O’zbekisтon respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi

“BALIQ SKLETI” chizmasi

Yerning qishloq xo’jaligida asosiy ishlab chiqarish vositasi sifatidagi asosiy

xususiyati – uning  unumdorligidir.  Yer  maydonining,  aniqrog’i  tuproqning

o’simliklarni unga zarur bo’lgan ozuqa moddalari va zarur namlik bilan ta’minlay

olish qobiliyatiga tuproq unumdorligi deyiladi.

Inson  tuproq  unumdorligini  oshirish  uchun  yerga  turlicha  ta’sir  o’tkazadi:

yerni  haydaydi,  yumshatadi,  sug’oradi,  tuproqqa  turli  o’g’itlar  soladi  va  hokazo.

Natijada u tuproqdagi ozuqa moddalar miqdorini oshiradi hamda ularni o’simliklar

tomonidan  oson  o’zlashtirishga  imkoniyat  yaratadi.  Shu  bilan  birga  tuproq

unumdorligini oshirish imkoniyatini beradigan boshqa qator tadbirlar ham mavjud.

Ammo,  foydalanadigan  yer  sifatining  barcha  ijobiy  o’zgarishlari  qo’shimcha

mablag’ va mehnat sarfi bilan bog’liq.

Iqtisodiyot  fani  asosan  quyidagi  tuproq  unumdorliklarini  ajratadi:  tabiiy,

sun’iy, potensial, haqiqiy hamda iqtisodiy.

Tabiiy  unumdorlik  tabiatning  o’zi  orqali  hosil  bo’ladi.  U  uzoq  davom

etadigan tuproq paydo bo’lish va rivojlanish jarayonida iqlim, o’simliklar, joyning

relyefi,  ona  jinslarining  ta’siri  ostida  paydo  bo’ladi  hamda  xossasini  o’zgarib

turadi.  U  tuproqlarning  fizik,  kimyoviy  va  biologik  xossalari  bilan  tavsiflanadi.

Ammo  tabiiy  unumdorlikka  asoslanib  yerning  haqiqiy  sifatiga  baho berib

bo’lmaydi.

Tuproqda juda ko’p miqdorda ozuqa moddalari bo’lishi mumkin, ammo ular