O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

 
Mustaqil tayyorlanish uchun savollar 
1.
pH- metr nima va ular nima maqsadda qo‘llaniladi?
 
2.
pH – metrlar va ularni ishlash prinsiplari to‘g‘risida ma’lumot bering?
 
3.
pH – metrlarni tiplarini va xillari bilasiz? 
 
4.
pH – metrlarni qo‘llanilishi?
 
5.
pH – metrlarni qiyoslash usulini tushuntirib bering?
 
 
 
 
 

---

171 
11 -LABOPATORIYA ISHI 
 
SPEKTROFOTOMETRLARNI QIYOSLASH
 
Ishdan maqsad: 
Spektrofotometrlarni ishlash prinsiplari va tuzilishlarini o‘rganish. 
Qiyoslash uslubi bilan tanishish. 
Vazifa:
Asbobni qiyoslashni o‘tkazish, natijalarini jadvalga yozish.
Asbob va uskunalar: 
KFK-2M spektrofotometri, turli moddalarning har xil 
konsentratsiyadagi eritmalari.
Nazariy qism 
Spektrofotometr
— optik nurlanishning ikki oqimini o‘lchash uchun mo‘ljallangan 
o‘lchash asbobi bo‘lib, ulardan bittasi tadqiqot ob’ektiga tushuvchi yorug‘lik oqimini, boshqasi 
esa - namuna bilan u yoki bu yorug‘lik oqimini o‘zaro ta’sirlashishi asosida eritmaning optik 
zichligi yoki nur o‘tkazish koeffitsientini o‘lchashga asoslangan. Spektrofotometrlar optik 
nurlanishning turlicha to‘lqin uzunliklarini o‘lchashga imkon beradi (ultrabinafsha nurlar 
diapazonidan to infraqizil nurlar diapazonigacha) va natijada oqimlar nisbatlarini spektri 
olinadi.
 
 
 
 
 
 
 
5.1-rasm. Sektrofotometrni umumiy ko‘rinishi. 
Spektrofotometr fotokolorimetriyada va spektral taxlillarda qo‘llaniladigan asosiy o‘lchash 
asbobi hisoblanadi. Spektrofotometrlar turli diapazondagi–ultrabinafshadan to infraqizilgacha 
to‘lqin uzunliklarida ishlaydi.  Bunga bog‘liqliklariga ko‘ra asboblar turli xil mo‘ljallanishlarga 
ega.
Quyidgi 5.2 va 5.3 -rasmlarda berilgan ob’ektning spektral tavsifi ma’lum bo‘lgan ishchi 
standartga nisbatan spektral aperturali akslanish koeffitsentini o‘lchovchi, spektrofotometrlarni 
ikkita asosiy sxemalari keltirilgan: 

---

172 
5.2-rasm.O‘lchanadigan namuna oq yog‘du bilan
yoritilgandagi o‘lchash sxemasi.
O‘lchanadigan namuna monoxromatik yog‘du bilan yoritilgandagi o‘lchash sxemalarida 
monoxromator yuboriluvchi oqimda joylashtiriladi. Zamonaviy spektrofotometrlarda tavsiflari va 
o‘lchash aniqliklarini yaxshilash uchun ikkitalik monoxromatorlardan ham foydalaniladi. 
5.3-rasm. O‘lchanadigan namuna monoxromatik yog‘du
bilan yoritilgandagi o‘lchash sxemasi. 
 
Konstruktiv sxemalari bo‘yicha spektrofotometrlarni ikki xil ko‘rinishdagi tuzilish 
sxemalari mavjud: ponasimon plastinkali ko‘rinishdagi va geterodin sxemali ko‘rinishdagi 
nurlanish yorug‘ligini qabul qiluvchi spektrofotometrlar.