O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi

Farmakognoziyani asosiy ilmiy yo‟nalishlari 
1. Dorivor o‘simliklari yuqori samarali fitopreparatlar manbai sifatida o‘rganish (kimyoviy 
tarkibi chuqur o‘rganilishi lozim).
2. Yangi dorivor o‘simliklarni izlab topish va ularni tibbiyot amaliyotida ishlatishga tatbiq etish 
(xalk tabobatida va an'anaviy tibbiyotda qo‘llanilayotgan o‘simlarni chuqur o‘rganish va 
tibbiyotga joriy etish). Buning uchun:
a) xalq tabobati va ilmiy tibbiyotda ishlatilayotgan dorivor o‘simliklarni o‘rganish,
b) o‘simliklarda o‘zaro filogenetik qardoshligini hisobga olgan holda ularni o‘rganish (bir 
turkum yoki bir oila) (amigdalin ra'noguldoshlar), tropan alkaloidlari va h.o.
c) ma'lum bir hudud (region) yoki tuman o‘simliklarini yalpisiga kimyoviy analiz qilish
(kumarinlarga, alkaloidlarga, glikozidlarga va h.o.).
3. Dorivor o‘simlik mahsulotlariga va yangi yaratilgan fitopreparatlarga normativ - texnik - 
hujjatlar (NTH) tuzish. 
4. Resursshunoslik ishlari va dorivor o‘simliklarni muxofaza qilish.
 
18-MA`RUZA. MIKROBIOLOGIYA HAQIDA TUSHUNCHA VA RIVOJLANISH 
TARIXI. UMUMIY BAKTERIOLOGIYA: BAKTERIYALAR KLASSIFIKASIYASI VA 
MORFOLOGIYASI 
Ma'ruza rejasi
: 
1.
Mikrobiologiya haqida tushuncha 
2.
Umumiy bakteriologiya haqida tushuncha 
3.
Bakteriyalar klassifikasiya va morfologiyasi 
Tayanch so`z va iboralar
Ma‗lumki, mikrobiologik tekshirish natijalariga asoslangan xolda yuqumli kasalliklarga aniq 
tashhis qo‗yish mumkin. Bunda shu kasalliklarga sabab bo‗lgan mikrob sof holda ajratib olinib, 
uning hamma xususiyatlari o‗rganib chiqiladi. Shuning uchun tibbiyot institutlarining barcha 
fakultetlari talabalariga yuqumli kasalliklarning qo‗zg‗atuvchilariga batafsil tavsif berildi hamda 
ular qo‗zgatadigan kasalliklarning mikrobiologik diagnostikasi keng yoritildi. O‗quv-uslubiy 
majmuada bakteriyalar, viruslar, rikkketsiyalar, spiroxetalar, xlamidiyalar, mikoplazmalar, 
zamburug‗lar, sodda jonivorlar va boshqa mikroorganizmlar qo‗zg‗atadigan kasalliklar, ularni 
bakteriologik, virusologik va immunologik tekshirish usullari bayon etildi. So‗ngti yillarda 
ko‗payib borayotgan hamda tashhis ko‗yishda muammoli hisoblangan hujayra ichi bakteriyalari 
(xlamidiya, rikketsiyalar) va mikoplazma infeksiyalarining morfobiologik xossalari va laboratoriya 
diagnostikasi batafsil berildi. O‗quv-uslubiy majmuada xususiy qismida esa bakteriyalar, 

---

73 
zamburug‗lar, viruslar, spiroxetalar va patogen eng sodda bir hujayrali jonivorlar morfologiyasi, 
antigenlik xususiyatlari hamda ular paydo qiladigan kasalliklarning laboratoriya tashhisi, 
profilaktikasi va davolash usullari bayon etildi. O‗kuv-uslubiy majmuada klinik mikrobiologiya 
asoslari mavzusi birinchi bor yoritilib, unda xavfli jarohatlar va kuyish, turli a‗zo va to‗qimalar 
zararlanishining etiologik omillari, bronxo‗pka, ichakning shartli-patogen infeksiyalari hamda 
urologik kasalliklar, disbakterioz va kasalxona ichi (yatrogen) infeksiyalari to‗g‗risida to‗liq 
ma‗lumotlar berildi Mikrobiologiya fani tibbiyot fanlari uzluksiz rivojlanayotgan hozirgi davrida 
molekulyar biologiya, genetika, gen injeneriyasi va immunologiya, biotexnologiya asoslari bilan 
boyib bormoqda. Mikrobiologiya va immunologiya fani yuqumli kasalliklarning etiologiyasi, 
patogenezi, diagnostikaning samaradorligini oshishi, davolash va oldini olishdagi chora - tadbirlarni 
o‘rgatishi, provizorlarni tayyorlashda muhim axamiyatga ega. Bu maqsadga erishish va o‘quv 
jarayonini tuzishda ishchi dastur katta rol o‘ynaydi.