Музлаш пайтида кўпчишлик даражаси бўйича грунтларнинг таснифланиши (ШНК 2.05.02-07, Илова В, 4.1-жадвал )
4.1-жадвал
Кўпчишлик бўйича грунтлар гуруҳлари
|
Кўпчишлик даражалари
|
Нисбий совуқли кўпчиш
|
I
|
Кўпчимайдиган
|
1 ва кам
|
II
|
Заиф кўпчийдиган
|
1 юқори ва 4 гача
|
III
|
Кўпчийдиган
|
4 юқори ва 7гача
|
IV
|
Кучли кўпчийдиган
|
7 юқори ва 10 гача
|
V
|
Ўта даражада кўпчийдиган
|
10 дан юқори
|
Кўпчишлик даражалари бўйича грунтлар гуруҳлари
(ШНК 2.05.02-07, илова В, 4.2-жадвал)
4.2 - жадвал
Грунт
|
Гуруҳ
|
Таркибида 0,05 дан майда зарралари 2 % гача бўлган йирик ва ўртача йирик шағалтошли грунт
|
I
|
Таркибида 0,05 дан майда зарралари 15 % гача бўлган йирик ва ўртача йирик, таркибида 0,05 дан майда зарралари 15 % гача бўлган майда шағалтошлигрунт, енгил йирик қумли грунт
|
II
|
Енгил қумлигрунт; енгил ва оғир қумоқ грунт, лой
|
III
|
Чангли қум; чангли қумоқ; оғир чангли қумоқ
|
IV
|
Оғир чангли қумлоқ, енгил чангли қумоқ
|
V
|
4.3-жадвал
Йўл тўшамалари тури
|
Қоплама тури
|
Совуқли кўпчишнинг йўл қўйиладиган катталиги, (lдоп), m
|
Мукаммал
|
асфальтбетонли
|
4
|
Енгиллаштирилган
|
асфальтбетонли
|
6
|
Ўтувчи
|
ўтувчи
|
10
|
Совуққа чидамлиликка олдиндан текширишда эҳтимолдаги совуқли кўпчишнинг катталигини қуйидаги формула бўйича аниқлаш лозим:
lкўпч.= lўрт.кўпрКТСДКплКгрКюклКнам , (4.4)
бунда: lўрт.кўпр- йўл тўшамасининг қалинлиги (асоснинг қўшимча қатламларини ҳам қўшганда), кўпчишлик даражаси бўйича гуруҳлари (4.2-жадвал) ва музлаш чуқурлигига (zмуз) боғлиқ равишда -расм бўйича аниқланадиган ўртачалаштирилган шароитларда музлаш кўпчишининг катталиги;
КТСД (тупроқ сувлари даражаси) – грунт ёки узоқ турадиган юзали сувлар (Нγ) ўрнашишининг ҳисобланадиган чуқурлиги таъсирини ҳисобга олувчи коэффициент ; грунт ёки узоқ турадиган юзали сувлар бўлмаганда қуйидагича қабул қилиш керак: оғир ва чангли қумлоқ ва қумоқ грунт учун КТСД = 0,53; қум ва енгил ва йирик қумлоқ учун КТСД = 0,43;
Кпл – ишчи қатлам грунтининг зичланиш даражасига боғлиқ коэффициенти;
Кгр – кўтарма ёки ўйма асоси грунти донадорлик таркибининг таъсирини ҳисобга олувчи коэффициент;
Кюкл – юқорида ётувчи конструкциянинг музлаган қатламдаги грунтга ўзининг хусусий вазнидан юкланишнинг таъсирини ҳисобга олувчи ва музлаш чуқурлигига боғлиқ бўлган коэффициент;
Кнам –грунтнинг ҳисобланадиган намлигига боғлиқ коэффициент.
Агар табиий кузатишлар мавжуд бўлмаса, йўл конструкцияси музлашининг чуқурлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади:
zмуз = zмуз(ўрт) х 1,38 (4.5 )
бунда zмуз(ўрт)- изочизиқлар ёрдамида ўрнатиладиган мазкур ҳудуд учун музлашнинг ўртача чуқурлиги.
Йўл конструкциясининг 2 m гача бўлган zмузл. музлаши чуқурлигида 1ўрт.кўпчиш 9-расмнинг графиклари бўйича белгиланади.
Агар хизматнинг 10 йилгача ҳисобланадиган эҳтимолдаги кўпчишнинг олинган катталиги талаб қилингандан ортиқ бўлса, 10 йилдан ортиқ бўлган хизмат муддатида талаб қилингандан 80% ортиқ бўлса, совуқдан ҳимояловчи қатламни барпо қилиш вариантини кўриб чиқиш керак.
4.4-жадвал
Зичланиш коээфициенти
Кзич
|
Кпл
|
чангли қум, енгил ва чангли қумлоқ, қумоқлар, лойлар
|
чанглилардан ташқари қумлар, енгил йирик қумоқ
|
1,03-1,00
|
0,8
|
1,0
|
1,01-0,98
|
1,0
|
1,0
|
0,97-0,95
|
1,2
|
1,1
|
0,94-0,90
|
1,3
|
1,2
|
0,90 дан кам
|
1,5
|
1,3
|
4.5-жадвал
Грунт
|
Кгр
|
қумлар
|
1,0
|
қумлоқлар
|
1,1
|
қумоқлар
|
1,3
|
лойлар
|
1,5
|
4.6-жадвал
Нисбий намлик W/WT
|
0,6
|
0,7
|
0,8
|
0,9
|
Кнам
|
1,0
|
1,1
|
1,2
|
1,3
|
Совуққа чидамли конструкциясининг талаб қилинадиган қалинлиги тахминий ўлчанади. Бунинг учун, lйўл қўй, совуқли кўпчишнинг йўл қўйиладиган катталигини билган ҳолда, совуқли кўпчишнинг ўртача катталиги lўрт.кўпч.қуйидаги формула бўйича ҳисобланади:
lкўпч = lўрт.кўпчКТСДКзичКгрКюклКнам (4.6)
Совуққа ҳимояли қатлам (hсҳ) қалинлигини ойдинлаштирилган ҳисоблаш конструкциянинг термик қаршилиги бўйича бажарилади (4.2-расм). Бунинг учун қуйидаги дастлабки маълумотларга эга бўлиш лозим:
4.2-расм. Lўрт.кўпч совуқли кўпчишининг ўртача катталигини аниқлаш учун графиклар
- қараб чиқилаётган йўл участкасининг географик жойлашган ўрни;
-мустаҳкамлик ва сув ўтказиши шартлари бўйича зарур бўлган йўл тўшамасининг конструкцияси;
- йўл пойи ишчи қатлами намланишининг схемаси (1, 2 ёки 3) ва қоплама сиртидан сув ости сувлари ўрнашишининг ҳисобланадиган чуқурлиги;
- йўл пойи грунтларининг номи;
- йўл тўшамасининг ҳисобланадиган хизмат муддати.
Совуққа ҳимояли қатламнинг hсҳ қалинлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади:
hсҳ = (Rтўш(тал)-Rтўш(о))λсҳ , (4.7)
бунда Rтўш(о)- қараб чиқилаётган йўл тўшамаси конструкциясининг термик қаршилиги, [m2k/W];
Rтўш(тал) – мазкур шароитларда талаб қилинадиган йўл тўшамасининг термик қаршилиги, [m2k/W];
Λсҳ – эриган ва музлаган ҳолатлардаги материал иссиқлик ўтказиш коэффициентларининг ўрта арифметик қийматига тенг совуққа ҳимояли қатламнинг иссиқлик ўтказишлик коэффициенти, W/(mk).
Ҳақиқатда ўлчанмаган қийматлар мавжуд бўлмаганда ҳисоблашда жадвал қийматларини λмз қўшишга йўл қўйилади.
Rод(тр) йўлнинг кўриб чиқилаётган участкасининг географик жойлашишига мувофиқ келувчи харитадаги изочизиқлар рақамига боғлиқ равишда аниқланади. Участка изочизиқлар орасида жойлашганида Rод(тр) нинг иккита қиймати аниқланади ва бу изочизиқларга мувофиқ келувчи hсҳ, нинг иккита қиймати ҳисоблаб чиқилади. Совуққа ҳимоя қатламнинг изланган қалинлигига қараб чиқилаётган йўл участкасидан қўшни изочизиқларгача масофага боғлиқ равишда интерполяция усули билан аниқланади.
Топшириқ: Талаба берилган топшириққа асосан йўл пойининг мавсумий намлик-иссиқлик режимини ўзгаришини таҳлил қилини ўрганиш ва схемасини чизиб хулоса ёзишади.
Do'stlaringiz bilan baham: |