O‘zbekiston respublikasi oliy va

Узоқ муддатли оралиқдаги инвестиция. Асосий капиталга қѝйилган 
инвестициялар асосан узоқ муддатли бѝлади. Асосий капиталнинг хизмат 
қилиш, яъни ундан фойдаланиш муддати мавжуд бѝлиб, у чегараланган бѝлади. 
Асосий капитал хизмат кѝрсатиш муддати давомида фирма учун даромад 
келтиради. 
Узоқ муддатли оралиқдаги капитал қѝйилмадан олинадиган фойдани 
ҳисоблаш учун асосий капиталнинг хизмат кѝрсатиш муддатини ва ундан 
фойдаланиш давомида ҳар йилда олинадиган даромадни билиш керак бѝлади. 

---

435 
Фараз қилайлик, I – инвестицияни чекли қиймати, R
J
– J – хизмат 
кѝрсатиш йилида асосий капиталдан олинадиган чекли (қѝшимча) даромад. У 
ҳолда биринчи йил учун (J = I) капиталнинг чекли оқлаш нормасини (r) 
қуйидаги формула орқали ҳисоблаш мумкин: 
I ∙ (1+r) = R
1
. 
Демак, бугунги бир сѝмлик капиталнинг қиймати йилнинг охирига келиб 
1 + r сѝмга тенг бѝлади, агар у бир йил давомида r сѝмлик фойда келтирса. 
Агар чекли капитал қиймати 1000 сѝм ва чекли капиталнинг бир йилдан 
кейин умумий фойдага қѝшадиган чекли ҳиссаси 1300 сѝм бѝлса, чекли оқлаш 
нормаси қуйидагига тенг. 
(1) 
формуладан фойдаланиб ѐзамиз: 
%.
30
%
100
1000
1000
1300
1






I
I
R
r
Бугунги бир сѝмлик капитал қиймати йил охирида 1∙(1+0,3)=1,3 сѝмга 
тенг бѝлади. 
Агар ссуда фоизи ставкаси i = 10 % бѝлса, соф оқлаш нормаси ∆r = (r-
i)=(30-10)=20% бѝлади. 
Агарда I = 1000 сѝм ва r = 30% берилган бѝлса, R
1
ни топиш мумкин 
бѝлади: 
1000∙(1+0,3)=1300 
Иккинчи йил учун эса 
R
1
∙(1+r) =R
2
, (2) 
ѐки 
R∙(1+r) ∙(1+r)=R
2
, 
I∙(1+r)
2
=R
2
(3) 
Инвестициянинг йил бошидаги қиймати қуйидагича аниқланди, (1) дан 
фойдаланиб қуйидагини ѐзамиз: 
I = 
.
)
1
(
1
r
R

(4) 
Иккинчи йил учун эса 
I = 
.
)
1
(
2
2
r
R

Ихтиѐрий t йил учун капиталнинг йил бошидаги қиймати қуйидагича 
аниқланади: 
.
)
1
(
1
r
R
I

