O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

1–misol. 1000 tonna olmani joylashtirish uchun zarur miqdordagi quti va boshqa kerakli
materiallarga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash:

Quti va materiallar nomi	Bir qutiga sarflanadigan miqdor	Joylashtiriladigan qutilar miqdori, dona	Materiallarning umumiy sarfi
Quti hajmi, 25 kg	(
Meva ‘ayraxasi, g	200
O‘rash qog‘ozi, g	300
Mix, g	100
Yorliq, dona	1

2. 
   misol. 350 t yozgi ko‘zgi va 1200 t kishki nav olmalarni joylashtirish uchun zarur bo‘lgan idishlar miqdorini aniqlang.
   

1. 
   Olmaning yozgi navlari 2-sonli yashiklarga joylanadi (sig‘imi 25 kg). Yashiklar sonini aniqlaymiz.
   

350:0,025q14000 ta dona

2. 
   Kishki va ko‘zgi navlar uchun 3-sonli yashiklarni tanlaymiz (sig‘imi 35 kg).
   

600:0,035q17143 ta dona 1200:0,035q34286 ta dona.

2. 
   misol. Jadvaldagi yashik va konteynerlarning hajmi asosida quyidagi xom ashyolarni saqlash uchun idishlar sonini aniqlang.
   

a). 500 t kartoshkani konteynerlarda saqlash uchun; b). 600 t olmani № 96 yashiklarda saqlash uchun.


Tayyor mahsulotni joylashtirish uchun idishlarni hisoblash. Tayyor mahsulotni (konservalarni) qadoqlash uchun kerak bo‘lgan idishlar shartli va fizik bankalarga bo‘linadi. Shartli bankalar ikki xil hajm va massa (og‘irlik) bo‘yicha hisoblanadi. Hajmiy shartli banka deb hajmi 353,4 ml bo‘lgan tunuka banka (№ 8), og‘irlik bo‘yicha 400 g mahsulot qabul qilingan. Hajmiy shartli bankalarda ba’zi mahsulotlardan tashqari barcha meva-sabzavot, go‘sht, baliq va sut mahsulotlari hisoblanadi. Murabbo, ‘ovidlo, marinad, meva va sabzavot sharbatlari, sous va pyure kabi mahsulotlar uchun shartli bankalar massa bo‘yicha hisoblanadi. Hajmiy shartli bankalarni sonini aniqlash uchun fizik bankaning tuliq hajmini 353,4 ml bo‘lish kerak. Shartli bankalarni massa bo‘yicha aniqlash uchun mahsulot massasi idishlarning har bir turi uchun 400 g bo‘linadi.
Quyuqlashtirilgan mahsulotlar (tomat pasta, pyure, souslar)ni shartli idishlarda hisoblash uchun konsentratsiyasi 12% olinadi. Masalan, konsentratsiyasi 30% bo‘lgan 6 t tomat pastani shartli bankalarda hisoblash uchun mahsulot miqdori 12% ga nisbatan aniqlanadi va 400 g bo‘linadi: 600030/120,4.
Fizik bankalarni shartli bankalarga va aksincha maxsus koeffitsiyent yordamida o‘tkazish mumkin. Fizik bankalarning ma’lum bir sonini shartli bankalarga o‘tkazish uchun shu son o‘tkazish koeffitsiyentiga ko‘paytiriladi. Shartli bankalarni fizik bankalarga o‘tkazish uchun shartli bankalar soni o‘tkazish koeffitsiyentiga bo‘linadi.
Tayyor mahsulotni (konservalarni) qadoqlash uchun kerak bo‘lgan idishlarni hisoblash uchun birnchi navbatda qaysi koeffitsiyent bo‘yicha shartli bankalarni fizik bankalarga o‘tkazilishi aniqlanadi.
1–misol. Quruqlik miqdori 30% bo‘lgan tomat pastani qadoqlash uchun fizik bankalar sonini aniqlang. Mahsulot miqdori 50 ming shartli banka (mshb). 1-82-300 bankaning netto massasi 650 g.

1. 
   50 mshb 12% li mahsulot massasini to‘amiz: G1q 500000,4 q20000 kg.
   
2. 
   30% li mahsulotning xaqiqiy massasini to‘amiz: G2q 2000012/30 q q8000 kg.
   
3. 
   Shisha bankalar (hajmi 0,5 l) sonini aniqlaymiz: q 8000/0,65 q 12307.
   

2–misol. Konsentratsiyasi 27% bo‘lgan 200 mshb tomat pastani qadoqlash uchun bochkalar sonini
aniqlang. Bochkada mahsulot netto massasi 52 kg.