O’zbekiston respublikasi qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti qurilishni boshqarish fakulteti «Shahar qurilishi va xo’jaligi»

5.4 Qurilishda yong'in xavfsizligi.
Aholi turar joylari hududiy bosh tarixini loyihalashda, sanitariya va yong'in xavfsizligi muammolari, iqtisodiy mutanosiblik bilan birgalikdayechilishi lozim, ya'ni odamlarni ijtimoiy turmush sharoitini yaxshilash bilan barobar, bir qator quyidagi tadbirlarni bajarilishi shart hisoblanadi, jumladan: aholi turar joylari hududini sanoat korxonalari chegarasidan sanitariya himoya masofasi bilan muhofazalash; turar joy binolari va jamoat binolari orasidagi ruxsat etilgan sanitariya va yong'in xavfsizligi talablari bo'yicha minimal himoya masofasini ta'minlash; o't o'chirish mexanizmlarini o'z vaqtida ishlashligi uchun suv havzalari youi gidrant qudiqlariga yaqin yondasha olishini ta'minlash; o't o'chirish deposini joylashtirishda ularni yong'inni o'chirish paytida har bir bino inshootga bora olish imkonini beruachi o'yllar bilan ta'minlash va boshqalar.
Qurilish me'yorlari sanoat korxonalarini aholi yashaydigan hududlarda joylashtirishni ta'qiqlaydi. Aholi yashaydigan har qanday qishloq va shahar hududi chegarasida zararli chiqindilar chiqaruvchi yoki yonish va portlash xavfi mavjud bo'lganishlab chiqarish korxonalarini joylashtirish man etiladi. Sanoat korxonalarining hududiy chegarasidan to turar joy va jamoat binolarigacha bo'lgan oraliq masofasini korxonalarning xavfsizlik sinfiga binoan sanitariya qoidalari va me'yorlari belgilaydi.
Ishlab chiqarish bazalari va ularga tegishli omboxonalar aholi yashaydigan hududdan tashqarida joylashtiriladi. Neft mahsulotlari saqlanadiga bazalar daryo, anhor hudud chegarasidan chiqish joylaridagi qirg'oqlardan ancha past bo'lgan chuqurliklarda joylashishi lozim, toki avariya holatida neft mahsulotlari daryo uzaniga oqib tushmasin.
Zamonaviy shahar va qishloqlardagi aholi yashaydigan mahalliy dahalardagi ko'p qavatli binolarning orasidagi sanitariya oraliq masofalari, yong'in xavfsizligi me'yori talab qiladigan yong'inga qarshi uzulish masofasidan bir necha marta katta bo'lishi sababli ikkiala me'yor talablarini qondira oladi.
Turar joy massivlarida bino va inshootlar orasidagi masofa yong'in xavfsizligi va izoliyatsiya talablarini inobatga olgan holda aniqlanadi.
Binodagi deraza orqali yoritiladigan xonalarning kuniga 3 soatlik izolyatsiyalanish shartiga binoan, bino va inshootlar orasidagi masofa deraza qarshisidagi inshootning balandligidan kam bo'lmasligi kerak.
Yong'inga qarshi oraliq masofa yong'in paytida o't o'chirish uskunalarini ishga tushirish imkonini beruvchi vaqt orvlig'ida, yonayotgan binodan chiqayotgan issiqlik nurlari ta'sirida atrofdagi binolarda yong'in sodir bo'lmasligini ta'minlay oladigan bo'lishi lozim.
Afsuski shaharlarimiz mahallalarida aholining xususiy uylarini qurish jarayonida yong'in xavfsizligi qoidalarini qo'pol ravishda buzish hollari ko'plab ichraydi. Ya'ni xususiy uylar yong'in xavfsizligi qoidalariga rioya qilmagan holda, yong'inga qarshi oraliq cheklanishlarsiz bir – biriga taqab quriladi. Buning oqibatida bir xonadonda sodir bo'lgan yong'indan bir nechta qo'shni xonadonlar talofat ko'rishi mumkin, chunki xususiy uylarda yuk ko'taruvchi to'sin va ustunlar o'amda naqshinkor pardozlovchi ashyo sifatida asosiy sifatida asosan yog'och ishlatiladi. Bunday noxush voqealarni oldini olish uchun uylar orasida yong'inga qarshi oraliq masofani ikki qavatgacha bo'lgan binolarda 9m.dan 3-5 qavatli bo'lganda 12-15m. dan kam bo'lmagan miqdorda me'yorlanishi maqsadga muvofiq bo'ladi.