O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti «Dehqonchilik va melioratsiya asoslari»

Taqiqlovchi belgilar – qanday harakatni chegaralaydi va qizil rangda bo’lib, aylana shaklida bo’ladi (cho’milishni, ochiq olovdan foydalanishni, transport yoki yo’lovchi harakatini, harakat tezligini taqiqlaydi).
Ogohlantiruvchi belgilar – oldinda xavf borligi to’g’risida (portlash, o’t olish, elektr tokidan jarohatlanish, qandaydir buyumlarning tushib ketishini) xabar beradir va uchburchak shaklida bo’lib, sariq rangda bo’yaladi.
Ruxsat beruvchi belgilar – ko’k rangli to’rtburchak shaklida bo’ladi va belgiga ko’rsatgan shakl asosida ma’lum bir ish jarayonini xavfsiz bajarish uchun ruxsat etiladi.
Ko’rsatuvchi belgilar – ko’k rangli to’rtburchak shaklida bo’lib, asosan informasion xarakterga ega belgidir. Ko’rsatuvchi belgilar korxonadagi har xil obyektlarni joylashgan joyini ko’rsatadi.
Masofadan turib kuzatish va boshqarish shu sharoitlarda olib boriladiki, operatorni ish doirasida xavfsizlik nuqtai nazardan yoki texnologik sabablarga ko’ra mumkinmasligi, shuningdek ishlab chiqarishni kompleks mexanizasiyalash va avtomatlashtirish sharoitida samarasizdir. Masofadan kuzatish maxsus datchilar, signalizatorlar, teeyeekranlar va nazorat o’lchov asboblari orqali olib boriladi.
Masofadan turib boshqarish esa elektr, pnevmatik, mexanik, gidravlik va boshqa uzatmalar orqali olib boriladi. Mikrojarayonlar avtomatik boshqarish tizimlari, elektron-xisoblash mashinalarida bajariladi.
Ishlab chiqarishad texnologik jarayonlarni bajarishda, tashkil qilishda va loyihalashda GOST 12.3.502-75 va TS 46.0.141-83 quyidagilarni inobatga olish shart deb belgilaydi.

• 
  Ishlarni xavfli va zararli ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan dastlabki materiallar, yarim maxsulotlar va chiqindi ishlab chiqarilishi bilan bevosita aloqasini yo’qotadi;
  
• 
  Xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari mavjud joylarni kompleks avtomatlashtirish hamda mexanizasiyalash;
  
• 
  Texnologik jarayonlarda nazorat va boshqarish tizimini o’rnatish maqsadga muvofiqdir.
  

Ishlab chiqarish chiqindilarini o’z vaqtida zararsizlantirishda va chiqarib tashlash, xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini kishilar organizm iva atrof muhitga ta’sirini kamaytirishga olib keladi. Materiallarni, tayyor maxsulotni va ishlab chiqarish chiqindilarini saqlaganda, xavfli ishlab chiqarish omillarining sodir bo’lishidan himoyalanishi kerak.
Uzluksiz ishlab chiqarish jarayonlarining xavfsizlirgini, uskunalarini to’g’ri joylashtirish va ish joylarini oqilona tashkil qilish bilangina ta’minlash mumkin.
Ishlab chiqarishda ishlashga ruxsat etilgan shaxslarning jismoniy imkoniyatlarini va mehnat xususiyatlarini xisobga olish shart. Xizmat qiluvchi xodimlar bajarayotgan ishlariga muvofiq mehnat xavfsizligi bo’yicha kasbiy tayyorgarlikdan o’tgan bo’lishi lozim.