O’zbеkiston rеspublikasi oliy va

Taraqqiyoti. Limfa tugunlari yaxshigina rivojlangan limfa tomirlari yo’llarida paydo bo’la boshlaydi. Dastlabki limfa tugunlari homila taraqqiyotining uchinchi oyida paydo bo’ladi. Limfa tugunlarini ularning shakllanish xususiyatiga ko’ra 2 gruppaga bo`lish mumkin: 1) birinchi gruppa limfa qopchalari asosida taraqqiy qiladi: 2) ikkinchi gruppa periferik limfa tomirlari chigallari o’rnida rivojlanadi. Har ikkala holatda ham limfa tugunlarining taraqqiyoti bir xilda ko’payuvchi mezenxima hujayralari to’plamlaridan boshlanadi. Limfa tomirlari bo’lajak limfa tugunining negizini tashkil etadi. Tugun kurtagining atrofida joylashgan mezenxima hujayralaridan tugunni o’rab turuvchi kapsula va uning ichkariga kiruvchi to’sinlari hosil bo’ladi. Kurtakning chekkalarida mezenxima hujayralari birlashib qirg’oq sinusini hosil qiladi. Qirg’oq sinusidan ichkariga qarab yo’nalgan va o’zaro birlashuvchi oraliq sinuslar hosil bo’ladi. Shu vaqtning o’zida tugun kurtagining mezenxima hujayralari retikulyar hujayralarga aylanadi. 
Retikulyar hujayralar retikulin tolalar bilan birgalikda bo’lg’usi limfa tugunining to’rsimon tuzilishiga ega bo’lgan asosini yoki stromasini tashkil etadi. To’rsimon stromaning bo’shliqlari to’rtinchi oydan limfotsitlar bilan to’la boshlaydi. B-limfotsitlar dastlab tugunning markazida (bo’lg’usi mag’iz moddasida), so’ngra esa chekka qismida (bo’lg’usi po’stloq moddasida) paydo bo’ladi. T- limfotsitlar esa po’stloq va mag’iz moddalar orasidagi chegara zonada joylashadi. Bu davrga kelib tugun kurtagida mikromuhit yaratuvchi makrofaglar, interdigitirlovchi va dendritli hujayralar ham hosil bo’ladi. Embrion taraqqiyotining oltinchi oyiga kelib limfa tugunlari qon yaratuvchi va immun-himoya a’zolari sifatida shakllanadi