O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar inistituti

O’zlashtirish uchun savollar 
1.Fizik usulda konservalash deganda nimani tushunasiz? 
2.Meva-sabzavotlarni fizik usulda konservalashning afzalliklarini ayting 
 
12-mavzu: Kimyoviy va mikrobiologik konservalash usullari 
Reja: 
1.Maxsulotlarni kimyoviy usulda konservalash 
2.Mikrobiologik usulda konservalash 
 
 
Tayanch iboralar: 
kimyoviy usulda konservalash, mikrobiologik usulda konservalash 
 

---

46 
 
 
1.Kimyoviy  usulda  konservalash.
  Meva  va  sabzavotlarni  konservalashda  bir  qator 
ximiyaviy  konservantlardan    ham  foydalaniladi.Bund  aaynnksa  sulfat,  benzoy,sorbinkislotalari  va 
ularnnng  tuzlari  qo’llaniladi.  Ximiyaviy  konservantlardan  sulfat  kislotasi  va  uning  tuzlari  keng 
qo’llaniladi. Sulfat kislotasi yordamida konservalash  jarayoni sulfitatsiya deb yuritiladi. 
Sulfat kislotasi va uning tuzlari kuchli antiseptik modda bo’lib, turli xil mikroorganizmlarning 
rivojlanishi uchun noqulay muxit xosil qiladi .  
Sulfitatsiya  jarayonining  samaradorligi  mevalarning  taxirligiga  bog’liq.  Taxir  mevalar  yaxshi 
sulfatlanadi. 
Sulfitatsiya  maxsus  mexanikalashtirgich  bilan  jixozlangan  sulfitator  yordamida  amalga 
oshiriladi .Ularga ballonlardan suyuq  gazsimon sulfat angidridi yuboriladi. Bunda sulfit angidridning 
mikdori sulfitometr bilan o’lchanadi, yoki ishlatishdan ilgari 4—6 % l iishchi eritma tayyorlanadi.  
Maxsulot ximiyaviy konservantlar bilan ishlangandan so’ng idishlarning og’zi berkitiladi. 
Dudlangan  mevalarniing  rangi  oqaradi  va  o’rtasidan    bo’linganda  sulfit  angpdridning  xidi 
sezilarli  darajada  utirib  qoladi.  Bunday  mevalar  germetik  omborlarda  10°S  dan  yuqori  bo’lmagan 
xaroratda saqlanadi. 
Sulfitatsiyalangan  maxsulotlar  iste’mol  qilinishdan  ilgari  issiq  suvda  qaynatiladi. 
Desulfitatsiyadan  so’ng  maxsulotda  sulfat  angidridning  miqdori  GOST  talabidan  yuqori  bo’lmasli 
lozim.Uning miqdori1kg maxsulotda100mgdan oshmasligi kerak. Qayta ishlash sanoatida sharbatlarni 
konservalashda  benzoy  kislotasining  natriyli  tuzi  ham  qo’llaniladi  .Bunda  tuzning  5  %  li  eritmasi 
tayyorlanadi  va  avval  kamroq  qaynoq  sharbatga  aralashtirilib,  keyin  esa  asosiy  sharbatga 
aralashtiriladi. SHarbat saqlangandan so’ng tindiriladi va fnltrlanadi. Benzoy kislotasi natriyli tuzining 
miqdori 0,1—0,12 % dan ko’p bo’lmasligi lozim.Ushbu tuz maxsulotning rangini oqartirmaydi.