O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

 
 
 
Nazorat qilinayotgan muxitda haroratni o‘zgarishi bilan
bog‘liq bo‘lgan rN (rX) o‘lchashlarning qo‘shimcha yo‘l
qo‘yiladigan xatoliklari chegaralarini aniqlash
(termokompensatsiyani xatoliklari) 
1. Termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegaralarini aniqlash uchun buferli 
eritmalar – asbobni ishlatishda o‘lchashning muhim diapazonlarini inobatga olgan holda 9.3 da 
ko‘rsatilgan ishchi etalonlardan foydalaniladi.
E s l a t m a
– Ionomerlar uchun termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegaralari 
attestatsiyalangan qiyoslash aralashmalari bo‘yicha rX o‘lchash rejimida tekshiriladi. 
2. Termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegaralari quyidagi usulda aniqlanadi: 
2.1. rN bufer eritmani - rN ishchi etalonning qiymatlarini haroratlari, kompensatsiyasi 
diapozonini yuqori chegaralariga mos keluvchi haroratda (masalan, 50°S) yoki o‘lchash (shishali) 
elektrodidan foydalanish uchun yo‘l qo‘yiladigan maksimal haroratlarda o‘lchanadi. 
2.2. O‘lchashlarni uch martadan kam bo‘lmagan holatda qaytariladi (
p 
= 3) va rN o‘lchashlar 
natijalarining maksimal farqlari baholanadi. Agar rN o‘lchashlar natijalar orasidagi farqlar rN 
o‘lchashlarda yo‘l qo‘yiladigan chegaradan oshmasa, unda o‘lchash natijalari o‘rtacha qiymat 
bo‘yicha baholanadi. Keyin ushbu harorat nuqtasida ushbu bufer eritma uchun va 
o‘lchangan o‘rtacha arifmetik qiymati topiladi. 
3. Termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegaralarini 
t
E
quyidagi formula 
bo‘yicha hisoblanadi: 
t
E
= 
(3) 
bunda 
- ishonchlanayotgan xarorat nuqtasida bufer eritmaning o‘lchangan o‘rta 
arifmetik qiymati; 
- qiyoslaanayotgan harorat nuqtasiga teng bo‘lgan haroratda GOST 8.134 bo‘yicha 
bufer eritmaning rN ko‘rsatkichi.
4. Agar (3) formula bo‘yicha hisoblab chiqilgan E
t 
ni qiymati EXda ko‘rsatilgan yo‘l 
qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan oshmasa, unda asbob keyingi qiyoslash o‘tkazishlarga yaroqli 
deb topiladi. Aks xolda asbob yaroqsiz deb topiladi va keyingi qiyoslash o‘tkazilmaydi.
5. Mexanik (qo‘lda boshqariladigan) termokompensatorning xatoliklari termokompensator 
shkalasining raqamli qiymatlari bo‘yicha aniqlanadi.