|
Axloqiy tarbiya deganda shakllanayotgan, rivojlanayotgan, o‘sib kelayotgan avlodda xulq-odob me’yorlariga mos keluvchi sifatlarning shakllanishini tushunamiz. Axloqiy tarbiya mohii yati alohida shaxs uchungina emas, balki jamiyatning kelajagi, uning qanday jamiyat bo‘lishi uchun ham muhimdir. Axloq - ijtimoiy ong shakli bo‘lib, ijtimoiy hayotning hamma sohalaa rida insonning xulq-atvorini yo‘lga solib turadigan tamoyillar, talablar, me’yorlar va qoidalar yig‘indisidan iborat. Axloqiy tushunchalar – yaxshilik, sharaf, vijdon va boshqalar bahoo lanuvchi xarakterga ega. Axloq mazmuni muayyan qadriyat yo‘l-yo‘riqlarini, xulq-atvor me’yorlarini va motivlarini, inn sonlararo muomala shakllarini o‘z ishiga oladi va ayni vaqtda ularni asoslaydi. Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni axloqiy tarbiyalash uchun quyidagi asosiy tamoyillarga rioya etish aloo hida ahamiyatga ega:
● umumiy va yakka xususiyatlarni aniqlash uchun ularni atroflicha o‘rganish;
Ko‘ruv idroki, predmetli tasavvurlar, fazoda mo‘ljal olish, nutq kamchiliklarni bartaraf etish, predmetli amaliy faolii yat va boshqalarni korreksiyalashga maxsus metod va usullar qo‘llaniladi. O‘qitishda muhim o‘rinni ko‘rgazmalilik egallab, u idrok shart-sharoitiga moslashadi ko‘rgazmali illyustrativ materialni, ko‘rib idrok etishni korreksiyalashda optik vosii talardan keng foydalaniladi. Predmetli tasavvur verbplizimni bartaraf etish va hissiy malakani kengaytirish uchun artoff olamni kuzatishlar va ekskursiyalarda maxsus ishlar olib borii ladi. Bunda ko‘lik va zaif ko‘ruvchilikni kompensasiyalovchi vosita sifatida nutq boshqaruvchi muhim rol egallaydi. Predd metli-amaliy faoliyat nuqsonlarni bartaraf etishda, qo‘l mehh nati bilan bajariladigan vazifalarni, qurish, yasash, applikasiya, rasm chizish va boshqalarda topshiriqlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish metodi qo‘llaniladi.
Bolalarni o‘qitish va tarbiyalashda kompleks yondashuv natijasida bola faoliyatida atrof-olam va odamlar bilan munoo sabati shakllanadi.
Bolaning to‘g‘ri rivojlanishini tashkil qilish uchun ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar bog‘chalari va maktab internatt lari, shuningdek ijtimoiy va oilaviy tarbiya oralarida uzviylik bo‘lishi kerak. Pedagogik jarayonda ko‘rishni rivojlantirish va faollashtirish va uni saqlash, shuningdek umumiy salomatlikni saqlashda korreksion-tarbiyaviy ish va davolovchi-tiklovchi ish o‘rtasidagi uzviylik va aloqa muhim o‘rin egallaydi. Bolalar bog‘chasi, g‘ilay va amliopiyali bolalar uchun yasli-bog‘chalar, maxsus o‘quv-tarbiya muassasalari ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalash, o‘qitish va davolash uchun mo‘ljallangan. G‘ilay va ambliopiyali bolalar uchun maktabgacha muassass alar ta’lim tizimiga kirib, ular ta’lim bo‘limi, sog‘liqni saqlash bo‘limi bilan hamkorlikda ochiladi.
Umumiy pedagogik boshqaruvchilik ta’lim bo‘limi orqali, davolashni ta’minlashga javobgarlik sog‘liqni saqlash bo‘limi orqali amalga oshiriladi.
Maktabgacha muassasa bog‘cha-yaslilarga 2 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar qabul qilinadi.
120
121
ambliopiyaga duchor bo‘lgan bolalar, qaysidir darajada zaif ko‘ruvchi va ko‘r bolalar tarbiyalanadilar.
Bunday muassasalarning maqsadi – ko‘rish imkoniyatini tiklashni ta’minlovshi davolash va uning holatining yomonn lashuvidan xabardor qilish, shuningdek erta yuzaga keladigan ko‘z kasalligi patologiyalarini, o‘qitish va tarbiyalash jarayonida korreksion-kompensator sharoitlar yaratish, bilish faoliyatidaa gi, jismoniy nuqsonlarni va ba’zi ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalarda kuzatiladigan asosiy shaxsiy sifatlarni bartaraf etish va yumshatishdir.
Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan maktabgacha ta’lim muassasaa lari bolalarning shaxsiy sifatlari, harakat sohalari, ularni bilish faoliyatlari, xususiyatlari va rivojlanishining o‘ziga xosligini hii sobga olib tuzilgan maxsus dastur asosida ishlaydi. Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni o‘qitishda ko‘ruv nuqsoni xarakteri va darajasini hisobga olgan holda ularni har tomonlama korreksii yalash va kompensasiyalashga yo‘naltirilgan bolalar bog‘chasida ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni o‘qitishda 10 ta ko‘r va zaif ko‘ruvchi bolalardan iborat yoki g‘ilaylik ambiopiyali 10- 12 nafar boladan iborat guruhlardagi mashg‘ulotlarda amalga oshiriladi. Mashg‘ulotlar o‘yin xarakterida bo‘ladi.
Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar ta’lim-tarbiyasi, ko‘r va zaif ko‘ruvchi, g‘ilay va ambliopiyali bolalarni maktab ta’limiga tayyorlovchi bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantiruvchi umumiy va maxsus vazifalarni hal etishga qaratilgan. Maxsus dastur umumta’lim bog‘chalarining dasturi asosida tuzilgan shu bilan bir qatorda ko‘ruv idroki va predmetli tasavvurni shakllantirish, ijtimoiy adaptasiya va fazoda mo‘ljal olish, ann glash, eshituv idrokini rivojlantiruvchi, davolovshi jismoniy tarbiya, ritmika, nutq nuqsonlarini bartaraf etish bo‘yicha maxsus bo‘limlar kiritilgan.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida o‘qitish, ko‘rishda nuqsoni bo‘lgan bolalar xususiyatini, ularning idroki (ko‘ruv va anglash), bilish faoliyatlari va kompensator imkoniyatlarini hisobga olgan holda umumdidaktik tamoyillar asosida ish olib boriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
