O‘zbekiston respublikasi oliy va


Ракобатлашувчи фирманинг мувозанат холати



Download 7,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet253/631
Sana23.02.2022
Hajmi7,22 Mb.
#121665
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   631
Bog'liq
543388c55c7b1

Ракобатлашувчи фирманинг мувозанат холати. Биз курган эдикки
ракобатлашган бозорда нарх бозор томонидан белгиланади ва ун га фирма 
таъсир кила олмайди. Бундай бозорда харакат килаѐтган фирманинг талаб 
чизиги уоризонтал чизикдан иборат булиб, унинг чекли даромади нарх га тенг, 
яъни 
P
MR

. Демак, ракобатлашувчи фирма фойдасини максималлаштириш 
шарти (коидаси) шундан иборатки, фирма ишлаб чикариш хажмини шундай 
танлаши керакки, бу хажмда нарх чекли харажат га тенг булсин: 
MC
P


(5) 
(5)-шарт ракобатлашган бозорда фаолият курсатаѐтган фирма фойдасини 
максималлаштириш (мувозанат холати) шарти дейилади, яъни ракобатлашувчи 
фирманинг чекли махсулот коидасини ифодалайди. Ушбу коида га кура фирма 
махсулот ишлаб чикариш хажмини чекли харажат нарх га тенг булуун га кадар 
ошириши мумкин. Демак, 
P
MC

булса, ишлаб чикаришни ошириш мумкин ва 
бу ошириш 
P
MC

булуунча давом этиши керак. 
Расмда 
E
нукта ракобатлашувчи фирманинг киска муддатли 
ораликдагимувозанат холатини ифодалайди. Бу нуктада 
MC
P

булиб, ушбу 


369 
нуктада фирма фойдани максималлаштирадиган ишлаб чикариш хажми 
*
Q
га 
эришади. 
Расмда умумий даромад (
TC
TR


*
EQ
P
e
туртбурчак юзаси га, умумий 
харажат 
*
0ABQ
туртбурчак юзаси га тенг. Умумий максимал фойда 
(
TC
TR
Q


)
(
max


EB
AP
e
юза билан ифодаланади ва бу юза куйидагиформула 
буйича хисобланади: 


Q
ATC
P




.
(6) 
Ишлаб чикариш хажми 
*
Q
дан кичик булганда 
*
0
Q
Q

чекли даромад 
чекли харажатдан куп демак, ишлаб чикариш хажмини ошириб кушимча фойда 
олиш имконияти бор. Расмда икки карра штирхланган 
SFE
юза ишлаб чикариш 
хажми 
0
Q
га камайгандагийукотилган фойдани ифодалайди. 
Ишлаб чикариш хажми 
Q
*
дан юкори булганда, яъни 
Q
Q
1

*
да чекли 
харажатлар чекли даромаддан юкори. Бу холда, ишлаб чикариш хажмини 
кискартириш умумий харажатларни кискартириш га олиб келади. Расмдаги
ESK
учбурчак юзаси 
1
Q
микдорда махсулот ишлаб чикариш натижасида йукотилган 
фойдани ифодалайди. 
(6)-ифодадан келиб чикиб хулоса килиш мумкинки, нарх уртача умумий 
харажатдан канча юкори булса, фирманинг фойдаси шунча куп булади. Буни 
куйидагиграфикда куриш мумкин (3-расм). 
3-расм. Ракобатлашувчи фирма фойдаси. 
Расмда, бошлангич нарх 
0
P
булганда умумий фойда 
0
0
0
0
E
B
A
P
туртбурчак 
юзи билан ифодаланса, нарх ошиб 
1
P
булганда умумий фойда киймати хам 
ошади ва 
1
1
1
1
E
B
A
P
туртбурчак юзи билан ифодаланади. 
Шуни хам эслатиш уринлики, фирма киска муддатли ораликда хар доим 
хам фойдани максималлаштиравермайди. Куп холларда уз гармас харажатнинг 
ошиб кетиши умумий уртача харажатни ошириб юборади (4-расм). 
B
1
MC 
 
P
ATC 
AVC 
E
1
E
0
P
0
P
1
A
1
A
0
B 

0


370 
Натижада, фойдани максималлаштирадиган ишлаб чикариш хажми 
*
Q
да 
нарх 
P
уртача умумий харажатдан кичик булади, яъни 
)
(Q
ATC
P

ва шунинг 
учун 
BE
ишлаб чикаришнинг уртача йукотиши га (зарари га) тенг. 
Штрихланган 
PEBM
туртбурчак юзи фирманинг умумий йукотишини 
билдиради. Лекин, фирма киска муддатли ораликда зарар курса хам келажакда 
нарх ошиши ѐки ишлаб чикариш харажатларини камайтириши эвази га фойда 
олиш максадида ишни давом эттиради.
4-расм. Ракобатлашувчи фирманинг киска муддатли ораликдагийукотишлари. 
Умуман олганда, ракобатлашувчи фирма киска муддатли ораликда ишлаб 
чикаришни давом эттириши ѐки давом эттирмасдан ишлаб чикаришни 
тухтатиши тугрисидагикарорни кабул килишда фирма уз даромадини умумий 
уртача харажат билан эмас, балки факат уртача уз гарувчан харажат билан 
таккослайди. Нима учун деганда, уз гармас харажатлар сарфланиб булинган ва 
уларни фирмани ѐпганда хам камайтириб булмайди. Шунинг учун хам нарх 
уртача уз гаррувчан харажатдан юкори булиб, уртача умумий харажатдан паст 
булганда фирма келажакда фойда га чикиш максадида ишлаб чикариш зарар 
ишласа хам уз фаолиятини давом эттиради ва шу билан бир га умумий зарарни 
минималлаштириш га харакат килади. Нима учун деганда, бу нарх уртача 
умумий харажатдан кичик 


AC
P

булгани билан, у фирманинг уз гарувчан 
харажатларини (хом ашѐ сарфи, иш хакини) коплайди, бундан ташкари уз 
гармас харажатнинг хам маълум кисмини коплайди. 
Умумлаштириб айтадиган булсак, ракобатлашган бозорда харакат 
килаѐтган фирма киска муддатли ораликда харажатлари билан даромадларини 
таккослаган холда фойдани максималлаштиришда чекли махсулот ва ишлаб 
чикаришни тухтатиш коидаси га амал килади. 
E 
ATC 
B 
P=MC 
MC 
 
P
AVC 
M 
P 

Q
*
0


371 
Чекли махсулот коидаси га кура фирма махсулот ишлаб чикариш 
хажмини чекли даромад билан чекли харажатни тенглигини таъминлайдиган 
даражада ушлаб туриш га харакат килади 
)
(
MR
MC


Ишлаб чикаришни тухтатиш коидаси га кура фирманинг иктисодий 
фойдаси хар кандай ишлаб чикариш хажмида нолдан кичик булса, яъни 
ракобатлашган бозордагинарх уртача уз гарувчан харажатдан кичик булса 
)
(Q
AVC
P

(6-расмда В нукта), фирма ѐпилади (ушбу бозордан кетади, 
фаолиятини ту гатади). В нукта фирманинг ѐпилиш нуктаси хисобланади. 
5-расм. Ракобатлашувчи фирманинг киска муддатли ораликдаги 
харакат килиш коидалари. 
Юкоридагикоидалар фирма учун умумий характер га э га. Фирма кайси 
бозорда фаолият курсатишидан катъий назар ушбу коидалар уз кучини 
саклайди. 
5-расмда A нукта фирманинг зарарсиз ишлаш нуктаси дейилади, бу 
нуктада 
)
(Q
ATC
P
e

булиб, фирма зарар хам курмасдан, фойда хам олмасдан 
ишлашини ифодалайди. 

Download 7,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   631




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish