О‘zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti «avtomobil yo‘llarini qidiruv va loyihalash»

Harakat tarkibi bo’yicha yillik o’sish miqdori quyidagicha bo’ladi:

№	Avtomobil markasi	Foizi %		Sutkalik o’tishlar soni, avto/sutka
			2022yil		2027yil	2032yil	2037 yil
1g	Yengil avtomobil	51	1632		1892	2193	2543
2	4t gacha	12	384		445	516	598
3	4-6t gacha	13	416		482	559	648
4	6-8 t gacha	12	384		445	516	598
5	8 t dan yuqori	6	192		223	258	299
6	Avtobus	6	192		223	258	299
		100	3200		3710	4301	4985

Andijon viloyatidagi 4Р132 "Poytut sh.-Qizil ko’prik q.-Paxtaobod sh.-Bozorqo’rg’on q." II toifali avtomobil yo‘lining 20-25 km bo‘lagini mukammal ta’mirlash loyihasi nuqsonlar qaydnomasi.

	T/r	Yo`l uchastkalari		Uzunligi, m	Yo’l elementlarining mavjud nuqsonlari	Loyihada ko’zda tutilgan ish turlari va tadbirlar.
		Boshi	Oxiri
		PK+	PK+
	1	2	3	4	5	6
	1	PK200+00	PK210+00	1000	Ushbu yo’l qismi II darajali yo’l bo’lib, mavjud qoplama eni 7.5 m ni tashkil qiladi. Qoplamada ko’plab darz to’rlari, chuqurchalar, qatnov qismi chetlarining buzilish hollari mavjud.	SHNQ 2.05.02-2007 ga muofiq mavjud qoplama kesib olinadi yo`l enini talab darajasiga kel-tirish, MQN -2008 asosida kanstruksiyani kuchaytirish maqsadida qoplamaga qo`shimcha qora chaqiqtosh qatlam va mayda donali asfaltbeton qoplamalarini yotqizish lozim.
	2	PK210+00	PK220+00	1000	Avtomobil yo’lining ushbu qismida o’ng tomonida transport vositalariningharakat xavfsizliginia’minlash talab qilinadi.	MQN 37-2007 meyoriy xujjat aosida avtomobil yo’lining ushbu qismida o’ng tomonida transport vositalarining harakat xavfsizligini ta’minlash talab qilinadi
	3	PK220+00	PK230+00	1000	Avtomobil yo’lining ushbu qismida yo’l belgilari, yo’l yotiq chiziqlari yo`naltiruvchi ustunlar eskirgan SHNQ va standartlarga javob bermaydi.	Avtomobil yo’lining ushbu qismida yangi yo’l belgilarini o’rnatish, yo’l yotiq chiziqlarini chizish va yo`naltiruvchi ustunlar o`rnatish lozim.
	4	PK230+00	PK240+00	1000	Avtomobil yo’lining ushbu qismida mavjud qoplamaning ko’ndalang kesimi bo’yicha qiyaliklar talab darajasida emas. Yo’lning qatnov qismidan suv qochirilishi ta’minlanmaganligi sababli qoplama yuzasida suv turib qolib yo’l to’shamasi va yo’l poyining buzilishiga olib kelmoqda. suv qochirish inshootlari qoniqarsiz holatda. Yon ariqlarning chetki tomonlarida sinishlar kuzatilgan.	Avtomobil yo’lining ushbu qismida SHNQ 2.05.02-2007 meyoriy xujjat asosida nishabliklar talab darajasiga keltirish, yon ariqlarning holatini yaxshilash va ularni qayta ta’mirlash.
	5	PK240+00	PK250+00	1000	Avtomobil yo’lining ushbu qismida yo’l belgilari, yo’l yotiq chiziqlari yo`naltiruvchi ustunlar eskirgan SHNQ va standartlarga javob bermaydi.	Avtomobil yo’lining ushbu qismida yangi yo’l belgilarini o’rnatish, yo’l yotiq chiziqlarini chizish va yo`naltiruvchi ustunlar o`rnatish lozim.

YO‘L TO‘SHAMASI KONSTRUKSIYASINI BELGILASH VA KUCHAYTIRISH LOYIHASINI ISHLAB CHIQISH
Boshlang‘ich ma’lumotlar:
Yo‘l to‘shamasi loyihalanayotgan viloyat- Andijon viloyati
Mavjud avtomobil yo‘lining toifasi – II toifaliy avtomobil yo ’li.
Loyihalanayotgan avtomobil yo‘lining toifasi – II toifaliy avtomobil yo’li
Harakat tasmalarining soni – 2 ta
Mavjud yo‘l to‘shamasi konstru ksiyasining mustahkamligi – 192 MPa.
Talab etiladigan ishonchlilik – K_n=0,98.
Yillar davomida harakat jadallining o‘sish ko‘rsatkichi – q=1,03.
Kelajakdagi harakat jadalligi (15 yilga):
Mavjud asfaltbeton qatlamining qalinligi 0.1 m. Mavjud asfaltbeton qatlamining ostida chaqiq tosh qatlamining elastiklik moduli 123 MPa. II-toifali avtomobil yo‘llarida transport – ekspluatatsion talablardan kelib chiqib, kapital turdagi takomillashtirilgan qoplamalar yotqizilishi zarur. SHNQ 2.05.02-07 ga ko‘ra yo‘l to‘shamasining mustahkamligi hisoblanganda avtomobilning eng ko‘p yuklangan o‘qidagi og‘irlik 130 kN deb olinadi. Avtomobil shinasidan hosil bo‘ladigan g‘ildirak izining diametri D=42 sm.
Yo‘l to‘shamasining umumiy (hisobiy) elastiklik modulini aniqlash.
1.Yo‘l to‘shamasining oxirgi hizmat qilish yilidagi keltirilgan harakat jadalligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

bu yerda: f_tas- tasmalar sonini, yo‘ldagi tasmalar soni bilan ularda harakattaqsimlanishini hisobga hisobga oluvchi koeffitsient.(- jadval, to‘rt tasmali yo‘llarda f_tas = 0.55); MNQ 46-2008 da keltirilgan);

Harakat tasmalari soni	Yo’l yoqasidan raqamli tasma uchun koeffitsiyent qiymati
	1	2	3
1	1,00	-	-
2	0,55	-	-
3	0,50	0,50	-
4	0,35	0,20	-
6	0,30	0,20	0,05

n – transport oqimidagi turli transport markalarining soni;
N_m –bir sutkadagi ikki tomonga yuradigan mmarkali transport markalarining soni;
S_{m yig‘} – m markali transport vositasidan yo‘l to‘shamasiga tushadigan og‘irlikni
hisoblanadigan Q_his ko‘rsatkichga keltirish koeffitsienti (jadvaldan olinadi. MQN
46-2008 A ilova 5-jadval).

Trasport vositasining turi	Yig‘indi keltirish koeffitsienti	Kelajakdagi harakat jadalligi, avt./sut	Keltirilgan harakat jadalligi, avt./sut
Yuk avtomobillari
DFSK K01S (3.2t)	0,42	598	251
ISUZU ELF 5.5 (4.3t)	1,14	648	836
Mercedes Benz515 CDI (6.5t)	1,36	598	816
ISUZU NQR 71PL (10t)	2,498	299	747
Avtobuslar
PAZ-3201	0,018	120	2
LIAZ-677	0,288	58	17
IKARUS-250	0,491	75	37
IKARUS-280	0,385	46	18

2.Transport oqimining keltirilgan yig‘indili harakat jadalligini hisoblash.

Keltirilgan harakat jadalligi N_kel=2724.46 avt./sut.
3. Bir tasmaga keltirilgan harakat jadalligini hisoblaymiz.
N_p=f · N_k=0,55 · 2724.46=1498.453 avt./sut .
4.Xizmat muddati vaqtida konstruksiya yuzasidagi nuqtaga tushadigan hisoblanadigan og‘irlikning umumiy miqdorini hisoblaymiz.
Ruxsat etilgan elastik egilishga hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz.

Bunda: N_p – xizmat muddatining so‘nggi yilida keltirilgan jadallik, avt/s;
T_rdg – konstruksiyaning deformatsiyalanishini ma’lum holatiga muvofiq bir yildagi hisobiy kunlarning hisobiy soni (Ilova F ga muvofiq aniqlanadigan);
k_n–jamlangan harakatni o‘rtacha kutiladigan harakatidan og‘ishining ehtimolligini hisobga oladigan koeffitsient ;
K_c –jamlangan koeffitsienti quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi

T_sr – hisoblangan ishlash muddati (T_sl = 15 yil MQN 46-2008 2-jadvaldan olinadi,

Yo’l toifasi	Transport oqimining harakat jadallgi, avt/d	Yo’l to’shamasi turi	Yo’l-iqlim mintaqalaridagi xizmat muddati Tsl, yil
			Kn	To yillar
I	>14000	mukammal	0,90-0,86	14-16
II	6000-14000	mukammal	0,89-0,85	12-14
III	2000-6000	mukammal	0,87-0,83	12-14
		engillashtirilgan	0,84-0,80	10-12
IV	1000-2000	mukammal	0,80-0,78	12-14
		engillashtirilgan	0,82-0,80	10-12
	200-1000	o’tuvchi	0,77	3-9
V	200 gacha	engillashtirilgan	0,78-0,75	10-12
		o’tuvchi	0,58	3-9
		past	0,58	2-4

q – shu turdagi avtomobil harakati intensivligining yilma-yil o‘zgarib borishi. (q=1,02).

5.Konstkursiyaning talab etiladigan umumiy elastiklik modulini quyidagi emperik formula bilan hisoblanadi.
E_te= 98,65( lg(_N_p ) - C),
C –o‘qqa tushudigan og‘irlikka teng deb olinadigan emperik ko‘rsatkich,
(C = 3,55- 100 kN og‘irlik uchun,C = 3,05 -130 kN og‘irlik uchun).
E_te= 98,65( lg(_{ }) - 3.20=221,9≈ 222 MPa.
E_um= E_te*K_mus
bu yerda: K_mus-talab qilinadigan ishonchlilik darajasiga qarab, qabul qilinadigan mustahkamlik koeffitsienti
E_um=222*1.0=222 MPa
Shunday qilib, umumiy hisobiy elastiklik moduli E_um = 222 MPa.
Umumiy elastiklik moduli E_um mavjud yo‘l to‘shamasi konstruksiyasining elastiklik modulidan E_mav=192MPa katta bo‘lganligi sababli, yo‘l to‘shamasi konstruksiyasini har bir yo‘nalish bo‘yicha bitta tasmaga kengaytirib, kuchaytirish lozim.