|
(5.2) 3-Ilova
5.2.1 Misolning ishlanish tartibi.
Birinchi bosqich. Berilganlarni (7) tenglamaga qo‗yib
a
1
ni topamiz.
1 6
75
7500
0 01
1
1
,
,
,
a
a
bundan
a
1
1 6
0 01
160
,
,
.
Ikkinchi bosqich.
a
1
ning qiymatini
P
*
va
Q
*
larning qiymati bilan birga (5)
tenglamaga qo‗yib,
a
0
ni aniqlaymiz:
7500
160 75
12000
0
0
a
a
,
bundan,
a
0
7500 12000
4500
. Biz aniqlangan
a
0
va
a
1
larning qiymatini taklif
tenglamasiga qo‗yib, taklifning aniq tenglamasini topamiz:
69
Taklif:
Q
P
S
4500 160 .
Xuddi shu yo‗l bilan talab tenglamasini aniqlaymiz:
0 8
75
7500
0 01
1
1
,
,
,
b
b
demak,
b
1
0 8
0 01
80
,
,
.
b
P
Q
1
,
,
*
*
larning qiymatlarini (6) tenglamaga qo‗yamiz va
0
b
ni aniqlaymiz:
7500
80 75
6000
0
0
b
b
,
yoki
b
0
7500 6000 13500
.
Shunday qilib, talab chizig‗i quyidagi ko‗rinishda bo‗ladi:
Talab:
Q
P
D
13500 80 .
Xatoga yo‗l qo‗yilmaganligini tekshirish uchun talab bilan taklifni tenglashtirib,
muvozanat narxni aniqlaymiz:
D
S
Q
Q
,
4500 160
13500 80
P
P,
240
18000
P
,
bundan
P
18000
240
75,
P
75,
demak, tenglamalar to‗g‗ri aniqlangan, nima uchun deganda, 75 so‗m berilgan
muvozanat narx.
Endi biz bozorda apelsin narxi o‗zgarganda unga bo‗lgan talabni yoki
taklifni o‗zgarishini yoki bo‗lmasa unga bo‗lgan talab yoki uni taklifi o‗zgarganda
apelsin narxini qanchaga o‗zgarishini prognoz qilishimiz mumkin bo‗ladi.
Masalan, apelsinga bo‗lgan talab 40 foizga oshdi deylik, unda talab miqdori
7800 kg teng bo‗ladi. Ishlab chiqaruvchilar qaysi narxda ushbu talabni qondirishi
mumkinligini aniqlaymiz.
Muvozanatlik shartiga ko‗ra quyidagini yozamiz:
7800 = -4500 + 160*P,
P = 76,875.
Demak, bir kilogramm apelsin narxi 76 so‗m 90 tiyin bo‗lsa, talab qondirilishi
mumkin.
Misolni ishlash tartibi.
Masalani yechish uchun teskari talab funksiyasini aniqlaymiz:
250
1
16 Q
P
.
Sotuvchining daromad funksiyasini tuzamiz:
250
16
250
1
16
2
Q
Q
Q
Q
Q
P
R
.
Daromad funksiyasidan
Q
bo‗yicha hosila olib, natijani nolga tenglashtirib
yechamiz.
0
250
2
16
Q
dQ
dR
2000
2
:
4000
*
Q
mln. pud.
Demak, sotuvchi daromadini maksimallashtiruvchi sotiladigan bug‗doy
hajmi
2000
*
Q
mln. pudga teng ekan. Bir pud bug‗doy narxi:
70
8
8
16
P
pul birligiga teng.
Umumiy daromad
16000
8
2000
R
pul birligi.
Faraz qilaylik, sotuvchi sotiladigan bug‗doy hajmini 250 mln. pudga oshirdi
deylik. Uning daromadi qanday bo‗lishini hisoblaymiz.
Sotiladigan bug‗doy hajmi 2250 mln. pud. U holda bir pud bug‗doy narxi
7
250
2250
16
P
pul birligiga teng.
Umumiy daromad
15750
7
2250
R
pul birligiga teng.
Ko‗rinib turibdiki, sotuvchi sotiladigan bug‗doy hajmini optimal hajmdan
oshirsa, uning daromadi maksimal daromaddan past bo‗ladi.
6-MAVZU
―Iste‘molchi tanlovi nazariyasi‖
6.1. Ma‘ruzani o‗qitish texnologiyasi
71
Fakultet: «Bank va moliya
xizmatlari». «Servis va
turizm», «Iqtisodiyot va
menejument» SamISI.
Kafedra: ―Kasb-xunar
ta`limi‖ SamISI.
O‗quv predmeti:
Mikroiqtisodiyot
Mavzu raqami:
6-Mavzu
Soatlar xajmi:
2-soat
Talabalar soni: 30 tagacha
O‗T muallifi:
B.A.Salimov, A.B.
Shakarov,
Sh.Mustofaqulov
O‗qituvchi: dots.
Shakarov A.B.,
O‗quv mashg‗uloti shakli: Muammoli ma‘ruza
Ma‘ruza mashg‗uloti
tuzilishining rejasi:
Naflik nazariyasining asosiy qoidalari.
Naflik funksiyasi, umumiy naflilik va chekli
naflilik.
Befarqlik chizig‗i va ne‘matlarni chekli
almashtirish normasi.
Byudjet chizig‗i va byudjet chegarasi.
Iste‘molchi tanlovi masalasi va uni grafik
usulidagi yechimi tahlili, iste‘molchi muvozanati.
O‗quv mashg‗ulotining
maqsadi:
Iste‘molchi tanlovi nazariyasining mohiyati va
naflilik funksiyasidan kelib chiqib talabning
shakllanishi to‗g‗risidagi keng qamrovli bilimlarni
rivojlantirish.
Pedagogik vazifalar:
Iste‘mol nazariyasi va
uning postulatalari xaqida
kerakli
ma‘lumotlarni
berish;
Bozor
iqtisodiyoti
sharoitida naflik nazariyasi
va
funksiyasining
ahamiyatini talaba ongiga
singdirish;
Naflikni
kamayish
qonuni
to‗g‗risidagi
nazariyani
oddiy
usulda
tushuntirish;
Iste‘molchi
va ishlab
chiqaruvchilarning yutug‗i
nimalardan iborat ekanligi
va uni hisoblash tartibini
o‗rgatishdan iborat.
Befarqlik egri chizig‗i va
iste‘molchining
O‗quv faoliyatining natijalari:
Iste‘molchilar nazariyasi va uning ahamiyati
to‗g‗risida fikrlar shakllanadi;
Naflik nazariyasi oraqali bozorda
shakllanadigan talab va narx mexanizmi to‗g‗risida
tushunchalar hosil bo‗ladi;
Chekli naflik va naflikni kamayish qonuning
grafik usulidagi talqini borasida tasavvur hosil
bo‗ladi;
Bozor bahosining shakllanishi, talab va taklif
xajmining o‗zgarishi natijasida iste‘molchi
ortiqchaligi va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligini
tushunib yetish .
Befarqlik egri chizig‗i va kartasi xaqida ilk
tasavvurlar hosil bo‗ladi.
72
muvozanatlik
sharti
to‗g‗risidagi tushunchalarni
matematik
formulalarni
qo‗llagan holda bayon etish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
