O’zbekiston respublikasi oliy va va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo'qon davlat pedagogika instituti biologiya o`qitish metodikasi kafedrasi

 

---

93 
Talabalar bilimini mustaxkamlash uchun savollar 
1.Popliploidiya nima? 
2.Zot, nav, shtamlarning evolyutsiyasini xarakatlantiruvchi kuchlari nima? nima 
kiradi? 
3.Genlar dreyfi nima? 
4. Evolyutsiyaning boshlag’ich xodisasi nima? 
5.Xardi – Vaynberg qonunini tushuntiring.? 
6.Populyatsiya to’lqini deb nimaga aytiladi?
 
 
FAKULTATIV MASHG’ULOTLARDA BIOLOGIYADAN MASALA VA 
MASHQLAR 
Reja 
1.Fakultativ mashulotlarning ta’lim jarayonidagi axamiyati. 
2.Fakultativ mashulotlarda masala mashklarning urni. 
Ukuv mashgulotining maksadi:Talabalarda BIOLOGIYaDAN MASALA VA 
MAShQLAR YeChISh Fakultativ MAShG’ULOTLARINI TAShKIL ETISh haqida 
ilmiy dunyoqarashni shakllantirish. 
O’quv faoliyatining natijalari 
Fakultativ mashulotlarning ta’lim jarayonidagi axamiyatini o’rganadi 
Fakultativ mashulotlarda masala mashklarni o’rganadi 
Fakultativ mashgulotlar haqida umumiy tushuncha 
Umumiy o’rta ta’lim maktablarida biologiyadan o’quvchilarning fan asoslarini mustahkam 
va chuqur o’zlashtirishga bo’lgan qiziqishlari va ehtiyojlarini rivojlantirish, o’zlashtirilgan 
bilimlarni amaliyotga qo’llash, kasbga yo’naltirishni amalga oshirish, tajriba qo’yish va 
kuzatish o’tkazish, qo’shimcha adabiyotlar ustida mustaqil ishlash ko’nikmalarini 
shakllantirish, tabiatga nisbatan ongli munosabatni tarkib toptirish maqsadida o’qitish 
jarayonining yangi shakli Fakultativ mashg’ulotlar tashkil etiladi. 
Fakulьtativ mashg’ulotlar kamida 17 soatga mo’ljallangan bo’lib, o’quv yili
davomida ikki haftada 1 soat yoki yarim yilda haftasiga 1 soatga mo’ljallangan
bo’lib, mazkur mashg’ulotlar darsgacha yoki darsdan keyin o’tkaziladi. 
Biologiya o’qituvchisi Fakultativ mashg’ulotlarning guruhlarini o’quvchilarning hohish-
istagi asosida bir sinf yoki parallel sinf o’quvchilaridan tuzadi, guruhlarda o’quvchilar soni 10 
tadan kam bo’lmasligi kerak.
Fakulьtativ mashg’ulotlar uchun o’quv soatlari harakatdagi o’quv rejadagi maktab 
ixtiyoriga berilgan soatlar hisobidan ajratiladi. 
Fakulьtativ mashg’ulotlarning samaradorligini oshirish uchun o’qituvchi o’o’o’quvchi-
larning bilish faoliyatini faollashtiradigan, mantiqiy, mustaqil va ijodiy fiko’r yuritish 
ko’nikmalarini rivojlantirishga imkon beradigan masala va mashqlarni tanlaydi, 
mashg’ulotlarni tashkil etishda samarali o’qitish metodlari, vositalari va shakllaridan 
foydalanish tavsiya etiladi. 
Fakulьtativ mashg’ulotlarda o’quvchilarning mustaqil va ijodiy ishlariga keng o’rin 
berish barobarida mustaqil masala va mashqlar tuzish va yechish nazarda tutiladi. 

---

94 
Biologiyadan masala va mashqlar yechish Fakultativ mashg’ulotining didaktik 
maqsadi: 

Biologiya fanining turli sohalari bo’yicha o’quvchilarning bilim, ko’nikma va 
malakasini chuqurlashtirish va kengaytirish, biologiyani o’rganishga bo’lgan 
qiziqishlarini rivojlantirish, uzluksiz ta’lim tizimining keyingi turlarida o’qishni 
davom ettirish yoki ongli ravishda kasb tanlashga yordam berish; 

O’quvchilarning dunyoqarashini kengaytirish, mustaqil va ijodiy fikr yuritish 
ko’nikmalarini tarkib toptirish va rivojlantirish, tabiatning moddiy birligini uning 
yaxlitligini ilmiy tasavvur qilish, tabiatda sodir bo’layotgan voqea va hodisalarning 
tabiiy-ilmiy sababo’larini bilish, sabab-oqibat bog’lanishlarini tushunishga imkon 
yaratish; 

O’simliklarni parvarish qilish va hayvonlarni boqishning ilmiy asoslariga 
e’tiborni qaratish, o’quvchilarni mavsumiy dala ishlariga, maktab tajriba yer 
maydonchalarida, bog’ va poliz ekinlari maydonlaridagi ishlarga jalb etish orqali 
ularning kasb tanlashiga, jumladan, qishloq xo’jalik, tibbiyot, veterinariya va h. K. 
kabi ixtisosliklar bilan tanishishiga sharoit yaratish; 

O’quvchilarning ekologik madaniyatini takomillashtirish, tabiatga nisbatan ongli 
va omilkorona munosabatini tarkib toptirish; 

O’quvchilarning o’z organizmi, sog’ligini asrash, profilaktika chora-tadbirlari, 
vrach kelguncha birinchi yordam ko’rsatish, sanoat korxonalari va qishloq xo’jaligi 
ishlab chiqarishidagi xavfsizlik chora – tadbirlari haqidagi bilimlarini kengaytirish; 

O’quvchilarning gigienik ta’lim-tarbiyasini amalga oshirish, gipodinamiya (kam 
harakat qilish), chekish, alkogolь, noto’g’ri ovqatlanish, kun tartibiga amal 
qilmaslikning zararini tushuntirishga yordam berish; 
O’quvchilarda sharqona odob-ahloq, insoniy fazilatlarni shakllantirish, ular ongi va 
qalbiga milliy istiqlol g’oyalarini singdirish, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga 
hurmat, Ona-Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash sanaladi 
Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 9-sinfida biologiyadan masala va mashqlar 
yechish Fakultativ mashg’ulotlarini quyidagi mavzularda tashkil etish tavsiya etiladi: 
№