O‘zbekiston respublikasi oliy va


Ишлаб чикаришни чеклаш (ишлаб чикариш квотаси)



Download 7,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet307/631
Sana23.02.2022
Hajmi7,22 Mb.
#121665
1   ...   303   304   305   306   307   308   309   310   ...   631
Bog'liq
543388c55c7b1

Ишлаб чикаришни чеклаш (ишлаб чикариш квотаси). Давлатнинг 
бозор нархига таъсир килиш сиѐсатидан бири бу - махсулот ишлаб чикариш 
хажмини чеклаш оркали махсулот нархини керакли даражагача кутариш 
мумкин. Давлат хар бир фирманинг махсулот ишлаб чикариш хажмини конун 
чикариш оркали белгилаши (квоталаши) мумкин. Бирор махсулотни ишлаб 
чикариш ѐки сотиш буйича лицензиянинг давлат томонидан берилиши, шундай 
сиѐсатни юритишга мисол булиши мумкин. Масалан, спиртли ичимликларни 
сотишга бериладиган лицензияларни купайтириш ѐки камайтириш оркали 
спиртли ичимликни сотиш хажмини ошириш ѐки кискартириш мумкин. Сотиш 
хажмининг кискариши товар нархини керакли даражага ошириш имконини 
беради. 
Яна АКШ давлатининг кишлок хужалиги сиѐсати караймиз. АКШ 
давлатининг кишлок хужалиги сиѐсати купрок махсулот ишлаб чикаришни 
кискартиришни рагбатлантиришга каратилган. Фермерлар экин экиш 
майдонининг кискатирсалар, яъни экин майдонларининг бир кисми экилмасдан 
колдирилса, шунга яраша пул компенсациясини оладилар. Экин майдонларини 
кискартириш хисобидан нархни ошириш механизмини куйидаги 10-расмда 
келтирилган.
10-расм. Экин майдонлари чекланганда таклиф чизиги (таклиф чизиги S
1
эластик эмас булгани учун у уоризотал куринишда). 
Шуни таъкидлаш мумкинки экин майдонлари чекланганда таклиф чизиги 
абсолют эластик булмай колади, яъни таклиф 
1
Q
га тенг булиб, у узгармайди
махсулотнинг бозор нархи эса 
e
P
дан 
*
P
га кутарилади. 
Бундай сиѐсатда истеъмолчи ортикчалигининг узгариши куйидагича тенг. 
Q
2
Q
e
Q
1
P
*
P
P
*
P
e
Q

D
S






464 
.
ист.
B
A




Фермерлар 
1
Q
микдорда махсулот ишлаб чикариб, уни юкори 
*
P
нархда 
сотади. Натижада фермерлар ортикчалиги А туртбурчак юзига тенг микдорда 
ошади. Лекин, ишлаб чикариш хажми 
e
Q
дан 
1
Q
га кискаргани учун фермерлар 
С учбурчак юзига тенг булган ортикчаликни йукотади. Булардан ташкари
фермерлар экин майдонини (ишлаб чикари хажмини 
1
Q
га) кискаргани учун 
давлатдан пул компенсацияси олади. Шундай килиб, ишлаб чикарувчилар 
ортикчалигининг умумий узгаришини куйидагича аниклаш мумкин: 

и/чкА - С К пул компенсацияси 
Давлат харажатлари, яъни фемерларга туланадиган рагбатлантириш 
(копенсация) пули камида ВКСКЕ га тенг булиш керак. Бу ерда ВКСКЕ 
фермерлар экин ерларини кискартирмаганда кушимча махсулот ишлаб 
чикариб, уни юкори 
*
P
нархда сотиши натижасида олиш мумкин булган 
кушимча фойдага тенг. Шунинг учун хам давлат харажатлари камида ВКСКЕ 
ни ташкил килади ва у фермерларга пул компенсацияси тарикасида берилгани 
учун ишлаб чикарувчилар ортикчалиги куйидагича булади: 
.
и/ч
E
B
A
E
C
B
C
A










Ушбу ишлаб чикарувчи ортикчалигининг узгариши давлатнинг 
нархларни махсулотнинг бир кисмини сотиб олиш хисобидан баркарор 
булишини таъминлаш сиѐсатидаги ортикчалик узгаришининг узи. Фермерларга 
давлат юкоридаги сиѐсатларидан кайси бирини куллаши фарк килмайди, 
иккаласи хам фермерларга бир хил фойда олишга олиб келади. 
Истеъмолчилрга хам буни фарки йук, нима учун деганда, улар иккала 
сиѐсатда хам бир хил йукотишга эга. У иккала сиѐсатдан кайси бири давлат 
учун кимматрок булишига караймиз. Бу ерда 10-расмдаги учбурчаклар юзалари 
йигиндиси ВКСКЕ 9-расмдаги 




E
P
Q
Q



*
1
2
юзадан кичик булгани учун хам 
давлатнинг экин экиладиган ерларни чеклаш сиѐсати, ортикча махсулот сотиб 
олиш асосида нархлар баркарорлигини таъмирлаш сиѐсатидан эканлиги келиб 
чикади. Аммо давлатнинг экин экиладиган ерларни чеклаш сиѐсати жамият 
учун фермерларга пул компенсациясини бериш сиѐсатига кура кимматрокка 
тушади. 
Экиладиун ерларни чеклаш сиѐсатидаги жамият фаровонлигининг 
узгариши куйидагига тенг: 

жамият фаровонлигининг узгаришик

истК

и/ч - давлат 
харажатларик-А-ВКАКВКЕ-В-С-Ек-В-С
бу ерда давлат харажатикВКСКЕ
Агар давлат фермерларга АКВКЕ пулни бевосита бериб нарх ва ишлаб 
чикариш хажмига таъсир килмаса, жамият бундай сиѐсатдан аник ютади. 
Бундай холатда фермерлар АКВКЕ фойдани олади, давлат АКВКЕ микдорда 
йукотади ва жамиятнинг умумий фаровонлиги узгариши нолга тенг булади. 
Лекин, баъзи холларда сиѐсат иктисодиѐтдан устун келади. 

Download 7,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   303   304   305   306   307   308   309   310   ...   631




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish