O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

kimyoviy, fizik, biologik, mexanik,

mikrosko’ik, fiziko-kimyoviy, texnologik, fiziologik

slayd

Organoleptik usul:
kimyoviy, fizik, biologik, mexanik,	mikrosko’ik, fiziko-kimyoviy, texnologik, fiziologik

slayd

Organoleptik usul:
ko’rish, ta‘m bilish, hid bilish,	eshitish, qattiqlikni sezish, va boshqalar,

slayd

Boshqa usul:
Hisoblash usuli Qayd qilish usuli	Sotsiologik usul Ekspert usuli

5. 
   
   
   
   ilova
   

2-slayd

Meva-sabzavotlarni terish mexanizmlari

2-ilova

Doimiy omborlar:

Oddiy omborlar

1-slayd

1-slayd

Xo’jaliklarning vaqtinchalik quritish maydoniga ega zamonaviy omborlari

Gaz muhiti boshqariladigan omborlar (ichki ko’rinishi)

4. 
   slayd
   

Sovutgichlar (ichki ko’rinishi)

4. 
   slayd
   

Vaqtinchalik omborlar

Meva-uzumlarni ishlatilish maqsadlariga qarab ularni terish va uzish muddatlarini belgilash

1. 
   
   
   
   slayd
   
2. 
   slayd
   

Meva-sabzavotlarni saralash va tovar holatiga keltirish texnologik tizimlari

2. 
   ilova: 1-slayd
   

Kalibrlash jarayonida mevalar yoki sabzavotlar quyidagi uchta turkum navlarga ajratiladi:

Yirik; O’rtacha; Mayda.

2. 
   slayd Meva va sabzavotlarni tovar holatga keltirish o’rtasidagi farq va o’xshashliklar asosida quyidagi
   

Venna diagrammasini to’ldiring

2. 
   ilova
   

Yashikning nomeri	Yashikning o’lchamlari, mm			Yashikning hajmi, dm	Yashikka solishga ruxsat etilgan mahsulotlar
	uzunligi	eni	balandligi
93	475	285	126	17,1	Uzum, danakli mevalar, ‘omidor, ko’katlar
95	570	380	152	32,9	Tsitrus mevalar, nok, xurmo, olma
96	570	380	266	57,6	Olma, bodring, rangli karam, qovun, baqlajon, piyoz, sarimsoq
105, 106	570	380	380	82,3	Karam, qovoq va boshqalar

2-slayd
Sabzavotlarni tabiiy va sintetik tolali qo’larda saqlash

1-ilova

Meva-sabzavot omborlari

2. 
   ilova: 1-slayd
   

Ayrim sabzavot turlari va kartoshkaning hajm massasi

MAHSULOT TURLARI	Hajm massasi
LAVLAGI	550-650
SABZI	550-370
KARAM	330-400
PIYOZ	550-600
TUR’	550-650
SHOLG’OM	500-550
SARIMSOQ	400-430
BODRING	600-650
‘OMIDOR	600-640
KARTOSHKA	650-700

2. 
   slayd
   

Uyum va handaq o’lchamlari

Zona	Ildizmevalar va kartoshka uchun			Karam uchun
	eni	CHuqurligi	Uzunligi	eni	CHuqurligi	Uzunligi
Handaqlar
Janubi y	0,6-1,0	0,5-0,6	5-10	0,4-0,6	0,4-0,6	5-8
G’arbiy	0,8-1,2	0,6-0,8	8-15	0,6-0,8	0,6-0,8	8-12
O’rta	0,8-1,2	0,9-1,2	10-15	0,8-1,0	0,8-1,0	10-12
Uyumlar
Janubi y	1,2-1,4	0-2	12-15	1,0-1,2	0	8-10
G’arbiy	1,5-2,0	0-0,2	15-20	1,4-1,6	0-0,02	10-12
O’rta	2,0-2,2	0,2-0,4	15-20	1,8-2,0	0-0,2	10-12

2. 
   ilova
   

Oddiy va sovutgich omborlarda mahsulot saqlash o’rtasidagi farq va o’xshashliklar asosida quyidagi Venna diagrammasini to’ldiring

Meva va sabzavotlarni gaz muhitini boshqarib saqlash Meva va sabzavotlar to’qimalaridagi gaz tarkibi
(V.S. Dyachenko ma‘lumoti, 1987)

2. 
   ilova 1-slayd
   

Mahsulot turlari va havo	To’qimalardagi gaz miqdori, %	To’qimalardagi umumiy gaz miqdoriga nisbatan, %
		O	N	TO
A’elsin	31	9	51	40
Kartoshka	6	15	53	32
Limon	30	11	61	28
Bodring	7	11	82	7
Rediska	6	14	81	5
Olma	30	10	74	16
Havo	-	20,93	79,00	0,03

2-slayd

Atmosferasi boshqarilib turiladigan sharoitda meva va sabzavotlarni saqlash rejimi

Mahsulot turi	Harorat, °S	Havoning nisbiy namligi, %	Miqdori, %		Saqlash davo- miyligi, sutka
			SO	O
Uzum	0	90-92	5-8	5	120-180
Nok	0	90-95	4-5	3	210-240
Karam	0-0,5	90-92	5	2-3	210-240
Kartoshka	6-8	90-95	1-3	2-3	240
piyoz boshi	0	95	0-1	0,5	210
Kukpiyoz	0-0,5	95	3-10	2-3	150-180
Sabzi	1	95	3-5	5	90
Bodring	7-10	95	5	3-10	14-21
Chuchuk qalam’ir	8-9	90-95	2-3	2	21
Kashnich	0	95	10	10	56
Rediska	0	95	5	2	14
Selderey	05	95	2-3	3-4	210
‘omidor	12-15	85-95	0-3	3-4	14-21
Olma	2-3	90-93	3-5	3-5	210-240

FAN BO’YICHA NAZORAT SAVOLLARI

(og’zaki, yozma va test savollar)

1. 
   “Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash omborlari” fani oldida qanday maqsad va vazifalar qo’yilgan?
   
2. 
   Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash davrida yo’qotishlar ko’lami to’g’risida mahlumotlar bering?
   
3. 
   Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash omborlari fanining asosiy rivojlanish bosqichlarini ayting? 4.Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlashning asosini tashkil etgan ilmiy ishlanmalarning rolini tushuntiring?
   

5.Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlashdagi yo’qotishlarning tabiiy qonuniyatlarini tushuntiring? 6.Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash texnologiyasining istiqbolli rivojlanish usullarini tavsiflang?

7. 
   Kartoshka va sabzavotlarni saqlashda qo’llaniladigan inshootlarni sanab o’ting va tahriflang.
   
8. 
   Donni saqlash uchun qanday inshootlardan foydalaniladi?
   
9. 
   Go’sht va sut mahsulotlari qanday inshootlarda saqlanadi?
   
10. 
    Loyihanayotgan inshoot o’zida qanday mahlumotlarni mujassam etishi lozim?
    
11. 
    Texnik xujjatlarni ishlab chiqishni qanday bosqichlarini bilasiz?
    
12. 
    Loyihanayotgan inshoot uchun qurilish maydon qanday tanlanadi?
    
13. 
    Bosh reja nima, uni ishlab chiqish bosqichlarini aytib bering.
    
14. 
    Bosh reja va joylanish rejasini loyihalashning asosiy printsiplari nimaga asoslangan?
    
15. 
    Sanoat inshootlarini loyihalashning asosiy printsiplari nimaga asoslangan? 16.Saqlash omborlarini loyihalashdagi umumiy holatlarni tushuntiring? 17.Saqlash omborlarini loyihalash bosqichlarini ayting?
    

18.Loyihalash vazifasiga nimalar kiradi? 18.Texnik loyihalash nima?
20.Ishchi chizmaga tushuncha bering? 21.Loyihani texnik – iqtisodiy asoslash nima? 22.Saqlash omborlari turlariga izox bering?

23. 
    O’lchash uskunalarining tavsifini sanab o’ting.
    
24. 
    Toshli tarozi sxemasi va ishlashini tushuntiring.
    
25. 
    TSiferblatli tarozi sxemasi va ishlashini tushuntiring.
    
26. 
    Avtomobil tarozisi qanday tuzilgan va ularning o’lchash chegarasi qancha?
    
27. 
    Temir yo’l tarozisi sxemasi va ishlashini tushuntiring.
    
28. 
    Avtomobil va vagonlarni bo’shatish moslamasi sxemasi va ishlashini tushuntiring.
    
29. 
    Qayday yuk ko’tarish uskunalarini bilasiz?
    
30. 
    Qayday Konveyerlar mavjud? Ular qanday ishlaydi?
    
31. 
    Noriyalar qanday ishni bajarish uchun mo’ljallangan? Ular qanday ishlaydi?
    
32. 
    Pnevmatik yuk tashuvchi qurilmalar sxemasi va ishlashini tushuntiring.
    
33. 
    Tortuvchi elementsiz yuk tashish uskunalari qanday tuzilgan?
    
34. 
    Qanday shamollatish tizimlarini bilasiz? SHamollatish tizimida foydalaniladigan uskunalar to’g’risida mahlumot bering.
    
35. 
    Faol shamollatish qurilmasi qanday tuzilgan? Ular nima maqsadda qo’llaniladi?
    
36. 
    SHamollatish rejimlari qanday boshqariladi?
    
37. 
    Binolarda sunhiy iqlim hosil qiluvchi qurilmalar (konditsionerlar) qanday tuzilgan va qaysi maqsadlar uchun foydalaniladi?
    
38. 
    Lentali va rolikli inspektsiyalash transportyorlarining o’ziga xos xususiyatlarini ko’rsating.
    
39. 
    Kalibrlash mashinasining qo’llanilishi, tuzilishi, ishlashini tushuntiring.
    
40. 
    Past haroratlarni hosil qilishning qanday usullarini bilasiz?
    
41. 
    Sovutish mashinalarida qanday sovutish agenti va sovuqlik tashuvchilardan foydalaniladi?
    
42. 
    Sovutish qurilmasi nima? Sovutish qurilmalari qanday tavsiflanadi?
    
43. 
    Sovutish mashinasi nima? U qanday tuzilgan va ishlaydi?
    
44. 
    Hozirgi kunda keng foydalanilayotgan asosiy sovutish agentlari to’g’risida mahlumot bering.
    
45. 
    Elevator – omborxona sanoatining asosiy vazifalari nimalardan iborat?
    
46. 
    Elevator sanoatining oraliq korxonalariga qaysi elevatorlar kiradi?
    
47. 
    Tayyorlov korxonalarining vazifalari nimalardan iborat?
    
48. 
    Don omborxonalariga qanday talablar qo’yiladi?
    
49. 
    Donni saqlash korxonalarida qanday texnologik jarayonlar bajariladi? 50.Saqlash rejimlari asoslariga izox bering.
    

60.Donni quruq holatda saqlash rejimini tavsiflang. 61.Donni havo tahsirisiz saqlash rejimiga baho bering. 62.Sovuq holatda saqlash rejimi mohiyatini ochib bering. 63.Don massasini sovutishning qanday usullari mavjud?

64. 
    Don massasini aktiv shamollatish deganda nimani tushunasiz?
    
65. 
    Ombor va maydonlarda donni aktiv shamollatish qanday ventilyatsion qurilmalarni bilasiz? 66.Elevatorlarda donni shamollatish. Ventilyatsion qurilmalarning sxemasi nimadan iborat?
    

67.Don massasini kimyoviy konservalash deganda nimani tushunasiz? 68.Saqlagichlarda don uyumi balandligiga tahsir qiladigan qanday omillarni bilasiz?

69. 
    Meva va sabzavotlarni saqlash uchun qanday omborlar vaqtinchalik omborlar deyiladi? Ular qanday tashkil etiladi?
    
70. 
    Vaqtinchalik omborlarni tashkil etish uchun mo’ljallangan maydonlarga qanday talablar qo’yiladi?
    
71. 
    Uyum va handaqlarning o’lchamlari qanday aniqlanadi?
    
72. 
    Uyum va handaqlar qanday joylashtiriladi?
    
73. 
    Uyum va handaqlarda shamollatish tizimi qanday tashkil etiladi?
    
74. 
    Modernizatsiyalangan uyum va handaqlar qanday tashkil etiladi?
    
75. 
    Meva va sabzavotlar uchun statsionar omborlar qanday tashkil etiladi? Statsionar omborlar qanday belgilariga ko’ra farqlanadi?
    
76. 
    Omborlarning qurilish konstruktsion xususiyatlari o’zida nimalarni mujassamlashtiradi?
    
77. 
    Omborlarda saqlash rejimlarini boshqarish tizimi qanday tashkil etilgan va ishlaydi?
    
78. 
    Statsionar omborlarda faol shamollatish qanday amalga oshiriladi?
    
79. 
    Omborlarda qo’llaniladigan avtomatlashtirilgan faol shamollatish tizimi afzalliklarini aytib o’ting?
    
80. 
    SHamollatish tizimidagi aralashtirish klapani ishlash tizimini bayon eting?
    
81. 
    Rotatsion havo namlagich tuzilishi va ishlashini bayon eting?
    
82. 
    Meva omborlarida qanday havo namlagichlardan foydalaniladi?
    
83. 
    Omborlarda mahsulotni joylashtirish usullarini bayon eting?
    
84. 
    Omborlarda mahsulotni yuklash – tushirish ishlarini mexanizatsiyalash bo’yicha mahlumot bering?
    
85. 
    Meva – sabzavotlarni saqlashda foydalaniladigan sovutgichlar tuzilishi va ishlashini tushuntiring?
    
86. 
    Gaz muhiti boshqariladigan sovutgichlar ishini bayon eting?
    
87. 
    Gaz muhiti boshqariladigan sovutgichlarda meva – sabzavot mahsulotlarini saqlash texnologiyasini o’ziga xos xususiyatlarini tushuntiring?
    
88. 
    Meva va sabzavotlarni saqlashda qanday gaz muhitlaridan foydalaniladi?
    
89. 
    Saqlash uchun belgilangan gaz muhiti qanday qilib hosil qilinadi?
    
90. 
    Mahsulotni vkladishli qattiq idishda saqlashda belgilangan gaz muhiti tarkibi qanday hosil qilinadi?
    
91. 
    Silikonli membranali polietinli konteyner qayday tuzilgan va ishlaydi?
    
92. 
    Mahsulotni polietilenli yoping’ichda saqlashda belgilangan gaz muhiti tarkibi qanday hosil qilinadi?
    
93. 
    Mahsulotni germetik kameralarda saqlashda belgilangan gaz muhiti tarkibi qanday hosil qilinadi?
    
94. 
    RGS li kameralardan foydalanishda qanday texnika xavfsizligi qoidalariga rioya etish lozim?
    
95. 
    Omborlarning o’lchamlari qanday aniqlanadi?
    
96. 
    Doimiy omborlarning sig’imi qanday aniqlanadi?
    
97. 
    Korxonalarni loyihalashdagi umumiy holatlarni tushuntiring?
    
98. 
    Meva va sabzavotlarni joylash va saqlash uchun ishlatiladigan idishlar.
    
99. 
    Tayyor mahsulotni qadoqlash uchun foydalaniladigan idishlarni tahriflab bering.
    
100. 
     Meva-sabzavotlarni tarada saqlashda zarur hajmlarni aniqlashda qanday ko’rsatkichlar zarur bo’ladi?
     
101. 
     Meva va sabzavotlarni joylash va saqlash uchun ishlatiladigan idishlar.
     
102. 
     SHtabel moduli nima degani? U nima maqsadda uchun ishlatiladi?
     
103. 
     Tayyor mahsulotni qadoqlash uchun foydalaniladigan idishlarni ta’riflab bering.
     
104. 
     Omborlarga mahsulotlarni joylashtirish tartiblarni ayting?
     
105. 
     SHisha idishlarning turlari.
     
106. 
     Meva va sabzavotlarni doimiy omborlarga joylashtirishda qaysi uslublar keng tarqalgan? 107.Kartoshka, karam, piyozni saqlanayotgan asosiy davrda ko’llaniladigan eng yaxshi issiqlik va havoning namligi qanday bo’lishi kerak?
     

108.Mevalarni yashiklarda saqlashda tagliklar qo’llashning qanday ahamiyati bor? 109.Omborlarda qo’llaniladigan mexanizatsiya turlari qanday?

110. 
     Omborlarni qanday konstruktsiyalari mavjud?
     
111. 
     Meva-sabzavotlarni tarada saqlashda zarur hajmlarni aniqlashda qanday ko’rsatkichlar zarur bo’ladi?
     
112. 
     SHtabellarni omborxonada samarali joylashtirish qanday baholanadi?
     
113. 
     Don omborlarini ishlatishda qanday o’ziga xos xususiyatlar mavjud?
     
114. 
     Omborlarni qanday konstruktsiyalari mavjud?
     
115. 
     Omborlarni devorlari qanday quriladi va qanday talablarga javob berishi kerak?
     
116. 
     Omborlarda qo’llaniladigan mexanizatsiya turlari qanday? Omborlarda aerojelob qanday vazifalarni va qanday ishlatiladi?
     
117. 
     Sovutgichlarni termoizolyatsiya qilishni tushuntiring?
     
118. 
     Omborlarni fundamenti va poliga qo’yiladigan talablar qanday?
     
119. 
     Un qaysi holatlarda tarasiz saqlanadi?
     
120. 
     Don massasi saqlaydigan ombor turlarini aytib o’ting?
     
121. 
     Elevator-ombor sanoati don saqlash omborlarining yillik ish rejasi qanday tuziladi?
     
122. 
     Omborlarni tomi qanday talablarga javob berishi kerak va qanday materiallardan quriladi? 123.Namunali (tipovoy) omborlarga tushuncha bering?
     

124. 
     Donni qayta ishlash mahsulotlarini saqlash siloslari qanday materiallardan tayyorlanadi?
     
125. 
     Don saqlash omborlari qanday talablarga javob berishi kerak?
     
126. 
     Omborlarga mahsulotlarni joylashtirish tartiblarni ayting?
     
127. 
     Oddiy va qandukli omborlarning tuzilishini tushuntiring?
     
128. 
     Elevator binosida donni bir bosqichli ko’chirish sxemasini tushuntiring?
     
129. 
     Elevator qurish uchun uchastka tanlash tartibi qanday?
     
130. 
     Elevator binosida donni ko’p bosqichli ko’chirish sxemasini tushuntiring?
     
131. 
     Don qabul qilish korxonasi, shu jumladan elevator qurish uchun tanlangan uchastka qanday talablarga javob berishi kerak?
     
132. 
     Elevator ishchi binosining hajmini rejalashtirish turlarini tushuntiring? 133.Elevator silos korpusining vazifasini tushuntiring?
     

134. 
     Silos korpusining asosiy elementlarini aytib o’ting?
     
135. 
     Don qabul qilish korxonasida temir yo’l qurilmalari nimalardan iborat? 136.Siloslarning shakllari va o’lchamlari to’g’risida mahlumot bering?
     

137.Don qabul qilish korxonasida avtomobil tarozisi soni qanday aniqlanadi va qaerda quriladi? 138.Yaxlit va yig’ma temir-beton siloslar to’g’risida mahlumot bering?
139. SHtabellarni omborxonada samarali joylashtirish qanday baholanadi? 140.Don saqlash omborlarining qanday turlari mavjud?

141. 
     Po’lat siloslar to’g’risida mahlumot bering?
     
142. 
     Don saqlash omborlari qanday talablarga javob berishi kerak? 143.Silos usti va osti qavatlarining konstruktsiyalarini tushuntiring?
     

144. 
     Donni to’kilgan holda saqlash uchun mo’ljallangan omborlarning klassifikatsiyasi to’g’risida mahlumot bering?
     
145. 
     Donni qayta ishlash mahsulotlari qanday omborxonalarda tarasiz saqlanadi? 146.Omborlar bir-biriga va temir yo’lga nisbatan qanday joylashadi?
     

147.Un va yorma solingan qoplarning omborxonalarda shtabellarga taxlash turlarini gapirib bering? 148.Don qabul qilish korxonalari uchun don saqlash omborlarini hajmi qanday aniqlanadi?

149. 
     Don saqlash omborlari qanday qurilish materiallardan qurilishi kerak?
     
150. 
     Don qabul qilish korxonalaridagi ishchi bashnyalarni turlari va vazifalari nimalardan iborat? 151.Sovutgichlarning sig’imi aniqlashda qanday ko’rsatkichlar inobatga olinadi?
     

152. 
     Rampa nima uchun ishlatiladi?
     
153. 
     Omborlarning turlari. Ularni qurish uchun joy qanday tanlanadi?
     
154. 
     Meva-sabzavotlarni tarada saqlashda zarur hajmlarni aniqlashda qanday ko’rsatkichlar zarur bo’ladi?
     
155. 
     SHtabel moduli nima degani? U nima maqsadda uchun ishlatiladi?
     
156. 
     Elevatorning tuzilishini tushuntiring?
     
157. 
     Donni saqlash omborlari sig’imini aniqlashda qanday ko’rsatkichlar zarur bo’ladi?
     
158. 
     Doimiy omborlarning sig’imi qanday aniqlanadi?
     
159. 
     Omborlarning o’lchamlari qanday aniqlanadi?
     
160. 
     Omborlarni ventilyatsiya qilishni tushuntiring?
     

TEST SAVOLLARI

1.