O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va

Artikulyasion bo‘lim. Artikulyasion bo‘limning asosiy a’zolari: til, lablar, jag‘ (yuqori va pastki), qattiq va yumshoq tanglay, alviolalardir. Ulardan til, lab, yumshoq tanglay va pastki jag‘—aktiv, qolganlari – passiv organlar bo‘lib hisoblaa nadi (3 - rasm).

Artikulyasion bo‘limning asosiy a’zosi tildir. Til – salmoqq li muskul a’zosidir. Jag‘lar bir-biriga tegib turganda u dee yarli butun og‘iz bo‘shlig‘ini to‘ldiradi. Tilning oldingi qismi harakatchan, opqa qismi harakatsiz bo‘lib, «til ildizi» nomini olgan. Tilning harakatchan qismining uchi, old, yon va opqa tomonlari farq qilinadi. Tilning murakkab muskullar sistee masi, ularning katta kenglikda shaklini o‘zgartirish imkoniyaa tini yaratadi. Bu juda katta ahamiyatga ega, chunki u hamma unli va deyarli barcha undosh tovushlarning (lab tovushlaridan tashqari) xosil bo‘lishida qatnashadi. Nutq tovushlarining xosil bo‘lishida pastki jag‘, lablar, tish, yumshoq va qattiq tanglay, alveolalar ham ishtirok etadi.

92

93
Bular chap (chapaqaylarda o‘ng) yarim sharning peshona, chakka va ensa qismlaridir. Bosh miya qobig‘ining bu qismm larida nutq faoliyatida faol ishtirok etuvchi:

1. Nutq hapakat analizatori;

2. Nutq ko‘ruv analizatori;

3. Nutq eshituv analizatori joylashgan.