turkumidagi hozirgi zamon ko‘rinishi quyidagi tusga ega bo‘ladi:
Birinchisi +man Birinchisi+miz
Birinchisi +san Birinchisi+siz
Birinchisi +0 Birinchisi+(lar)


-man, -san, -miz, -0, -lar kesimlikning barcha ma’nosini yig‘iq holda bir affiksda ifodalaydi. Bo‘lishsiz shakli analitik usulda yuzaga chiqadi: Birinchisi emasman, Birinchisi emassan. Egaga urg‘u berilganda, kesimlikning barcha ma’nolari nol shakl orqali ifodalanadi: Men birinchisi(0) kabi.
O‘tgan zamonda kesimlik ma’nosi bog‘lama vazifasida keluvchi to‘liqsiz fe’l va bog‘lamalashgan so‘z bilan kesimlikning analitik ifodasini tashkil etadi.
Birinchisi +edim Birinchisi +edik
Birinchisi +eding Birinchisi +edingiz
Birinchisi +edi Birinchisi +edi(lar)
Bunda ikki shakl (edi va shaxs/son) kesimlikning to‘rt tip ma’nosini ifodalaydi. To‘liqsiz fe’l zamon, tasdiq, mayl ma’nosini yaxlit yuzaga chiqaradi.
Bo‘l fe’li bog‘lama vazifasida kelib uch zamonni ham ko‘rsatishi mumkin: birinchisi + bo‘laman/bo‘ldim. Misollar: Men shu zavodga ishga kirganlarning eng birinchisi bo‘ldim (o‘tgan zamon). Men shu zavod ishchilarining birinchisi bo‘laman (hozirgi zamon). Sen shu zavod ishchilarning eng birinchisi bo‘lasan (kelasi zamon). Sanaladi, hisoblanadi so‘zlari ham bog‘lama vazifasini bajarib, songa kesimlik kategoriyasini moslaydi.

Download 0,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   231   232   233   234   235   236   237   238   ...   403




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish