O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va

O‘rtacha darajadagi aqli zaiflik. Bu kategoriyadagi insonlarr da 3-5 yil aqliy rivojlanish orqada bo‘ladi. Tushunish qobiliyati sekin rivojlanadi. To‘liq rivojlanish chegaralangan. Ko‘pincha nutqiy nuqsonlar kuzatiladi. U uzuq-yuluq, tushunarsiz bo‘lib, so‘z boyligi kam va ko‘p ishlatiladigan so‘zlardan iboratdir.

Statik funksiyalarda rivojlanish ancha sust bo‘ladi. Aniq harakatlar va temp yo‘q, ular noo‘rin ishlatiladi, bemor sekin yuguradi, sakrashga qobiliyati bo‘lmaydi. Motor etishmovchilii gi 90-100 % darajada. Aqli zaiflar hatto o‘smirlik davrlarida ham ancha qiyinchiliklar bilan biron-bir muayyan holatda tura oladilar va bu holat ularda bir necha soniyagina davom etishi mumkin.

Ba’zilarda harakatlanish organlari rivojlanmaganligi tuu fayli harakatlar sust, noo‘rin, noqulay kechadi. Ba’zilarda esa harakatlanish organlari juda tinib-tinchimas bo‘lib, ularning harakatlari juda betartibligi bilan ajralib turadi.

O‘z-o‘ziga xizmat qilish qobiliyati rivojlanishi natijasida, harakat organlarining ancha zaifligi sababli, ko‘pchilikda bar-

ydik, axlatlarini tuta olmaydilar. O‘zlarini boshqara olmaydilar va yordamga hamisha muhtojdirlar. Nutqda asosiy elemenn tar muomalani kelishtira oladilar, harakatlari xaotik ravishda, qimirlab ketish, doimiy qaltirash xususiyatlari mavjud. Bunu day insonlar oddiy harakatlarni bajara oladilar, tashqi yordam orqali ovqat eya olishlari ham mumkin. Ancha og‘ir ahvoll dagi aqli zaiflar yig‘lash, kulish, atrofdagilarni tanishdan yiroq bo‘ladi. Diqqatlari yo‘q. Atrof-muhitga moslasha olmaydilar. Tashqi ko‘rinishlari ham aqli zaiflikdan yaqqol dalolat beradi. Eyish mumkin bo‘lgan narsalarni eyish mumkin bo‘lmagan narsalardan ajrata olmaydilar. O‘z-o‘ziga xizmat qilish kobilii yati yo‘q, nutq va qo‘l harakatlarini tushunmaydilar. Qahr, g‘azab affektlari ushraydi. O‘zlariga-o‘zlari zarar etkazish payiy dan bo‘ladilar, ya’ni boshni devorga urish, qo‘l-oyoq barmoqq larini tishlash shular jumlasidandir.

Ko‘pgina hollarda chuqur aqli zaiflikning sabablari tug‘ruq holatidagi patologiya, ona qornidaligida bola miyasiga etkazill gan zararlardir. Shuning uchun nevrologik buzilishlar kasalga ta’sir qiladi. Ba’zi hollarda o‘zini bilmaslik, ya’ni epilepsik holatlar uchraydi. Rivojlanishda chuqur somatik poroklar ushh raydi. Eshitish va ko‘rish qobiliyatining harakatlanish holatlari ham uchrab turadi. Bunday holatlar o‘z-o‘zini boshqara oll maydigan bemorlarda ko‘proq uchraydi.

Shunday qilib, aqli zaiflik patologik holatlarning yig‘indisi bo‘lib, tug‘ruq paytida yoki umrining birinchi yillarida hodio sa-voqea tufayli sodir bo‘lgan holatlar sababchisidir. Bunday toifadagi insonlar ijtimoiy hayotga moslasha olmasliklari aniq bo‘lib, ular doimiy nazorat, ko‘mak ostida hayot kechiradilar.