O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

Yashik raqami	CHizma raqami	Yashikning ichki o‘lchami, mm				Sig‘imi, dm^3
Joylashtiriladigan chegaraviy yuk massasi, kg.
	uzunligi	eni	balandligi
21	1	570	380	380	79,6		30
22	2	475	285	245	32,5		18
23	2	475	285	190	25,7		15
24	2	475	285	126	16,8		10

Meva-sabzavotlarni tashish, saqlash va qadoqlash uchun mo‘ljallangan ko‘p marta foydalaniladigan yog‘och yashiklarning tashqi o‘lchamlari (GOST 17812-72)

Yashik raqami	Yashikning tashqi o‘lchami, mm				Joylashtiriladigan yuk massasi, kg.
	uzunligi	eni	balandligi
21	602	398	398	20
22	507	303	263	14
23	507	303	208	13
24	507	303	144	9

Ko‘p marta foydalaniladigan yog‘och yashiklarga tashish, saqlash va qadoqlash tavsiya etiladigan meva-sabzavotlar (GOST 17812-72)

Yashik raqami	Joylashtiriladigan mahsulot nomi
21	Oq bosh va qizil bosh qaramlar, qovunlar, kabachki,
22	Bodiring, urug‘li mevalar, bosh piyoz, sarimsoqpiyoz, kartoshka, gul karam.
23	Konservalash korxonasi uchun mo‘ljallangan sabzavotlar.
24	Pomidorlar, danakli mevalar, uzum, nok, ko‘katlar

Meva-sabzavotlarni tashish, saqlash va qadoqlash uchun qismlarga ajratilib, qayta yig‘iladigan yupqa taxtadan tayyorlanib sim bilan armaturalangan yashiklardan ham foydalaniladi.

Meva-sabzavotlarni tashish, saqlash va qadoqlash uchun mo‘ljallangan sim bilan armaturalangan yog‘och yashiklarning ichki o‘lchamlari (GOST 20463-75)

Yashik raqami	Yashikga joylashtirilishi mumkin bo‘lgan maksimal massa, kg	Yashikning ichki o‘lchami, mm			Sig‘imi, dm^3		Yashikka qadoqlanishi tavsiya etiladigan mahsulot turi
		uzunligi	eni	balandligi
1	10	475	285	126		17,1		Uzum,danakli mevalar, pomidor, mandarin, ko‘katlar.

2	25	340	380	266	34,4	Olma, bodiring, nok, xurmo, limon, apelg‘sin
3	35	540	380	266	54,6	Olma, ertachi oqbosh va gul karam, kichik mevali qovun, kabachki, baqlajon, bosh piyoz, sarimsoqpiyoz, ertachi kartoshka, shirin qalampir.

13-rasm: Sabzavot (a) va mevalarni (b) tashish, saqlash uchun mo‘ljallangan sim bilan armaturalangan yog‘och yashiklar (GOST 20463-75):
1-yashik korpusi, 2- yashik qopqog‘i, 3-o‘rash lentasi.
Oziq-ovqat va qishloq xo‘jalik mahsulotlarini tashish, saqlash va qadoqlash uchun qismlarga ajratilmaydigan, yog‘och taxtalardan panjara shaklida tayyorlangan yashiklardan ham foydalaniladi.
Meva-sabzavotlarni joylashtirish uchun foydalaniladigan yog‘och yashiklar raqami (GOST 10131-93 bo‘yicha)

Yashik raqami	Joylashtiriladigan mahsulot nomi
52, 73, 77	Uzum, tomatlar, danakli mevalar, ko‘katlar, nokning yozgi navlari, xurmo.
53	Olma, nok, piyoz, sarimsoq, ertangi kartoshka, uzum, tomatlar, danakli mevalar
54, 74	TSitrusli mevalar, xurmo
55, 75	Olma va nokning qishgi navlari, limon, apelg‘sin, anor, bodiring, gul karam, kichik o‘lchamli qovunlar, kabachki, baqlajon, piyoz, sarimsoq, kartoshka.
56, 76	Oq bosh karam.

Meva va sabzavotlarni saqlash va tashishi uchun mo‘ljallangan yog‘och yashiklar o‘lchamlari

(GOST 10131-93 bo‘yicha)

Yashik raqami	Yashikning ichki o‘lchami, mm			Sig‘imi, dm^3	Joylashtiriladigan yuk massasi, kg.
	uzunligi	eni	balandligi
52***	558	380	80	17	12
53	558	380	130	27,5	15
54	558	380	165	35	25
55	558	380	200	56,4	36
56	558	380	380	80,6	35
73	572	380	80	17,4	12
74	572	380	165	35,9	25
75	572	380	266	57,8	35
76	572	380	380	82,6	35
77***	580	380	80	17,6	7

Izoh: *** yashik-lotok.

Meva va sabzavotlarni saqlash va tashishi uchun mo‘ljallangan yog‘och yashiklarning tashqi o‘lchamlari (GOST 10131-93 bo‘yicha)

Yashik raqami	uzunligi	eni	balandligi
52***	575	400	95
53	620	400	150
54	620	400	185
55	620	400	285
56	620	400	400
73	640	400	95
74	640	400	185
75	640	400	285
76	640	400	400
77***	590	390	90

Meva-sabzavotlarni tashish, saqlash uchun idish va qadoqlash materiallariga bo‘lgan ehtiyojni hisoblash.
Meva-sabzavotlar savdo nuqtalariga realizatsiya qilish uchun jo‘natishdan oldin belgilangan standart talablarga asosan xillanadi, kolibrlanadi va idishlarga joylashtiriladi. Mahsulotga ushbu tovar ishlov berish jarayoni saqlash omborining maxsus sexida 10⁰S haroratda amalga oshiriladi.
Meva-sabzavotni bahorgi mavsumda realizatsiya qilishda mahsulot yuzasida namlikning paydo bo‘lishining oldini olish maqsadida tovar ishlov berishdan oldin uning haroratini asta sekinlik bilan oshirish talab etiladi. Mahsulotning harorati maxsus kameralarda 2-3 sutka davomida tashqi havo harorati yordamida ko‘tariladi va meva-sabzavotlarning harorati kunduzgi tashqi havo haroratidan 4-5⁰S past bo‘lganda haroratni ko‘tarish to‘xtatiladi. Bunday usul bilan harorati ko‘tarilgan mahsulotni 12 sutka davomida savdo nuqtalarida realizatsiya qilinishi lozim. Yuklab jo‘natilayotgan meva-sabzavot partiyasi uchun zarur bo‘lgan idish va qadoqlash materiallariga bo‘lgan talab dastlabki hisob-kitob orqali tuziladi.

1 tonna meva-sabzavot uchun zarur bo‘lgan idish va qadoqlash materiallariga bo‘lgan taxminiy extiyoj

Idish va qadoqlash materiallari	olma	nok
Konteynerlar	3	-
Yashiklar:
2 raqamli	-	42
3 raqamli	32	-
Yog‘och poddonlar	1,5	2
Yashiklarga to‘shash uchun qog‘oz, kg.	7	7
Mevalarni o‘rash uchun qog‘oz, kg.
moy singdirilgan qog‘oz	17	17
papiros (yupqa) qog‘oz	11	11
Yog‘och payraxasi, kg.	28	20
Mix, kg.	1,2	1,6

Yuklab jo‘natilayotgan meva-sabzavot partiyasi bir xujjat bilan rasmiylashtiriladi, hamda mahsulot tarkibidagi toksikanlar va yetishtirishda qo‘llanilingan pestitsidlar to‘g‘risidagi mahlumotlar qayd etilgan sertifikat ilova qilinadi. Mahsulotning sifat ko‘rsatkichlari bayon etilgan xujjatda uning tartib raqami, berilgan vaqti, partiya raqami, mahsulotni jo‘natuvchining nomi va manzili, qabul qilib oluvchi savdo nuqtasining nomi va manzili, jo‘natilayotgan mahsulot nomi va tovar navi, mahsulotning pomologik navi, qadoqlangan idishlar soni, mahsulotning brutto va netto massasi, mahsulot yig‘ib-terib olingan sana, qadoqlangan va jo‘natilgan kun sanasi, yuklab
jo‘natilgan transport vositasining turi va raqami, mahsulotni yetkazib borish muddati, yetkazib berilayotgan mahsulotga tegishli bo‘lgan standartning nomi va raqamii bayon etilgan bo‘lishi lozim.
1–misol. 1000 tonna olmani joylashtirish uchun zarur miqdordagi quti va boshqa kerakli materiallarga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash:

Quti va materiallar nomi	Bir qutiga sarflanadigan miqdor	Joylashtiriladi-gan qutilar miqdori, dona	Materiallar-ning umumiy sarfi
Quti hajmi, 25 kg	
Meva payraxasi, g	200
O‘rash qog‘ozi, g	300
Mix, g	100
Yorliq, dona	1

2. 
   misol. 350 tonna yozgi kuzgi va 1200 tonna qishki nav olmalarni joylashtirish uchun zarur bo‘lgan idishlar miqdorini aniqlang.
   

1. 
   Olmaning yozgi navlari 54-sonli yashiklarga joylanadi (sig‘imi 25 kg). Yashiklar sonini aniqlaymiz.
   

350:0,025=14000 ta dona

2. 
   Kishki va kuzgi navlar uchun 75-sonli yashiklarni tanlaymiz (sig‘imi 35 kg). 600:0,035=17143 ta dona
   

1200:0,035=34286 ta dona.

2. 
   misol. Jadvaldagi yashik va konteynerlarning hajmi asosida quyidagi xomashyolarni saqlash uchun idishlar sonini aniqlang.
   

1. 
   500 tonn kartoshkani konteynerlarda saqlash uchun;
   
2. 
   600 tonna olmani № 55, 75 yashiklarda saqlash uchun.
   

Nazorat savollari:

1. Meva va sabzavotlarni joylash va saqlash uchun ishlatiladigan idishlar. 2.Tayyor mahsulotni qadoqlash uchun foydalaniladigan idishlarni tahriflab bering.

18-analiy mashg‘ulot Ildiz mevalarni saqlash omborlarida talab etiladigan maydonni va sig'imini hisoblash