O`zbekiston respublikasi oliy va o`ta maxsus ta`lim vazirligi

har bir MSTI ni bajargani uchun oquvchiga tekshirish ishining haqiqiy balli (TIB) quyiladi. Bu ball shu MSTI da tekshirish uchun nazarda tutilgan bilim kunikma va malakali elementlaridan nazorat utkazish vaqtni oquvchi tamonidan uzlashtirilishining haqiqiy (soni va sifatini kursatadi).
Chorak yarim yillik oxirida oquvchining barcha standart majburiy tekshirish ishlarini bajarganligi uchun olingan haqiqiy ballari jamlanadi va kuyidagi formula bilan belgilanadi ep (TIHB) Ushbu yig`indi oquvchining haqiqiy choraklik ballining asosiy komponentlaridan biri va shu chorakda shu fandan ta`lim standartining bilim minimumida urganilishi nazarda tutilgan bilim. Kunikma va malakalarning majburiy elementlari soni va sifatini (MSTI ni utkuzgan vaqtda uning uzlashtirilganligini kursatadi).
Maqsadga yunaltirilgan majburiy tuliqtiruvchi savol asosida oquvchiga tuliqtiruvchi ball (TB) quyiladi. Ushbu ball ayrriqcha bir standartli majburiy nazorat ishining utkazish davrida uning bilim kunikma va malakalarinda aniqlangan kachiliklarni majburiy tuldiruvchi oqitish orqali tultirilgan kulamini kursatadi. har bir ayriqcha tekshirish ishi uchun olinadigan tuliqtiruvchi ball (TB) nazorat ishining standart balli (NISB) va uni bajarishda oquvchi olgan haqiqiy balli (NISB) ning miqdoridan oshmasligi kerak. Ya`niy TBB.
Chorak oxirida oquvchining olgan barcha tuliqtiruvchi ballari (TB) yig`iladi. Tuliqtiruvchi ballarning bu yig`indisi oquvchining choraklik reyting ballining ikkinchi komponenti hisoblanadi va chorak davomida berilgan oquv fani buyicha utkazilgan barcha majburiy standart tekshirish ishlarida uning bilimi kunikmasi va malakalarindagi uzlashtirimagan bilimlarini tuliqtirgan kulamini kursatadi. Umumiy ballar yig`indisi ep(TIHB)+ep(TB) majburiy tekshirish ishining bajarilgandan keyin va tuldiruvchi savoldan oldin aniqlangan kamchiliklar tuliqtirilgandan keyin oquvchining chorak davomida uzlashtirgan bilim, kunikma va malakalarining majburiy elementlarining haqiqiy soni va sifatini kursatadi.
O`quvchining haqiqiy choraklik reyting ballining navbatdagi komponenti-uning kundalik nazorat jaraenida turli shakllarda vazifalarni bajarishda yiqqan, erkin ballari (EB)
Kundalikli nazoratning har xil shaklining maqsadi, vazifasi va natijalaridan kelib chiqqan holda oquvchining har bir bajargan topshirig`i uchun. Keyin shu daftarining tekshirilgan natijasiga kura 0 dan 3 ballgacha kuyiladi. Erkin ballar (EB) oquvchilarning oquv mehnati malakasini shakllantirish va ularning oquv materialning qismlarini uzlashtirish darajasini dastlabki baholash uchun xizmat qiladi, darslarda yakka bilim faolligiga bog`liq bulgan oquvchilarning real uchun vaziyat ta`minlaydi. Chorak davomida olingan erkin ballar ballar yig`indisi yuqori va urta bilim chorak davomida olingan erkin ballar yig`indisi yuqori va urta bilish laeqatiga ega bulgan oquvchilarga choraklik standart reytingi ballidan oshib ketishiga kafillik beradi, bilim laeqati past bulgan oquvchilarga choraklik standart balligacha imkoniyat yaratib beradi.
Kundalik nazorat jaraenida reyting baholashni qullanish tarkibi O`zbekistan Respublikasi Xalq ta`limi vazirligi tamonidan tasdiqlangan tegishli metodik kursatma belgilanadi. Murakkabligi yuqori bulgan qushimcha topshirmalar va ijodiy ishlarni bajarganligi uchun oquvchilarga qushimcha (QB) va ijodiy ballar (IB) quyiladi.
Qushimcha topshiriqlar odatda oquv fani buyicha kup balli baholash ulchamini nazarda tutilgan reyting materiallarining murakkab bulishidan iborat. Majburiy standart tekshirish ishlarida (MSTI) nazarda tutilmagan ahvolda qushimcha topshiriqlar qullanilsa ularga mazmuni bilan qiyinchilik darajasi davlat ta`lim standartlari talablaridan yuqori bulgan bilim, kunikma va malakalarini kup balli baholash ulchamlari ishlab chiqiladi. Bajarilgan talablarga muvofiq bajarilgan bir ijodiy ish uchun shu fanning standart chorak reyting ballining (SChRB) 10 foyzi nima tug`risi keladigan ijodiy ballar (IB) quilishi mumkin..
Oquvchilarning har xil fan olimpialdalarida, sport musobaqalarda va ijodiy kuriklarda erishilgan muvofaqqiyatli va tegishli fanlarning standart chorak reyting ballariga foiz hisobida kursatilgan kuyidagi joriyda ijodiy ballar (IB) bilan baholanadi.

Bajariladigan boskich (turlar)	Egallagan urni
Maktabda	10	8	6	4	2	1
Rayon	15	12	9	6	3	1
Oblast` tashkilot shahri KR	20	16	12	8	4	1
Ozbekiston Respublikasi buyicha	25	20	15	10	5	1

Chorak (yarim yillik) yakunida oquvchining olgan qushimcha (QB) va ijodiy ballari (IB) har bir oquv fani buyicha alohida tuplanadi va kuyidagi formuladagi kursatiladi ep(QB+IB).
Shu guruhdagi ballar DTS minimumlarda nazarda talablardan oquvchilarning bilim tayergarligi darajasining yuqoriligini ijodiy qobiliyatlarining darajasining intelektual talablari va aniq bir kasb hunarga qiziquvchanligini kursatadi.
Oquvchining choraklik haqiqiy reyting ballini (IHRB) hisoblash kuyidagi formula buyicha amalga oshiriladi.
IHRB=ep(TIHB)+ep(TB)+ep(EB)+ep(QB+IB)
ChHRB oquvchi tomonidan aniqlangan belgili bir fanning chorakli standart reyting balliga foiz hisobida kursatilgan (ChHRB 100/SChRB). Oquvchining bilim tayergarligining haqiqiy yakka darajasini kursatadi va chorak natijalari buyicha shu fandan oquvchilarni tanlaydi ular egallagan urinlarini aniqlaydi (3 qushimcha). Oqituvchining yillik haqiqiy reyting bali (YHRB). Ushbu oquv fani buyicha choraklik (yarim yillik) reyting ballarining yig`indisi sifatida aniqlanadi.
YHRB=M 1XRB+4 2 X1RB+4 3 XRB+4 4X1RB.
YXRB oqituvchi tamonidan aniqlangan shu fanning yillik standart reyting balliga foiz hisobida kursatilgan (IXRB X 100 foiz YSRB) oquvchining bilim tayergarligining haqiqiy yakka darajasini kursatadi va oquv yili natijalari buyicha ushbu fandan oquvchilarni tanlashda ular egallagan urinlarini aniqlaydi.
Oquvchilarni sinfdan sinfga utkazish va urta maxsus kasb-hunar oquv muassasalarida bulishtirishning tashkil qilish tartibi.
Bosqishli nazorat (BN) yakunlariga kura oquvchiga bosqichli tekshirish ishining reyting balli (BTIRB) quyiladi. Ozbekiston Respublikasida umumiy urta ta`lim Haqidagi rejaning bandiga muvofiq yillik bosqishli nazoratning natijalariga asoslanib yillik bosqichli nazorat reytingi aniqlanadi va kursatilgan hujjatning bandiga muvofiq oquvchini sinfdan-sinfga utkazish haqida qaror qabul qilindi.
Ozbekiston Respublikasida urta ta`lim haqidagi rejaning (4.17 bandi) va urta maxsus kasb-hunar bilimi haqidagi reja (3.1 bandi) ga asoslanib davlat attestatsiya natijalariga kura maktab bitiruvchilarini yakunlovchi attestatsiyaning test natijalari har bir uqitilgan fan buyicha yillik haqiqiy reyting balli (YHRB) va oquvchining reyting urni kursatilgan davlat attestati topshiriladi.
Ozbekiston Respublikasida umumiy ta`lim haqidagi rejasining bandiga asoslanib bitiruvchiga attestat bilan bir vaqtda oquvni akademik litsey eki kasb-hunar kolledjida davom etish haqidagi tasvis topshiriladi. Ushbu tasvis reyting muhokama natijalarini hisobga olgan holda tayerlanadi.
Ta`lim jaraenida qatnasuvchilarning huquq va vazifalari.
Oqituvchi oquvchilarning tayergarlik darajasini baholash buyicha uz ishida ushbu reja va nazorattti turlarining amalga oshirilishi haqidagi metodik tvsiya va kursatmalarga tayanadi. oqituvchining vazifalariga kuyidagilar kiradi.
-MSTI larning mazmuni, utkazish tartibi va vaqti haqida oquvchilar va ota-onalarni oldindan xaborlash,
-Tuldiruvchi ta`lim va tuldiruvchi savolni tashkil qilish,
-har bir nazorat turini amalga oshirishda barcha oquvchilarga bilim olishda laexatini va tuplagan bilimlarini yuzaga chiqarish uchun keng ahvol yaratib berish,
-oquvchilarning ishini ularning ish daftarlarini uz vaqtida tekshirish,
-oquvchilarning barcha turdagi ishlarini tekshirishda ularning haqiqiy bilim, kunikma va malakalarini aniq va odil hisobga olish va tekshirish natijalarini uz vaqtida sinf jurnaliga tushirish.

• 
  laekatli ballarni tanlash va oqitishni ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish va kasbiy tug`ri tanlashni shakllantirish uchun maqsadga yunaltiruvchi ishlarni amalga oshirish.
  
• 
  Tekshirish ishining standart reyting ballini saqlagan holda, uning kulami, qiyinchilik darajasi va unda kamrab olingan va tekshirishga muljallangan bilim, kunikma va malakalarni elementlari buyicha xalq ta`limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan ushbu MSTI ga ekvivalent bulgant uning al`ternativ variantini ishlab chiqish.
  
• 
  O`qituvchilar tamonidan ishlab chiqilgan MSTI larning al`ternativ variantidan ularni belgilangandan tizimda tasdiqlangannan keyin foydalonish.
  
• 
  Har bir oquvchining bilim, kunikma va malakalarida aniqlangan kamchiliklarni tuldirish maqsadida tuldiruvchi savolning mazmunining pedagogik maqsadga muvofiq optimal` formalarini tanlash,
  
• 
  har bir MSTI dan keyin tuldiruvchi surovni utkazishning optimal` muddatini belgilash,
  
• 
  MSTI da nazarda tutilgan quchimcha topshiriqlarni shakli va mazmunini belgilash,
  
• 
  Oquvchilarga ijodiy ishlarining tizimi, turi va mazmunini tavsiya etish,
  
• 
  pedagogik kengash tasdiqlanishiga oquv fanlaridan bosqichli nazorat utkazish haqida tavsiya berish,
  
• 
  Oquvchilarning bilim tayergarligidan reytingi va oqitishning uzgartirishi haqida maktab ped.kengashida kurib chiqish uchun asoslangan tavsiyalar tayerlash.