O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta

108-rasm.

5.4. Jihozlar

Gimnastika tayoqchalari diametri 25—30 sm bo'lib, undan

mashg'ulotlarda erkaklar ham (100 sm), ayollar ham (100 sm),
bolalar ham (90 sm) foydalanadilar.

To'ldirma to'plar ichiga, asosan, qipiqlar, yung yoki boshqa

materiallar zichlab tiqilgan charm yoki sun'iy charm qoplamalardan
iborat bo'lib, uning diametri 31—40 sm, og'irligi 1—5 kg bo'ladi.

Arg'amchi chizimcha (los arqon)dan yoki rezinadan iborat

bo'lib, 2—3 m va 4—5 m uzunlikda bo'ladi.

Gantellar shakli ham, og'irligi ham har xil bo'lishi mumkin.

Og'irligi 3—8 kg keladigan dumaloq gantellar bular orasida eng
qulayi hisoblanadi.

Boshqa (ko'chma) jihozlar maydonchada yuqoridagi tavsiyalarga asosan о'rnatiladi.

Sakrash uchun va jihozlardan sakrab, yerga tushish uchun o'l- chami ko'pincha 2x3 m bo'lgan chuqur kovlab, uning ustki qismiga toza qum aralashtirilgan qipiq solib qo'yiladi. Shuningdek, yurish va yugurish yo'lakchasi, ko'chma jihozlar, jihozlar, «zaxira» yog'ochlar, ko'prikchalar va h.k.lar saqlanadigan shiypon yoki xona, musiqa as- boblari, dam oladigan o'rindiqlar saqlanadigan shiypon bo'lishi kerak.

Bolalar gimnastika maydonchasida turli yoshdagi bolalarga mo'ljallangan jihozlar ko'proq bo'lishi, ular ichida tirmashib chiqish va oshib o'tish uchun muvozanat saqlash mashqlari, turli o'yin va estafetalar uchun kerakli jihozlar ham bo'lishi lozim.

Gimnastika maydonchasida guruhlar bilan umumrivojlantiruvchi, erkin va turli mashqlar bajarishga sharoit bo'lishi darkor. Maydon- chaning bu qismini sirti (o'lchami erkin mashq bajariladigan joydan kichik bo'lmasligi lozim) qum-tuproqli (yoki yalang yer) bo'lishi zarur, chunki o't o'stirilgan joyda yomg'ir va shudring tushganda sirg'anchiq bo'lib, gimnastika mashqlari bilan shug'ullanib bo'lmaydi.

Gimnastika shaharchasi qayerda (shahar, qishloq, posyolka, sog'lomlashtirish-sport inshootida, harbiy qismlar, hordiq chiqa- rish, davolanish maskanlari va h.k.larda) joylashganligiga qarab, unda zovur, xandaq buyumlar va shu singari ayrim tabiiy va sun'iy to'siqlar bo'lishi mumkin. Gimnastika maydonchasi tevarak-atrofini э'гаЬturgan manzara tabiat bilan hamohang bo'lsa, ko'kalam- rorlashtirilsa, shug'ullanuvchilarning sog'lig'iga ijobiy ta'sir etadi, cayfiyatini ko'taradi. Maydonchaga yaqin joyda toza suvli cho'mila- ligan hovuz bo'lishi zarur. Maydoncha yaqiniga shug'ullanuvchilar iam olishi uchun o'rindiqlar qo'yiladi. Toza havoda gimnastika )ilan shug'ullanishning gigiyenik ahamiyati katta ekanligini hisobga >lib, ta'lim maskanlarida jismoniy tarbiya darslarini,«Alpomish va Barchinoy» sog'liq darajasini aniqlash mezonlarini topshirishga ayyorgarlik va boshqa sog'lomlashtirish mashg'ulotlarini iloji boricha >chiq maydonchalarda o'tkazish maqsadga muvofiqdir.

5.6. Zallar va jihozlardan foydalanish qoidalari

Talabalar quyidagi qoidalarga rioya qilishlari kerak:

1. Jihozlarni ehtiyot qilishlari, ularni mashg'ulotga tayyorlash a darsdan keyin yig'ib qo'yishlari, polga zarar yetkazmaslik uchun hozlarni maxsus aravachalarda tashishlari.

To'qmoqlar butunlay yog'ochdan yasaladi yoki temir o'zak- dan bir uchiga tennis koptokchasi, ikkinchi uchiga esa yog'och kallak kiydirib yasaladi. Uning uzunligi 40—52 sm, yog'ochning og'irligi 400-500 g.

Koptokni nishonga uloqtirish moslamasining o'lchami 100x100 sm bo'lib, gimnastika devorchasiga ilgaklar bilan qotiriladi. Nishonning belgilanishi taxtadan yasalgan moslamaning markazi «olma» shaklida belgilanadi, diametri 18 sm, keyingi doiralarining diametri 40, 60 va 80 sm. Doiralar 1 sm enlikda oq bo'yoq bilan chiziladi.

Xavfsizlik kamari (lonja)— qo'lda ushlab va osib qo'yib qo'lla­niladi. Osib qo'yiladiganida bitta tros bo'ladi.

Qoplama —jihozlarda (yakkacho'pda, halqalar va h.k.larda) mashq bajarganda qo'l kaftlarini ehtiyotlaydigan maxsus moslama.

Hakamlarko \rsatkichi— mashq qanday bajarilganiga qo'yilgan bahoni ko'rsatadigan maxsus moslama:

1. 
   qo'l ko'rsatkich;
   
2. 
   shtativga o'rnatilgan baho ko'rsatadigan qurilma. Umum­ta'lim maktablarida xuddi shu maqsadda ba'zan o'quvchilar daftari qo'llanilib, uning varaqlariga 0 dan 10 gacha (butun va kasr) sonlar yozilgan bo'ladi.