O‘zbekiston respublikasi oliy va

Хе
дж
и
р
лаш
ти
ри
ш
 

---

102 
Tavakkalchilikka bo‗lgan sub‘ektlarning qarashlari 
Tavakkalchilikka moyil bo‗lmagan holat.
Tavakkachilikka befarqlik 
Tavakkalchilikka moyillik. 
9-MAVZU 
 
Нафлик 
даражаси 
Даромад 
(минг сўм) 
6
4 
6
8 
5
8 
50 
4
0 
40 
30
0 
20 
10 
0 
Умумий 
нафлик 
Даромад 
(минг 
сўм) 
80 
60 
40 
20 
40 
30 
20 
10 
Умумий 
нафлик 
Даромад 
(минг сѝм) 
40 
25 
11 
5 
40 
30 
20 
10 

---

103 
―Firma va ularning tashkiliy iqtisodiy asoslari‖ 
 
9.1. Ma‘ruzani o‗qitish texnologiyasi 
Fakultet: «Bank va moliya 
xizmatlari». «Servis va 
turizm», «Iqtisodiyot va 
menejument» SamISI.
Kafedra: ―Kasb-xunar 
ta`limi‖ SamISI
O‗quv predmeti: 
Mikroiqtisodiyot 
Mavzu raqami:
9-Mavzu 
Soatlar xajmi:
2-soat 
Talabalar soni: 30 tagacha 
O‗T muallifi:
B.A.Salimov, A.B. 
Shakarov, 
Sh.Mustofaqulov 
O‗qituvchi: dots. 
Shakarov A.B.,
O‗quv mashg‗uloti shakli: 
Mutaxassis (ekspert) ishtirokidagi ma‘ruza 
Ma‘ruza mashg‗uloti 
tuzilishining rejasi:

Tadbirkorlik 
shakllari 
va 
ularning 
xususiyatlari. 

Firmalarning 
mulk shakllari bo‗yicha 
tasniflanishi. 

Mas‘uliyati cheklangan va cheklanmagan 
jamiyatlar. 

Davlat koxonalari va aksionerlik jamiyatlari. 
Mashg„ulotning maqsadi: Bozor iqtisodiyoti sharoitida xususiy firmalarning 
tashkiliy iqtisodiy asoclari va ularning bozordagi harakati hamda maqsadini 
talabalarga yetkazish.
Pedagogik vazifalar: 

Firmaning 
tashkiliy 
xuquqiy 
asoslari 
va 
turlarining bir-biridan farqini 
tushuntirish ; 

Mas‘uliyati 
cheklangan 
jamiyatlar 
va 
ularning 
bozordagi harakati to‗g‗risida 
yaxlit 
bilimlarni 
shakllantirish;

Bir 
xil 
ehtiyojni 
qondiruvchi 
tovar 
va 
xizmatlar ishlab chiqaruvchi 
firmalar faoliyatini tahlil etish 
yo‗llari borasida ma‘lumotlar 
berish; 

Hissadorlik jamiyatlari va 
O‗quv faoliyatining natijalari: 

Keltirilgan xuquqiy qonun va m‘yoriy hujjatlar 
orqali firmalarning tashkiliy iqtisodiy formalari 
to‗g‗risidagi bilimlar mustaxkamlanadi;  
 

Mas‘uliyatli 
jamiyatlarlarning 
nizom 
jamg‗armasi va ta‘sischilarning qo‗shgan ulushlari 
bo‗yicha javobgarliklarini tushunib yetadilar;
 

Tarmoqlar to‗g‗risida va tarmoqda faoliyat 
yuritayotgan firmalarning o‗rtacha ishlab chiqarish 
harajatlarining bozor bahosiga tengligi hamda 
tarmoq taklifi mohiyati borasida tushunchalar hosil 
bo‗ladi; 

Korporatsiyalar 
va 
ularning 
ishlab 

---

104 
ular 
foydasini 
taqsimlash 
bo‗yicha 
fikrlarni 
mustaxkamlash.
chiqarayotgan tovarlariga bo‗lgan talab va 
taklifning o‗zgarishi qanday omillarga bog‗liqligini 
anglab yetadilar.. 
O‗qitish vositasi: 
Ma‘ruza matni, slaydlarni ko‗rsatib tushuntirish 
uchun slaydskoplar, ko‗rgazmali qurollar. 
O‗qitish metodi va shakli: 

Ma‘ruza, tezkor-so‗rov, «ekspert so‗rovi» 
metodi, tahlil; 

Frontal, jamoaviy, guruhlarda ishlash. 
O‗qitish uchun yaratilgan 
shart-sharoitlari: 
Texnik qurollar bilan jihozlangan auditoriya, 
guruhlarga bo‗linib ishlash uchun maxsus 
o‗rindiqlar.
Monitoring va baxolash: 
Og‗zaki nazorat (Savol-javob tarzida), , muammoli 
savollar va reyting bali asosida baxolash. 
 
―Firma va ularning tashkiliy iqtisodiy asoslari‖ mavzuida tayyorlangan 
ma‘ruzaning texnologik kartasi. 
Bosqichlar 
O‗qituvchi faoliyatining mazmuni 
Talaba faoliyatining 
mazmuni 
I. Kirish 
bosqichi 
(10 daqiqa)
1.1.Mavzuning 
nomi, 
maqsadi, 
o‗qitish 
natijalarini, 
mavzuning 
rejasini e‘lon qiladi. 
1.2.Mavzu bo‗yicha asosiy tushuncha 
va tayanch iboralarni sharhlaydi va 
ularni yozdiradi. 
1.3.Baholash mezonlarini e‘lon qiladi.
Tinglaydilar.
II. Asosiy 
bosqich 
(60 daqiqa) 
2.1.Bugungi o‗quv mashg‗ulotida 
nimalarni 
muhokama 
qilishimizni 
chuqur o‗ylab javob berishni, unda 
aosiy 
tushuncha 
va 
iboralarning 
o‗rnini aniqlashni ularning o‗rganilish 
ketma-ketligini 
raqamlar 
asosida 
belgilashni 
taklif 
qiladi 
(Kutish 
hamkori. 1-ilova).
2.2.Aqliy hujum metodi yordamida 
talabalarni faollashtiradi. «Mas‘uliyati 
cheklangan 
va 
mas‘uliyati 
cheklanmagan jamiyat deganda nimani 
tushunasiz?, Firmalarning tashkiliy 
iqtisodiy asoslari deganda nimani 
tushunasiz?» savolini beradi va qisqa 
iboralar bilan javob berishini so‗raydi. 
Javoblarni doskaga yozib boradi. 
2.3. Javoblarni guruhlashtirishni va 
sistemalashtirishni 
taklif 
qiladi. 
Talabalar bilan hamkorlikda, ularning 
Daftarlariga yozib, asosiy 
tushuncha va iboralarni 
raqamlar bilan belgilab 
chiqadilar. 
Savolga javob beradilar. 
Javoblari 
guruhlashtirib, 
klaster 
ishlab 
chiqishga 
yordam beradi. 
Eshitadilar. 
Zarur 
ma‘lumotlarni 
yozib 
oladilar. 

---

105 
javoblari asosida klaster ishlab chiqadi 
(2-ilova – o‗qituvchining varianti). 
Faoliyat 
jarayonida 
javoblarni 
aniqlashtiradi, tuzatadi, o‗zgartirishlar 
kiritadi.
2.4.Rejalar asosida (klasterga qarab) 
mavzuning 
mazmunini 
yoritadi. 
Ekranda 
chizmali 
organayzerlarni 
namoyish etib, xo‗jalik yurituvchi 
sub‘ektlarning 
tashkiliy 
formasi, 
ularning bir-biridan farqi va chegarasi 
kabilarni 
sharhlaydi, 
tushuntiradi 
(slaydlar).
2.5.Talabalarni uchta guruhga bo‗ladi. 
‖Kuchlar tahlili‖ grafigini to‗ldirish 
qoidasini tushuntiradi (3-ilova). Oldin 
individual, so‗ngra guruhlarda mavjud 
savollar (4-ilova) bo‗yicha .‖Kuchlar 
tahlili‖ grafigini to‗ldirishni aytadi. 
Format 
qog‗ozlarini 
tarqatib, 
guruhlarda faoliyatni tashkil qiladi. 
Guruhlar ishini kuzatadi, yo‗naltiradi, 
maslahatlar beradi. 
2.6.Olingan 
natijalar 
bo‗yicha 
taqdimot o‗tkazilishini e‘lon qiladi. 
Taqdimot jarayonida talabalar bilan 
birgalikda sxemaning to‗liq ishlab 
chiqilganini 
tahlil 
qiladi, 
kamchiliklarni 
to‗ldiradi, 
aniqlashtiradi, 
to‗g‗rilaydi 
va 
baholaydi.
Fikr almashadilar. 
Har bir talaba individual 
.‖Kuchlar tahlili‖ grafigini 
ishlab 
chiqadi. 
So‗ng 
.‖Kuchlar tahlili‖ grafiklari 
solishtiriladi 
va 
bita 
umumiysi guruhlarda ishlab 
chiqiladi. 
Guruh sardorlari ishlarini 
doskaga ilib, uni sharhlay-
di. (5 daq.). Boshqa guruh 
a‘zolari 
qo‗shimchalar 
kirita-di, 
to‗g‗rilaydi, 
savollar beradi. .‖Kuchlar 
tahlili‖ grafigini daftarlariga 
ko‗chiradilar. 
III. 
Yakuniy 
bosqich 
(10 daqiqa) 
3.1. 
Mavzuni 
umumlashtiradi, 
xulosalar qiladi va yakun yasaydi. 
Talabalar diqqatini mavzuning asosiy 
tomonlariga qaratadi.
3.2.Talabalar faoliyatini baholaydi: 
eng faol ishtirokchilar bilan birga 
guruh ishlarida eng sust ishtirok 
etganlarni ham aytib o‗tadi. Guruh 
ishlarini samarasini oshirish bo‗yicha 
takliflar beradi.
3.3. Mustaqil ishlashlari uchun vazifa 
beradi. Ma‘ruza materialini insert 
texnikasini qo‗llagan holda o‗rganib 
chiqishlarini hamda insert jadvalini 
to‗ldirib kelishlarini o‗qtiradi 
Eshitadilar.
Asosiy 
tushuncha 
va 
iboralarni 
o‗zlari tuzgan 
ketma-ketlik 
bilan 
solishtirib ko‗radilar.
Vazifani yozib oladilar.