O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Muhofaza qilish. O'qituvchi bir tomondan talaba qo'lining yelka- sidan va xodadan uzoqda joylashgan oyoqning soni (old tomoni)dan ushlab yordamlashishi lozim.
Asosiy gimnastika mashg'ulotlarida va endi boshlovchilarni o'rgata boshlaganda bir va ikki oyoq uchida tik turish, bir va ikki tizzada tik turish va tayanishlar (174-яrasm), yarimshpagat, tik va qiya holat- larda ko'kraklarda tik turish, bir oyoqda tik turib qo'lning turli holatlari bilan muvozanat saqlash, shuning o'zini tizzadan (174-Z> rasm) va oyoq uchidan ushlab bajarish kabi eng oddiy mashqlar qo'lla- niladi.
Xodada bajariladigan har qanday mashqning zaruriy qismi burilishdir. Ular bir va ikki oyoqda tik turib, oyoqlarni bukib va to'g'ri tutib, shuningdek, aralash va oddiy tayanishlarda bajariladi.
Ikki oyoqda orqaga burilish. Qaddi-qomatni rostlab, oyoq uchlariga tik turiladi, oyoq va gavda mushaklarini tarang holga keltirib



burilgandan so'ng, oyoq kafti to'la bosiladi. Bosh va gavda tik holatda turishi kerak.
Cho'qqayib o'tirgan holatdan orqaga burilish, bajarish texnikasi yuqorida bayon etilganga o'xshashdir.
O'tirib va tik turib, ikki oyoqda orqaga burilish. Burilishning birinchi yarmida o'tirish va ikkinchi yarmida turish kerak. Dastlabki ikki burilish o'zlashtirilgandan keyin murakkab mashqlarni o'rganishga o'tish lozim. Chunonchi:

• 
  oyoqlarni chalishtirib tik turish holatidan 180°, 270° va 360°ga burilish;
  
• 
  bir oyoqda orqaga burilish bir tomonlama va qarama-qarshi tomonga bajarilishi mumkin.
  

Bir tomonlama burilish —tayangan oyoq tomoniga bajariladi. O'ng oyoqni orqaga uzatib, chap oyoqda tik turish holatidan o'ng oyoqni oldinga va biroz chapga siltab, oyoq uchlarini ichkariga va yelkani chapga burish kerak. Siltash bilan bir vaqtda chap oyoq uchida turish va qadni rostlab, shu oyoqni tovon bilan ichkariga burish kerak. Burilishni tugatayotib, butun oyoq kaftiga turiladi va o'ng oyoqni orqada siltashda hosil bo'lgan balandlikda sakrab chiqiladi. Burilishda qo'llar yuqoriga ko'tariladi.
O'rgatish:

1. 
   qo'l bilan gimnastika devoridan ushlagan holatdan bir oyoqni orqaga (oldinga) uzatib, boshqa oyoq uchida muvozanat saqlash;
   
2. 
   shuning o'zini tayanmasdan 5—10 daqiqa davomida bajarish;
   
   4. 
      gimnastika devori poyasini chap qo'l bilan ushlab, devorga chap tomonlama tik turgan holatdan o'ng oyoq bilan oldinga siltanib, o'ng oyoq uchini pastdan 3—4 poyaga qo'yib, devorga yuz o'girib, chap oyoq uchida tik turish holatining vertikalligini tekshirish;
      
   5. 
      shuning o'zi, lekin qo'llarni almashtirib ushlab, chap tomondan orqaga burilish;
      
   6. 
      shuning o'zi, lekin oyoqni poyaga qo'ymasdan bajarish;
      
   7. 
      qo'l bilan tayanmasdan polda orqaga burilish;
      
   8. 
      shuning o'zini past va odatdagi balandlikdagi xodada bajarish.
      

Qarama-qarshi tomonga burilish tayanib turilgan oyoqda
qarama-qarshi tomonga bajariladi. O'ng oyoqni oldinga uzatgancha, chap oyoqda tik turib, o'ng oyoqni orqaga siltab burilish. O'rgatish oldindagi mashqqa o'xshash bo'ladi. Oyoqlarni kerib tik turish holatidan 180° va 360° ga burilib, oyoqlarni kerib tik turish.