O‘zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport unversiteti

Chaqiq tosh (shag‘al) ning ediriluvchanligi bo‘yicha markasini aniqlash.
Chaqiq tosh (shag‘al) ning ediriluvchanligi polkali barabanda namunaning shar bilan aylantirilgandagi massasining kamayishi bilan aniqlanadi.
Kerakli o‘lchov vositalari va qo‘shimcha jihozlar: Quritish javoni, laborotoriya tarozisi, standart o‘lchamdagi elaklar to‘plami, polkali baraban (4.2-rasm), 12 dona diametri 48 mm, massasi (405± 10) g bo‘lgan po‘lat sharlar.

4.2-rasm. Polkali baraban.
1 - tayanch; 2 - dvigatel; 3 - baraban; 4 - baraban polkasi
Sinovga tayyorgarlik va uni o‘tkazish tartibi
Chaqiq tosh (shag‘al) ning 5-10mm, 10-20mm, 20-40mm li fraksiyasidan tanlab olingan namuna diametri D_e.kat va d_e.kich bo‘lgan elaklardan o‘tkaziladi. Diametri 20 mm gacha namunadan 5 kg, diametri 20-40mm bo‘lgan namunadan 10 kg tortib olish kerak.
Olingan namuna polkali baraban qopqog‘ini ochib solinadi va uning aylanishlar soni va solinadigan sharlarning soni 4.2-jadvalga muvofiq bo‘lishi kerak.
4.2 jadval

Chaqiq tosh (shag‘al) fraksiyasi o‘lchami, mm	Sinov uchun kerak bo‘ladigan cho‘yan yoki po‘lat sharlarning soni, dona	Namunani sinash uchun polkali barabanning aylanishlar soni
5 - 10 5 - 15 10 - 20 20 - 40	8 9 11 12	500 500 500 1000

Sinov tugagandan so‘ng, 5 mm va № 1,25 nazorat elagidan o‘tkaziladi. Elaklarda qolgan qoldiq tortib olinadi va ediriluvchanlik 1% aniqliqda quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi.

,
bu erda t - massa probы щebnya (graviya), g;
m₁ - 5 mm va nazorat elagida qolgan qoldiqlarning yig‘indisi, g.
Chaqiq tosh (shag‘al) fraksiyasi o‘lchamlari bo‘yicha sinov ikki marta o‘tkaziladi va chaqiq tosh (shag‘al) ning ediriluvchanlik ko‘rsatkichi ikki sinovdan olingan natijalarning o‘rtacha arifmetik qiymati sifatida aniqlanadi.
Chaqiq tosh (shag‘al) donalarining ediriluvchanlik ko‘rsatkichiga qarab davlatlararo standart GOST 8267-93 talabi bo‘yicha (6 tablitsa) markalarga ajratiladi.