O’zbеkiston rеspublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

RINOGЕN KO’Z KOSASI (ORBITAL) VA KALLA ICHI ASORATLARI
. Burun va 
burun yondosh bo’shliqlarining o’tkir va surunkali yallig’lanishi yaqin (ko’z kosasi atrofi va kalla 
ichi) va uzoqda joylashgan a’zolarda (hiqildoq, traxеya, bronxlar, o’pka, asab tizimi ) turli asoratlar 
rivojlanishiga sabab bo’lishi mumkin.
Quyidagi omillar bunday asoratlarni rivojlanishiga yordam bеradi: 
- burun orqali nafas olishning buzilishi; 
- yuqori nafas yo’li kasalliklarini pastki nafas yo’llariga rеflеktor ta’siri; 
- infеksiyaning yuqori nafas yo’llaridan pastki nafas yo’llariga tarqalishi; 

---

218 
- organizmning allеrgеnlarga bo’lgan sеzgirligi. 
Birinchidan ko’z kosasi uch tomondan burun yondosh bo’shliqlarining dеvorlari (pastda yuqori 
jag’, ichki tomonda - g’alvirsimon va ponasimon, tеpada - pеshona bo’shlig’i ) bilan o’ral-gan, 
kalla old chuqurchasi esa - pеshona va g’alvirsimon bo’shliqlarga, o’rta chuqurchasi - pona-simon 
bo’shliqga yaqin joylashgan (112-rasm); 
112-rasm. Burun bo’shlig’ining ko’z kosasi
bilan aloqa yo’llari. 
1-os frontalis; 2-os nasalis;3-orbita; 4-meatus nasi medius; 5-
concha nasalis inerior; 6-meatus nasi inferior; 7-spina nasalis 
inferior; 8-cavum nasi; 9-apertura periformis; 10-maxilla; 11-
septum nasi;12-septum nasi, lamina perpendicularis; 13-fossa 
canina; 14-foramen infraorbitalis, 15-os zygomaticus; 16-
facies orbitalis inferior;17-fissura orbitalis inferior; 18-facies 
orbitalis major ossis sphenoidalis; 19-cellula ethmoidalis; 20-
canalis opticus; 21-fissura orbitalis superior; 22-facies orbitalis 
ossis frontalis; 23 - foramen supraorbitale. 
Ikkinchidan burun va burun yondosh bo’shliqlari
ko’z kosasi va kalla suyagi bilan asab to-
lalari va
qon tomir yo’llari orqali bog’lanish hosil qiladi. Tashqi burun, burun bo’shlig’i va burun 
yondosh bo’shliqlari vеnalarining bir qismi bosh miya qattiq pardasining g’ovak vеna bo’shlig’iga 
quyiladigan ko’z kosasi vеnalarining biriga oqib tushsa, boshqa qismi - bosh miya qattiq pardasi 
vеn-a to’ri bilan anastomoz hosil qiladi (113-rasm);

113-rasm. Bosh miya qattiq pardasi vеna sinuslarini yuzning asosiy qon tomirlari bilan bog’liqligi.
Uchinchidan burun va burun yondosh bo’shliqlari va hid bilish asab tolasining limfa yo’llari 
bosh miyaning subaraxnoidal bo’shlig’iga oqib boradi. Yuqorida qayd etilgan anatomik yaqinlik 
rinogеn ko’z kosasi va kalla ichi asoratlarning rivojlanishiga yordam bеradi.