O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Aqliy hujum savollari 
 
1.
Parenteral dori vositasi deb nimaga aytiladi? 
2.
Emulsiya deb nimaga aytiladi 
3.
Suspenziyaga ta’rif bering 
4.
Kukunlarning nechta turi bor
5.
Eritmalar tayyorlash uchun mo’ljallangan granulalar va kukunlarga misol keltiring
17-Mavzu: Nastoyka va eliksirlarni standartlash 
 
Darsning maqsadi: 
Belladonna nastoykasini tayyorlash
 
 
Tindirmalar (nastoykalar) 
Tincturae 
Tindirmalar 
–bu dorivor o‘simliklardan issiklik ta‘sir ettirmay va ekstragentni yo’qotmay 
tayyorlanadigan suv –spirtli yoki spirtli rangli ajratmalardir.
Tindirmalar olishda turli usullardan foydalaniladi: matseratsiya, kasrli matseratsiya, perkolyatsiya 
va b.
Tindirmalar quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha taxlil qilinadi: 
- spirt miqdori (GF XI, vыp. 1, 26 b.) yoki zichligi (GF XI, vыp. 1, 24 b.);
- quruq qoldiq;
- ogir metallar;
- ta‘sir etuvchi moddalar (xususiy maqolada ko‘rsatilgan bo‘ladi).
Nastoyka deb, o‘simlik va xayvon mahsulotlaridan har xil konsentratsiyali spirt, spirt-efir 
yordamida olingan ajratmalarga aytiladi. Nastoykalar odatda 1:5 va 1:10 nisbatda tayyorlanib, 
dorixonalarga tayyor holda keltiriladi. Suyuqliklar poroshok tarkibiga qo‘shib tayyorlanganda, 

---

116 
ularning sochiluvchanlik darajasiga ta‘sir etmasligi kerak. Agarda sochiluvchanligi talabga javob 
bermasa, u holda quyidagi ikki usulning biridan foydalaniladi:
1. Poroshok tarkibidagi nastoykani ta‘sir etuvchi moddasi uchmaydigan bo‘lsa (masalan, 
belladonna nastoykasi) u holda poroshok qizdirilgan hovonchada tayyorlanadi.
2. Poroshok tarkibidagi nastoykani ta‘sir etuvchi moddasi uchsa (masalan, valeriana 
nastoykasi), u holda poroshokka indifferent modda (qand, sut qandi) qo‘shib tayyorlanadi. 
Indifferent modda poroshok tayyor bo‘lguncha qo‘shiladi va qancha olinganligi retsept hamda 
signaturada ko‘rsatiladi.
Rp.: Tincturae Belladonnae gtt. II
Sacchari 0,3
Misce fiat pulvis
Da tales doses №6
Signa. Bitta poroshokdan kuniga 2 mahal ichilsin.
Pasporti
: Belladonna nastoykasi 12 tomchi
qand poroshogi 1,8 g
m
umumiy 
=1,8g
m 1 ta poroshokning og‘irligi 1,8∕6=0,3 g
Tayyorlanishi
: bu retsept bo’yicha 1,8 g qand kukuni qizdirilgan hovonchada maydalanib, uning 
ustiga 12 tomchi belladonna nastoykasi tomiziladi va sochiluvchan poroshok hosil bo‘lguncha 
aralashtiriladi. Tayyor poroshok 0,3 g dan 6 ta mumli kogozga qadoqlanib, qog’oz xaltachaga 
solinadi, so‘ng kerakli yorliq yopishtiriladi.