O`zbekiston respublikasi sanoati va uning tarmoqlari. Yoqilg`i-energetika sanoati

Suv manbai

Chorvoq GES	620,5	4	1970-1972	Chirchiq
Xo`jakent GES	165	3	1976	Chirchiq
G`azalkent GES	120	3	1980-1981	Chirchiq
Farhod GES	126	4	1948-1949	Sirdaryo

Aslida mamlakatning elektr energiyasiga bo`lgan ehtiyojini GESlarga tayanib qondirishning afzalliklari juda ko`p. Birinchidan, GESlarda elektr energiyasi ishlab chiqarish ekologik holatni toza saqlaydi, ikkinchidan, yoqilg`i resurslarini tejaydi. GESlar qurish natijasida vujudga kelgan suv omborlari esa yangi yerlarni sug`orishga imkon yaratadi. Shu nuqtai nazardan mamlakatimizning boy gidroenergetika resurslarini to`la o`rganish va uni ishlab chiqarishga keng jalb etish katta ahamiyat kasb etadi. Bunday imkoniyatlar esa mamlakatimizning aksariyat viloyatlar daryolarida, magistral kanallarida mavjud.

Keyinchalik O`zbekiston Resublikasida ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanib borishi (va ayniqsa, elektr energiyani ko`p iste`mol qiluvchi sanoat tarmoqlarining vujudga kelishi), shaharlar soni va geografiyasining kengayishi mamlakatning bir qator viloyatlarida GES va IESlar qurishni taqozo qildi. Ayniqsa, yirik-yirik yoqilg`i resurslariga ega bo`lgan konlarning topilishi va ishga tushirilishi mamlakat energetika sanoatining tez rivojlanishiga olib keldi. O`zbekiston energetika tizimida jami 27 ta GES lar bo`lib, ularda o`rnatilgan quvvati 1420 MVt ni tashkil etadi. GESlarda 6331,2 mln. kVt⁄s elektr energiyasi ishlab chiqariladi. O`zbekiston daryolari orasida Chirchiq daryosining gidroenergetik quvvati katta. Shu bois, unda GESlar kaskadi, 19 ta GES qurilgan. Ular orasida respublikamizda eng yirik-Chorvoq GESini ko`rsatish mumkin. Quvvati 620,5 ming kVt. bo`lgan Chorvoq GESini qurish uchun balandligi 160 metrlik to`g`on va katta suv ombori barpo qilindi. 1980 yillarning boshida Chirchiq daryosida Xo`jakent GESi (165 ming kVt.), keyinchalik Qoradaryoda Andijon GESi (110 ming kVt.), Amudaryoda Tuyamo`yin GESi (70 ming kVt.), To`polon suv omborida To`polon GESi (50 ming kVt.) qurildi va h. k. Issiqlik energetikasi. XX asrning 60-yillaridan mamlakat elektr energiyasi hosil qilishni ko`paytirish asosan tabiiy gaz asosida ishlaydigan yirik IESlar hisobiga amalga oshdi. Shu davrdan keyin-birin ketinlik bilan Toshkent (quvvati 1860 ming kVt.), Navoiy (1250 ming kVt.), Taxiatosh (730 ming kVt.), Sirdaryo (3,0 mln. kVt.), Angren (484 ming kVt.), Yangi Angren (1,8 mln. kVt.) IES lari qurib, ishga tushirildi.