O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

Polietilenglikolli  asoslar.  Bu  asoslar  qattiq  va  suyuq  polietilenglikollarni  eritish  bilan 
olinadi.  Polietilenglikollar  (PEG)  yoki  polietilenoksidlar  (PEO)  sintetik  moddalar  bo‗lib, 
etilenglikol  yoki  oksietilenni  suv  yoki  kaliy  ishqori  bilan  polimerizatsiya  qilish  yo‗li  orqali 
olinadi.  Suvda  eriydigan  bunday  asoslar  xorijiy  davlatlarda  XX  asrning  40  yillaridan  boshlab, 
asosiy o‗ringa chiqib oldi. Bu ularning quyidagi afzalliklari bilan tushuntiriladi. 
1.  Suvda  yaxshi  eruvchanligi  va  tarkibida  xattoki  molekulyar  massasi  1 000 000  gacha 
bo‗lgan  polimergomologlarni  saqlashi.  Bunday  asoslardan  tayyorlangan  surtmalar  suv  bilan 
yaxshi  yuviladi, ayniqsa terini zararlamaslik uchun yuvib tashlash lozim bo‗lganda, shuningdek 
soch  uchun  mo‗ljallangan  surtmalarda  ularni  qo‗llanilgandan  so‗ng  yuvib  tashlash  kerak 
bo‗lgandi. 
2.  Ham  gidrofil,  ham  gidrofob  xossaga  ega  bo‗lgan  moddalarni  erita  olish  xossasiga  ega 
ekanligi. 
3.  Spirtda  yaxshi  erishi  va  suvli  eritmalarda  elektrolitlarni  hech  qanday  dissosatsiyaga 

---

 
64 
 
uchratmasligi.  
4.  Parafin  va  glitseridlar  bilan  yaxshi  aralashish  xisobiga  turg‗un,  xar  ikki  turdagi 
psevdoemulsiyalarni  xosil  qila  olishi.  Moyni  suvdagi  emulsiyasiga  xoxlagan  miqdorda  polimer 
qo‗shish mumkinligi. 
5.  Teriga  yaxshi  surtilish  va  unda  bir  xilda  tarqalishi.  PEG  terida  gaz  almashinishiga  va 
bezlar faoliyatiga xech qanday salbiy ta‘sir qilmaydi. Qo‗llanilgandan so‗ng ham teri yoki shilliq 
qavatning dastlabki xolatini saqlab qoladi.    
6. Tarkibida birlamchi gidroksil guruhini saqlaganligi uchun kuchsiz baktereotsid ta‘sirga 
ega  bo‗lib,  shuning  uchun  ham  bu  asoslarda  tayyorlangan  surtmalar  mikroorganizmlarga 
nisbatan turg‗un va ularni ko‗proq muddat xar qanday haroratda ham saqlash mumkin. 
7.  Bu  asoslarning  osmotik  faolligi  zararlangan  yaralarni  tozalashda  qo‗l  keladi.  Bunday 
xolatlarda PEG ham yuvuvchi, ham tozalovchi vazifasini o‗taydi. Ularning osmotik faolligi esa 
dori  moddalarini  penetratsiyasini  oshiradi.  Natijada  surtma  tarkibidani  suyuqlikka  o‗tgan  dori 
moddasi to‗qimalarda oson o‗tadi. PEG deyarli jahonning barcha davlatlarini farmakopeyalariga 
kiritilgan  bo‗lib,  bu  asoslardan  birinchi  bo‗lib  1956  yilda  surtmalar  texnologiyasidan 
M.X.Gluzman va B.I.Dashevskiylar foydalanganlar [7].