O’zbekiston respublikasi oliy va

Gidravlik zarba to’g’risida bilish, malakasini hosil qilish va amalda qo'llay olish.

Gidravlika mashinaiari. Nasoslar. Gidroelevator. Gidravlik uzatmalar. Gidravlik kuch qurilmalari. Gidroelektrostansiyalar. Gidroturbinalar.

Reaktiv dvigalellar. Issiqlik elektrostansiyalari. Atom elektrostsnsiyalari. Yadro energetikasining rivojlanishi. Boshqariladigan termoyadro reaksiyalari kabi ko’nikmalarga ega bo’lishi lozim.

Fanning o‘quv rejasidagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi va
uslubiy jihatidan uzviyligi Gidravlika va issiqliq texnikasi fani oliy texnika o'quv yurtlarida o‘tiladigan asosiy fanlardan biri. Bu fan «Fizika», «Oliy mateinatika asoslari, «nazariy mexanika va boshqa texnikaviy fanlar bilan bevosita bog’liq.


Fanning ta’limdagi o‘rni

Mazkur fan ishlab chiqarish bilan bevosita aloqada bo’lib, vatanimizning texnik soxalarda suyuqliklarning qo’llanilish soxasini rivojlantirish va uni yanada rivojlantirish kabi masalalarni ishlab chiqarish bilan uzviy olib borish yaxshi natija beradi.

Fanni o'qitishda zamonaviy axborot va pedagogik
texnologiyalar

«Gidravlika. va issiqliq texnikasi» fanida axborot texnologiyalari sifatida bosim o'lchash asboblari, suyuqiikning qovushqoqligini atiiqlovchi asboblar, nasoslar, gidrodvigatellar, gidroturbinalar, uzatmalar, gidroelektrstansiyalar, issiqlikni kuzalish va almashinish, yoqilg’i va yonish jarayonlariga, issiqlik kuch qurilmalariga, bug’ va gaz turbinalariga, reaktiv dvigatellarga, issiqlik elektr stantsiyalariga sovitish qurilmalariga ularga doir plakatlar, elektron o’quv adabiyotlar va maketlardan foydalaniladi.

Laboratoriya ishlari va mandarin i taxllli qiEishda interaktiv texnologiyalar

qo‘llaniladi.

Fandan o’tiladigan mavzular va ular bo’yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti

№	FANNING BO’LIMI VA MAVZUSI, MA’RUZA MAZMUNI	Soatlar
		Ma’ruza	Labaratoriya	Amaliy mashg’ulot	Jami
	5 sеmеstr
	Ma’ruza
	Gidravlika asoslari, yaroqli suyuqlikning xossalari, gidromexnikaning asosiy qonunlari.	2
	Gidrostatikaning differentsial va asosiy lenglamalari	2
	Bosimni o’lchash asboblari. Gidrodinamika. Laminar va turbulent hatakat.	2
	Bernulli tenglannasi, Puazeyl, Darsi Veysbax formulalari. Gidroprivod.	2
	Gidravlik zarba. Gidravlika mashinalari.	2
	Nasoslar. Gidroelevator. Gidravlik uzatmalar.	2
	Gidravlik kuch qurulmalari. Gidroelektrostansiyalar. Gidrotrubinalar.	2
	Issiqlik texnikasining qo’llanilish sohalari, asosiy tushunchaliri, issiqlik o'tkazuvchanlik, konvektiv issiqlik almashinuvchi, o’xshashlik nazariyasi,	2
	Erkin va majburiy konvektsiyadagi issiqlik berish, nurlanish issiqlik almashinuvi, yoqilg’i, yoqiig'i yonish jarayoni.	2
10.	Karbyurator va dizel dvigatellari uchun yoqilg’ilar. ichki yonuv dvigatellari.	2
11	Effektli va indikator quvvatlar, qozori qurilmalari. Bug’ turbiruilari.	2
12	Gaz trubinalari. Reaktiv dvigatellar.	2
13	Issiqlik elektrostansiyalari, Atom elektrostansiyalari.	2
14	Yadro energetikasining rivojlanishi. Boshqariladigan termoyadro reakisiyalari.	4
	jami	30
1	Suyuqiiklaming yopishqoqhgini aniqlash. Suyuqliklaring asosiy fizikaviy xossaiarini aniqlash va ulardan xalq xo'jaligjda foydalanish.		2
2	Bosim o’lcha sh asboblarini tuzulishi va undan foydalanishni o’rganish. Bosim o’lchov birikmalarni turli o’lchov tizimlariga o’tkazishni o’rganish.		4
3	Laminar va turbuleny oqim tezliklarini va Reynolds sonini aniqlash.		2
4	Bernulli tenglamasi. Suyuqlikning bosimi, tezligi va chuqurligi orasidagi bog’liqlikni aniqlash.		2
5	Quvurlardagi mahalliy qarshiliklar va ularni aniqlash usullari bilan tanishish.		2
6	Puazeyl formulasi yordamida uzunlik birligiga to’g’ri keladiganqarshiliklarni aniqlash.		2
7	Porshenli va kurakchali nasoslarning tavsifnomasini olish. Porshenli va kurakchali nasoslarning turlari, tuzulishi, ishlashi va ularni xarakterlovchi kattaliklarni aniqlash.		4
8	Ventilyator xarakteristikasini olish. Ventelyatorishlar prinsipi va ularni tuzilishi.		2
9	Oddiy quvurlar va nasos qurulmalarini xisoblash, quvurlarning optimal kesim yuzalarini aniqlash. Nasos qurulmalarining tuzulish va ularni hisoblash metodlari bilan tanishish.		2
10	Temperaturani o’lchash asboblarini o’rganish. Tempraturani o’lchash uchun qo’llaniladigan asboblarning tuzilishi, ishlash prinsipi, kamchiligini o’rganish.		4
	jami		20
1	Suyuqiiklaming yopishqoqhgini aniqlash.			2
2	Suyuqliklaring asosiy fizikaviy xossaiarini aniqlash va ulardan xalq xo'jaligjda foydalanish.			2
3	Bosim o’lcha sh asboblarini tuzulishi va undan foydalanishni o’rganish.			2
4	Bernulli tenglamasi. Suyuqlikning bosimi, tezligi va chuqurligi orasidagi bog’liqlikni aniqlash.			4
5	Quvurlardagi mahalliy qarshiliklar va ularni aniqlash usullari bilan tanishish.			2
6	Puazeyl formulasi yordamida uzunlik birligiga to’g’ri keladiganqarshiliklarni aniqlash.			2
7	Porshenli va kurakchali nasoslarning tavsifnomasini olish. Porshenli va kurakchali nasoslarning turlari, tuzulishi, ishlashi va ularni xarakterlovchi kattaliklarni aniqlash.			4
8	Ventilyator xarakteristikasini olish. Ventelyatorishlar prinsipi va ularni tuzilishi.			2
	jami	30	26	20	86

Мустақил таълимни ташкил этишнинг шакли ва мазмуни

Талаба мустақил таълимни тайёрлашда муяннан фаннинг хусусиятларини хисобга олган холда қуйидаги шакллардан фойдаланиш тавсия етилади:

• 
  дарслик ва ўқув қўлланмалар бойича фан боблари ва мавзуларини ўрганиш.
  
• 
  тарқатма материаллар бойича маърузалар қисмларини ўзлаштириш.
  
• 
  автоматлаштирилган ўргатувчи ва назорат қилувчи тизимлар билан ишлаш.
  
• 
  махсус адабиётлар бойича фанлар бўлимлари ёки мавзулари устида ишлаш.
  
• 
  янги техникаларни, аппаратураларни, жараёнлар ва технологияларни ўрганиш.
  
• 
  талабанинг ўқув-илмий-тадқиқот ишларини бажариш билан боғлиқ бўлган фанлар бўлимлари ва мавзуларини чуқур ўрганиш.
  
• 
  фаол ва муаммоли ўқитиш услубидан фойдаланиладиган ўқув машғулотлари.
  
• 
  масофавий (дистанцион) таълим.
  

Тавсия етилаётган мустақил ишларнинг мавзулари:

1. 
   O’zbekistonda gidroenergetikaning rivojlanishi.
   
2. 
   Nyuton qonuni, qovushqoqlik, sirt taranglik, idial suyuqlik va uning xususiyatlari.
   
3. 
   Ortiqcha bosm, markazning vaziyatini topish. Bosm epyurasi. T silindrik sirtga ta’sir qiluvchi bosim kuchi, to’liq bosim kuchini va unung yo’nalishini aniqlash.
   
4. 
   Gidravlik yo’qotish haqida tushuncha. Gidravlik yo’qotishni ikki turi. Tezlik va sarfni o’lchash usullari hamda asboblari.
   
5. 
   Devorning issiqlik o’tkazuvchanligi.
   
6. 
   Trmik qarshilik. Erkin va majburiy harakatda issiqlik berish.
   
7. 
   Issiqlik almashinuv apparatlari xaqida tushuncha.
   
8. 
   O’zbekistondagi energetic resueslar manbai.
   

Fan bo‘yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish mezonlari

“Гидравлика ва иссиқлик техникаси”

фанидан тузган

РЕЙТИНГ ИШЛАНМАСИ ВА БАҲОЛАШ МЕЗОНИ

(баллар фан бўйича ўтилган соатлар миқдорига қараб белгиланади)

2. БАҲОЛАШ МЕЗОНИ
Жорий назратга – жами 40 балл ажратилади. Шундан:

23 балл – Аудитория соатларида лаборатория машғулотларида тўлиқ қатнашиб уни топшириқларини тўла бажарилганлигига;

27 балл – ТМИ ларни тўлиқ бажариб уни “Талабаларнинг фанлардан мустақил ишларини ташкил этиш, назорат қилиш ва баҳолаш тартиби тўғрисида”ги Низомга асосан ҳимоя қилинганлигига қараб берилади
Оралиқ назоратга – жами 30 балл ажратилади. Шундан:

18 балл – аудитория соати (ёзма иш семестр давомида 2 марта) да йиғилади. 3 та саволга жавоб ёзилади ва ҳар бир ёзма жавобга 3 баллгача берилади.

12 балл – ТМИ ларни тўлиқ бажариб уни “Талабаларнинг фанлардан мустақил ишларини ташкил этиш, назорат қилиш ва баҳолаш тартиби тўғрисида”ги Низомга асосан ҳимоя қилинганлигига қараб берилади
Якуний назоратга – жами 30 балл ажратилади.

(Якуний назорат тўлиқ ёзма равишда ўтказилганда)

Якуний назорат ёзма иш шаклида ўтказилади. назоратда 3 та саволга жавоб ёзилади ва ҳар бир ёзма жавобга 10 баллгача берилади.

• 
  Агар савол моҳияти тўла очилган бўлиб, мустақил фикрлар баён қилинган бўлса, 9 – 10 балл берилади;
  
• 
  Саволнинг моҳияти очилган ва фактлар тўғри баён қилинган ва камчиликлари бўлмаса, 7 – 8 балл берилади;
  
• 
  Саволнинг моҳияти очилган ва фактлар тўғри баён қилинган аммо камчиликлари бўлса, 5 – 6 балл берилади;
  
• 
  Саволга қисқа жавоб берилган, камчиликлари бўлса, 3 – 4 балл берилади;
  
• 
  Саволга умуман нотўғри жавоб берилган ёки умуман жавоб берилмаган бўлса, 0 балл берилади.
  

“Технологик таълим” кафедраси

“ГИДРАВЛИКА ВА ИССИҚЛИК ТЕХНИКАСИ”

фанидан талабалар билимини баҳолашнинг

РЕЙТИНГ ЖАДВАЛИ

(КУЗГИ СЕМЕСТР)

№			Сентябр				Октябр					Ноябр				Декабр				Январ
			2-7	9-14	16-21	23-28	30-5	7-12	14-19	21-26	28-02	4-9	11-16	18-23	25-30	2-7	9-14	16-21	23-28	6-11	13-18	20-25	27-01
			1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21
1	ЖН 40%	Амалий	2		1		2		1		2		1		1		2		2		1			15
		Лаборатория		1				1		1				1		1		1		1		1		8
		Мустақил таълим				4							4				5				4			17
2	ОН 30%	Ёзма иш											9									9		18
		Мустақил таълим					3					3				3				3				12
3	ЯН – 30%																						30	30
	Жами		14						22						15					19			30	100
	Жами ГП бўйича		14						36						51					70			30	100

Эслатма: 5 – семестрда ўқитиладиган “Гидравлика ва иссиқлик техникаси” фанининг ўқув ҳажми 130 соатни ташкил этганлиги сабабли фан коэффиценти 1,30 бўлади. Фан бўйича ўзлаштиришни аниқлашда талаба тўплаган бали 1,30 га кўпайтирилади ва бутунгача яхлитлаб олинади.

Faning information- uslubiy ta’minoti.

Didaktik vositalar.

Didaktik vositalar: gidravlika va issiqlik texnikasi jadval, gidravlik asbob turlari, gidravlik sxemalar, tarqatma materiallar.

Jixozlar va uskunalar, moslamalar: Arximed chelagi, pezometrlar, gidroturbina, nasoslar va mavzuga doir plakatlar.

Video-audio uskunalar: kompyuter, proektor.

Kompyuter va multimedia vositalar: elaktron darslik.

Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati
Asosiy adabiyotlar

1. 
   А.Ю.Умарва «Гидравлика». Г: «Узбекистан». 2002.
   
2. 
   Р.Г.Исянва ва бошқилар «Гидравлика ва гидромашнналар», Т:.ТДПУ, 2004.
   
3. 
   Ж.Нурматов, Н.А.Халилов, У.Қ. Толипов «Иссиқлик техникаси» Т «Ўкитувчи»1998.
   
4. 
   T.S Xudoybordiеv«lssiqlik texnikasi asоslari» Т.: 2010.
   

Qo’shimcha adabiyotlar.

1. 
   R.B.Daminova “Issjqlik texnikasi» fanidan o'quv metodik majiriua T., TDPU 2011.
   
2. 
   R.B.Daminova, B.K Muxamedsaidov «Issiqlik texnikasi» fanidan talabalaning
   

mustaqil ishlarini tashkil etish, nazorat qilish va baholash uchun uslubiy qo’llanma T: TDPU 2012

3. 
   R.R.Daminova, N.K.Muxamedsaidov “Issiqlik txxnikasi" fanidan labaratoriya mashg’ulotlarini bajarish T. TDPU 2015.
   
4. 
   Isyanov R.G, va boshhalar «Gidlavlika va gidravlik mashinalar» electron darslik 2007.
   
5. 
   Isyanov R.G. va boshqalar «Gidravlika va gidravtik mashinalar» fanidan innovatsion texnologiyalar asosida tayyorlangan o’quv metodik majmua. 2011.
   

	Гидравлика ва иссиқлик техникаси фани рейтинг ишланмаси (кузги семестр учун)
	Умумий соат	130	(ўқув режасида)
	Мустақил таълим	54	(ўқув режасида)
	Рейтинг тизимида 100 балл белгиланган
	Бундан	ЯН		30
						АС
		ЖН		40
						МТ
						АС
		ОН		30
						МТ
	Коэффициент:				42
					17	балл
					23	балл
	ЖН - ҳар 6 ҳафта давомида баҳоланади. Деканатга йиғинди берилади.
					12	балл
					18	балл
	ОН - оралиқ назорат		Ю - Юклама		АС - Аудидитория соати
	ЖН - жорий назорат		П - коэффициент		МТ - Мустақил таълим
	ЯН - якуний назорат

1-ilova

Ishchi o’quv dasturga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish to’g’risida

___________________ o’quv yili uchun ishchi o’quv dasturiga qo’yidagi o’zgartirish va qo’shimchalar kiritilmoqda:

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

O’zgartirish va qo’shimchalarni kirituvchilar:
__________________________________________ _______

(professor-o’qituvchining I.F.O.) (imzosi)

Ishchi o’quv dasturga kiritilgan o’zgartirish va qo’shimchalar “Pedagogika” fakulteti Ilmiy-uslubiy Kengashida muhokama etildi va ma’qullandi ( _____ yil “___” _______dagi “____” - sonli bayonnoma).

Fakultet Kengashi raisi: J.Komilov