Bunday holda, harbiy okrug qo'shinlari qo'mondoni tomonidan buyruq chiqariladi, undan keyin yuqori shtabga hisobot beriladi

Tabiiy ofatlar, yirik texnik baxtsiz hodisalar, falokatlar va boshqa favqulodda vaziyatlar ularning oqibatlarini bartaraf etishda Favqulodda vaziyatlar vazirligi (FVV) tuzilmalari bilan bir qatorda qo‘shinlarning ham muhim o‘rni borligidan ishonchli guvohlik beradi. Bu nafaqat xalq xo'jaligi ob'ektlari va harbiy qismlarning bir xil transport, energiya va muhandislik kommunikatsiyalaridan birgalikda foydalanishi, balki ularning ko'pincha ma'muriy chegaralari bo'lgan aholi punktlariga yaqin joylashganligi bilan bog'liq. , qoida tariqasida, garnizonlarning chegaralariga to'g'ri keladi. Bundan tashqari, qo'shinlar doimo harakatga shay holatda.

Favqulodda vaziyatlarda qo'shinlardan foydalanish tartibi tegishli qonunlar, shuningdek harbiy nizomlar va maxsus normativ hujjatlar (Mudofaa vazirligining buyruqlari, ko'rsatmalari, qo'llanmalari va ko'rsatmalari) bilan belgilanadi. Ularning harakatlarining muvaffaqiyati ko'p jihatdan qo'shinlar, bo'linmalar va bo'linmalar komandirlari va shtablarining tinchlik davrida ham, kundalik faoliyat jarayonida shaxsiy tarkibni va belgilangan vazifalarni bajarish uchun zarur vositalarni tayyorlashni ta'minlash qobiliyatiga bog'liq. ekstremal sharoitlarda.

Aholini qutqarish, fuqarolar xavfsizligini ta'minlash, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning normal ishlashini ta'minlash bo'yicha shoshilinch choralar ko'rishni talab qiladigan holatlarda, ayrim hududlarda yoki butun mamlakat (respublika) hududida favqulodda holat qarori bilan joriy etilishi mumkin. tegishli davlat organining yoki prezidentning. Unda, jumladan, harbiy qismlarni jalb qilish ko‘zda tutilgan.

Bunday holda, harbiy okrug qo'shinlari qo'mondoni tomonidan buyruq chiqariladi, undan keyin yuqori shtabga hisobot beriladi. Favqulodda vaziyatlarda qo'shinlar (to'liq tarkibdagi harbiy qismlar va tuzilmalar yoki ularning alohida bo'linmalari) garnizon boshlig'ining buyrug'i bilan jalb qilinishi mumkin, u bu haqda harbiy okrug qo'mondoniga xabar beradi.

Harbiy okruglar va garnizonlarda kundalik faoliyat davomida maxsus tayyorgarlikdan o'tgan mustahkamlangan bo'linmalar, alohida guruhlar va birlashtirilgan tuzilmalar yaratiladi, ularning asosini muntazam kuchlar, vositalar va harbiy texnika tashkil qiladi.

Bundan tashqari, Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlarining Garnizon va qo'riqlash xizmatlari Nizomi talablariga muvofiq, har bir garnizonda har kuni qo'riqchilar kuchaytirilganda yoki chaqirilganda navbatchi bo'linma tayinlanadi. yong'in, tabiiy ofat va boshqa hodisalar. Katta garnizonlarda bir nechta bo'linmalar navbatchilik qilishlari mumkin. Avariya-qutqaruv va avariya-tiklash ishlarini amalga oshirish uchun yuqoridagi tuzilmalar zarurat bo‘lganda vaqtincha Favqulodda vaziyatlar vazirligining tegishli rahbarlariga bo‘ysundiriladi.

Favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish bo‘yicha ajratilgan harbiy qismlar (qo‘shinlar)ning harakatlari va rahbariyatini muvofiqlashtirish, shuningdek ularning ichki ishlar, davlat xavfsizligi va Favqulodda vaziyatlar vazirligi bilan o‘zaro hamkorligini tashkil etish maqsadida qonun hujjatlarida “Favqulodda vaziyatlarning oqibatlarini bartaraf etish bo‘yicha harbiy qismlarning (qo‘shinlarning) harakatlari va rahbariyatini muvofiqlashtirish, shuningdek, ularning ichki ishlar organlari, davlat xavfsizligi va Favqulodda vaziyatlar vazirligi bilan o‘zaro hamkorligini tashkil etish maqsadida “Favqulodda vaziyatlarda harbiy qismlarning (qo‘shinlarning) harakatlari va rahbariyatini muvofiqlashtirish maqsadida qonun hujjatlarida “Favqulodda vaziyatlarning oqibatlarini bartaraf etish bo‘yicha harbiy qismlarning (qo‘shinlarning) harakatlari va rahbariyatini muvofiqlashtirish, shuningdek ularning ichki ishlar organlari, davlat xavfsizligi va Favqulodda vaziyatlar vazirligi bilan o‘zaro hamkorligini tashkil etish nazarda tutilgan. qo'shma tezkor shtabi va tegishli aholi punkti (tuman, aholi punkti) komendantini tayinlash. Ikkinchisiga favqulodda holatni saqlashni tartibga soluvchi farmoyishlar chiqarish huquqi beriladi.

Ushbu ekstremal vaziyatlarda qo'shinlarning harakatlari katta hajmdagi qutqaruv va favqulodda tiklash ishlari bilan tavsiflanadi. Ular, qoida tariqasida, kuchli yong'inlar, vayronagarchilik va to'siqlar sharoitida, radioaktiv, kimyoviy yoki bakteriologik ifloslanish xavfi mavjud bo'lganda amalga oshiriladi. Odamlarni qutqarish va evakuatsiya qilish uchun vaqt yo'qligi va ular o'rtasidagi mojarolar ehtimoli qo'shinlar harakat qilishlari kerak bo'lgan vaziyatning og'irligini yanada kuchaytiradi.

Favqulodda vaziyatlarga jalb qilingan qo'shinlarning umumiy vazifalari quyidagilardan iborat: aholiga yordam ko'rsatish manfaatlarini ko'zlagan holda vayronagarchilik markazlarining radiatsiyaviy, kimyoviy va muhandislik razvedkasini o'tkazish; qutqaruv va shoshilinch avariya-tiklash ishlarini bevosita amalga oshirish; odamlarni, hayvonlarni va mulkni evakuatsiya qilish; jabrlanganlarga, yaradorlarga, kasallarga va evakuatsiya qilinganlarga tibbiy yordam ko'rsatish, ularni suv, issiq ovqat va kiyim-kechak, isitish uchun chodirlar va yoqilg'i bilan ta'minlash. Zarur hollarda davlat korxonalari va muassasalarining normal ishlashini, karantin rejimini, zararlangan joylarni kuzatish va o‘rab olish, shuningdek ularda, yig‘in punktlarida va joylarda jamoat tartibini muhofaza qilishni ta’minlashga harbiy qismlar va bo‘linmalar jalb etilishi mumkin. evakuatsiya qilinganlarni yuklash (tushirish).

Bundan tashqari, qo'shinlar aniq vazifalarni ham hal qiladilar: qurbonlarni qidirish va vayronalar ostidan olib chiqish; o'lganlarni ro'yxatga olish (xarakterli belgilarning batafsil tavsifi, topilgan joy va vaqt) va ularni dafn qilishni tashkil etish; ko'chalar, yo'llar, temir yo'llar va ularga kirish joylaridagi vayronalarni tozalash, marshrutlar va ustun yo'llarini saqlash; qulashi xavfi bo'lgan inshootlar, binolar va inshootlarni aniqlash, ularni devor bilan o'rash yoki qulash (demontaj qilish); mavjud sun'iy to'siqlarni mustahkamlash, yangi to'g'onlarni qurish

aholi punktlarini (alohida ob'ektlarni) suv toshqini yoki vayronagarchilikdan himoya qiluvchi to'g'onlar.

Suv toshqini va tsunami paytida qo'shinlarning vazifalari quyidagilardan iborat bo'ladi: suzuvchi harbiy texnikada odamlarni, hayvonlarni va mulkni saqlab qolish; drenaj kanallari, to'g'onlar, to'g'onlar va boshqalarni qurish orqali xalq xo'jaligi va harbiy ob'ektlarni suv bosishining oldini olish; ko'priklar va o'tish joylarini qurish; suv toshqini zonasida suv sathi pasayganidan keyin binolarning pastki qavatlari, yerto'lalari va himoya inshootlaridan suvni tortib olish.

O'rmon, torf yoki boshqa yirik yong'inlarni lokalizatsiya qilish va o'chirish uchun harbiy tuzilmalar standart muhandislik uskunalari va portlovchi moddalardan foydalanishi mumkin.

Yadro quroli bilan bog'liq texnik avariyalar yoki falokatlarning oqibatlarini bartaraf etishda, yadro inshootlari yoki kuchli zaharli moddalar bo'lgan ob'ektlarda harbiy qismlar va ularning maxsus bo'linmalari: uning to'xtab qolishi mumkin bo'lgan joylarini; infektsiya hududlarining chegaralarini, ish ob'ektlariga yaqinlashish usullarini belgilash, xodimlarni va mahalliy aholini infektsiyaning mavjudligi va tabiati to'g'risida ogohlantirish; hududni, binolarni, jihozlarni, mashina va jihozlarni zararsizlantirish va gazsizlantirish, odamlar va hayvonlarni sanitarizatsiya qilish; davolash-profilaktika va sanitariya-gigiyena tadbirlari.

Epidemiyalar va epizootiyalar davrida qo'shinlar infektsiya joylarini bakteriologik razvedka qilishda ishtirok etadilar; avtomobil yo'llarini, hududning ayrim hududlarini, binolarni, transportni, kiyim-kechak va poyabzallarni dezinfeksiya qilish, odamlar, hayvonlar va o'simliklarni maxsus davolash; davolash va profilaktika, epidemiyaga qarshi yordam ko'rsatish va yuqorida muhokama qilingan vaziyatlarda qo'shinlar ichki ishlar va davlat xavfsizlik organlari bilan birgalikda (so'nggi yillardagi favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish saboqlari buni tasdiqlaydi) aniq. , qonun hujjatlarida belgilangan tartibda jamoat tartibini muhofaza qilishni, fuqarolar xavfsizligini, davlat korxonalari, muassasalari va tashkilotlarining, boshqa harbiy (qo‘riqlash yuqori) ob’ektlarining normal ishlashini ta’minlash vazifalarini bajarishi mumkin. Bunday hollarda harbiy qismlar (bo'linmalar, birlashtirilgan qo'shinlar, alohida guruhlar) patrul xizmatini yoki maxsus operatsiyalarni amalga oshiradilar, buning uchun ular zarur maxsus jihozlar bilan ta'minlanadi, shaxsiy tarkib esa himoya vositalari bilan ta'minlanadi va qurollanishi mumkin. Maxsus vositalar va qurollardan faqat qonun hujjatlarida qat'iy nazarda tutilgan hollarda va belgilangan tartibda foydalaniladi.

Jamoat tartibini muhofaza qilishni va fuqarolar xavfsizligini ta'minlashni amalga oshirish, harbiy qismlar va bo'linmalar quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi: shaharlar va aholi punktlarida patrul xizmati (ichki ishlar organlari bilan birgalikda - patrul xizmati); yakka tartibdagi ommaviy tadbirlarni o‘tkazishda jamoat tartibini ta’minlash, epidemiya va epizootiya sharoitida, shuningdek tabiiy ofatlar, yirik avariyalar yoki falokatlar sodir bo‘lgan hollarda infektsiya zonalarini o‘rab olishga ko‘maklashish; agar ular fuqarolarning hayoti va sog'lig'iga tahdid soladigan yoki davlat, harbiy, jamoat va shaxsiy mulkni yo'q qilishga yoki yo'q qilishga qaratilgan bo'lsa, jamoat tartibini buzishning oldini olishda ishtirok etish; harbiy qismlarda, bo'linmalarda, shtab-kvartiralarda va boshqalarda harbiy xizmatchilarning guruh bo'ysunmasligi va tartibsizliklarini bostirish. Shunday qilib, favqulodda vaziyatlarda qo'shinlar bajaradigan vazifalar doirasi juda keng.

Favqulodda vaziyatlarda qo'mondonlar va shtablar ishining o'ziga xos xususiyatlari aniq vaziyat, bu haqdagi ma'lumotlarning to'liqligi, ishonchliligi va aniqligi, shuningdek qo'shinlar oldida turgan vazifalarning mazmuni bilan belgilanadi. Bundan tashqari, komandirlar va shtablar harbiy qismlar va bo'linmalarning doimiy jangovar va safarbarlik shayligini ta'minlashi shartligini hisobga olish kerak; jangovar va boshqa harbiy texnika, texnika va harbiy mulkni muhofaza qilish va saqlash; qutqaruv va avariya-qutqaruv ishlarida qatnashuvchi xodimlarni o‘qitish, muayyan favqulodda vaziyatlarda o‘zini tutish qoidalari va xavfsizlik choralari, odamlarni qutqarish va ularga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish usullari va boshqalar. Shubhasiz, bunday sharoitlarda muvaffaqiyatli qo'shin operatsiyalari faqat to'g'ri va aniq tashkil etilgan taqdirdagina mumkin.

Favqulodda tinchlik sharoitida qo'shinlarni tashkil etish va ulardan foydalanish bilan bog'liq barcha masalalar harbiy okrug qo'mondonining buyrug'ida (buyrug'ida) aks ettirilgan. Uning asosida harbiy okrugning shtab-kvartirasi, qo'shinlar, bo'linmalar va individual garnizonlar shtablari favqulodda vaziyatlarda qo'shinlarni rejalashtirish va tayyorlashni amalga oshiradilar.

Tuman (birlashmalar, bo'linmalar) shtab-kvartiralarida va garnizonda ishlab chiqilgan qo'shinlardan foydalanish rejasi, qoida tariqasida, zarur xaritalar, diagrammalar, grafiklar, hisob-kitoblar, rejalashtirilgan va rejalashtirilgan qo'shimchalardan foydalangan holda matnli shaklda tuziladi. o'zaro ta'sir jadvali va ma'lumotnoma materiallari (hujjatlar), men aniqlayman kuchlar va vositalarning harakat tartibi.

Favqulodda vaziyatlarda qo'mondonlik va shtablarning eng muhim vazifasi qo'shinlar, shuningdek Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Ichki ishlar, Davlat xavfsizligi vazirliklarining organlari, bo'linmalari va tuzilmalari, shuningdek, birgalikdagi ishlarga jalb qilingan boshqa manfaatdor bo'linmalar bilan uzluksiz hamkorlikni tashkil etish va qo'llab-quvvatlashdan iborat. harakatlar.

O'zaro hamkorlik vazifalar, vaqt va harakat ob'ektlariga ko'ra, birinchi navbatda, odamlarni qutqarish va ularning xavfsizligini ta'minlaydigan kuchlarning manfaatlariga muvofiq tashkil etiladi. Ular odatda quyidagi masalalarni aks ettiradi: jabrlanganlarni qidirish va jarohatlardan tibbiy muassasalar joylashgan joylarga yetkazishni tashkil etish; ob'ektlarga harakatlanish marshrutlarini razvedka qilish, ularni tayyorlash va saqlash; yong'inlarni o'chirish va himoya inshootlarini qurish bo'yicha qo'shma chora-tadbirlarni amalga oshirish; aholini evakuatsiya qilish; jabrlanganlarni va evakuatsiya qilinganlarni joylashtirish, ularning ovqatlanishini tashkil etish, ularni oziq-ovqat, suv va asosiy ehtiyojlar bilan ta’minlash; karantin rejimi tadbirlarini ta'minlash, odamlar va hayvonlarni maxsus qayta ishlashni amalga oshirish; fuqarolarning davlat va shaxsiy mulkini muhofaza qilishni ta'minlash; avtotransport vositalari harakatini tashkil etish, uni maxsus ruxsatnomalar va identifikatsiya belgilari bilan ta’minlash; bandit guruhlari, talonchilar va boshqa xavfli jinoyatchilarni aniqlash va fosh etish, dezertirlarni ushlash. Qo'shinlarning o'zaro ta'siri bo'yicha chora-tadbirlarning o'ziga xos mazmuni bajarilayotgan vazifalarga bog'liq.

Muvaffaqiyatli qo'shinlar operatsiyalarining eng muhim sharti ularni har tomonlama qo'llab-quvvatlashdir. U asosan amaldagi buyruqlar, ko‘rsatmalar, ko‘mak turlari bo‘yicha ko‘rsatmalar va ko‘rsatmalarga muvofiq tashkil etiladi.

Qo'shinlar, qoida tariqasida, bo'ysunish tartibida (yuqoridan pastga) beriladi. Biroq, ayrim hollarda, ayrim masalalar mahalliy darajada - xodimlarning faoliyat sohalarida - davlat hokimiyati va boshqaruvining mahalliy organlari orqali hal qilinadi. Shunday qilib, harbiy qismlarni turar joy, kommunal xizmatlar, transport vositalari va yoqilg'i-moylash materiallari, qo'shimcha oziq-ovqat bilan ta'minlash hududlarida ularning iltimosiga binoan harbiy qismlar vaqtincha vazifalarni bajaradigan suveren davlatlarning byudjetlari hisobidan amalga oshiriladi.

Favqulodda vaziyatlarda qo'mondon va uning xodimlarining faoliyati tuzilma (bo'linma) harakatlarini boshqarishdan iborat. Qo'shinlarning uzluksiz qo'mondonligi va nazoratini ta'minlash uchun aloqa tizimi tashkil etilgan bo'lib, uning asosini radio va radiorele aloqalari tashkil etadi. Shu bilan birga, simli, mobil va signalli aloqa vositalaridan keng foydalanish mumkin. Harbiy aloqalarning boshqa vazirliklar (idoralar) aloqalari bilan mos kelishiga erishish uchun ularning o'zaro almashinuvini, rele punktlarini o'rnatishni, umumdavlat va idoraviy radio-simli aloqa tarmog'ining mavjud vositalaridan foydalanishni ta'minlash kerak.

Favqulodda vaziyatlarda vazifalarni bajarish ko'p jihatdan xodimlarni qiyin sharoitlarda harakatlarga tayyorlashga bog'liq. Ishtirokchilarni tayyorlash harbiy okrug shtab-kvartirasi tomonidan tashkil etiladi. Shu maqsadda barcha ajratilgan kuch va vositalardan foydalangan holda, qo‘shinlarning chora-tadbirlar rejasiga muvofiq, Favqulodda vaziyatlar vazirligining bo‘linmalari hamda boshqa manfaatdor vazirlik va idoralarni jalb qilgan holda yiliga ikki marta besh yoki o‘n kunlik oromgoh yig‘inlari o‘tkazilishi belgilandi. . Bundan tashqari, ushbu harbiy tuzilmalar shaxsiy tarkibining jangovar tayyorgarligi tizimida harakat qilish uslublari, qorovullik xizmatining shakllari va usullarini, fuqarolar bilan muomala qilishni, shuningdek, huquqiy va maʼnaviy-psixologik tayyorgarlikni oʻrganishni taʼminlash zarur. . Qo'shinlarning xizmat va jangovar tayyorgarligi bo'yicha barcha tadbirlarni maxsus taktik mashqlar (mashg'ulotlar) bilan yakunlash maqsadga muvofiqdir.

Shunday qilib, favqulodda vaziyatlarda muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun bo‘linmalar tegishli tayyorgarlikdan o‘tishi, ularning komandirlari esa yuqori tashkilotchilik qobiliyati, kuchli iroda, vaziyatni chuqur bilishi, voqealar rivojini oldindan ko‘ra bilishi, tezkorlik bilan maqbul qarorlar qabul qilishi va qat’iyatli bo‘lishi kerak. ularni amalga oshirish.

Aholining tabiiy ofatlar paytidagi harakatlari Tabiiy ofatlar, avariyalar va falokatlar paytida aholining harakatlari. Qutqaruv va boshqa kechiktirib bo'lmaydigan ishlarni olib borish Mamlakatimizda tabiiy ofatlar, baxtsiz hodisalar va ofatlar juda tez-tez uchrab turadi. Har yili ma'lum bir hududda kuchli daryo toshqinlari, to'g'on va to'g'onlarning buzilishi, zilzilalar, bo'ronlar va bo'ronlar, o'rmon va torf yong'inlari sodir bo'ladi. Har bir tabiiy ofat, avariya va falokatning o‘ziga xos xususiyatlari, zarar xarakteri, vayronagarchiliklar hajmi va ko‘lami, ofatlar va insoniy yo‘qotishlar ko‘lami mavjud. Har biri o'ziga xos tarzda atrof-muhitda o'z izini qoldiradi. Tabiiy ofatlarning sabablari va tabiatini bilish aholining oqilona xulq-atvori bilan himoya choralarini erta ko'rish bilan barcha turdagi yo'qotishlarni sezilarli darajada kamaytirish imkonini beradi. Butun aholi ekstremal vaziyatlarda harakat qilishga, tabiiy ofatlar, baxtsiz hodisalar va halokatlarni bartaraf etishda ishtirok etishga tayyor bo'lishi, jabrlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko'rsatish usullarini egallashi kerak. Tabiiy ofatlar nima, ularning xususiyatlari qanday, favqulodda vaziyatlarda odamlarning xatti-harakatlari va harakatlarining qoidalari qanday? Tabiiy ofatlar - xavfli tabiiy hodisalar yoki geofizik, geologik, gidrologik, atmosfera va boshqa miqyosdagi jarayonlar bo'lib, ular aholi hayotining to'satdan buzilishi, moddiy boyliklarning yo'q qilinishi va yo'q qilinishi, mag'lubiyat va o'lim bilan tavsiflangan halokatli vaziyatlarni keltirib chiqaradi. odamlar va hayvonlar. Zilzila - yer qobig'ida sodir bo'ladigan tabiiy jarayonlar natijasida yuzaga keladigan yer osti zarbasi (zarbalari) va yer yuzasining tebranishlari. Zilzila markazining yer yuzasidagi proyeksiyasi epitsentr deyiladi. Zilzila manbalari turli xil chuqurliklarda, asosan, yer yuzasidan 20-30 km uzoqlikda bo'ladi. Qoida tariqasida, ular keng hududlarni qamrab oladi. Tuproqning yaxlitligi tez-tez buziladi, bino va inshootlar buziladi, suv ta'minoti, kanalizatsiya, aloqa liniyalari, elektr va gaz ta'minoti ishdan chiqadi, qurbonlar bo'ladi. Bu eng dahshatli tabiiy ofatlardan biridir. YuNESKO maʼlumotlariga koʻra, zilzilalar iqtisodiy zarar va insonlar halok boʻlishi boʻyicha birinchi oʻrinda turadi. Suv ostida zilzila sodir bo'lganda, ulkan to'lqinlar - tsunami paydo bo'ladi. Ba'zan ularning balandligi 60 m ga (16 qavatli bino) etib, quruqlikda katta vayronagarchilikka olib keladi. Zilzilalar kutilmaganda sodir bo'ladi va asosiy zarbaning davomiyligi bir necha soniyadan oshmasa-da, uning oqibatlari achinarli. Zilzila sodir bo'lganda nima qilish kerak? Agar birinchi zarbalar sizni uyda (birinchi qavatda) ushlagan bo'lsa, darhol bolalarni olib, imkon qadar tezroq ko'chaga yugurishingiz kerak. Sizning ixtiyoringizda 15-20 soniyadan oshmasligi kerak. Ikkinchi va keyingi qavatlarga chiqqanlar eshik va balkon teshiklarida turib, eshiklarni ochib, bolani quchoqlab olishlari kerak. Yoki gips, shisha, idish-tovoq, rasmlar, lampalar bo'laklaridan zarar ko'rmaslik uchun stol, karavot, shkaf ostiga yashirinib, yuzingizni qo'llaringiz bilan yoping. Asosiy devorlardan tashkil topgan burchaklardan, bino ichidagi tor koridorlardan foydalanishingiz mumkin, qo'llab-quvvatlovchi ustunlar yonida turishingiz mumkin, chunki. bu joylar eng kuchli. Jarohatsiz qolish uchun ko'proq imkoniyatlar mavjud. Hech qachon derazadan yoki balkondan sakramang. Zarbalar to'xtashi bilan darhol tashqariga, binodan uzoqroqqa, bo'sh joyga chiqing.Liftdan hech kim foydalanmasligiga qarang. Har qanday vaqtda u to'xtashi mumkin va odamlar tiqilib qoladi va bu juda xavflidir. Agar birinchi zarbalar sizni ko'chada ushlagan bo'lsa, darhol binolar, inshootlar, to'siqlar va ustunlardan uzoqlashing - ular sizni qulashi va ezib tashlashi mumkin. Esda tutingki, birinchidan keyin zilzilalar kuzatilishi mumkin. Bunga o'zingiz tayyor bo'ling va atrofdagilarni ogohlantiring. Buni bir necha soat, ba'zan esa bir necha kun ichida kutish mumkin. Ko'priklarda turmang. Simlarga tegmang - ular jonli bo'lishi mumkin. Vayronagarchilik vaqtida uchuvchi g'ishtlar, shisha, kornişlar, bezaklar, yoritish moslamalari, yo'l belgilari, yo'l belgilari, ustunlar ham xavf tug'diradi. Deyarli har doim zilzilalar gazning sizib chiqishi yoki elektr simlarining qisqarishi natijasida kelib chiqqan yong'inlar bilan birga keladi. Toshqin - tabiat kuchlarining ta'siri natijasida quruqlikning muhim qismini vaqtincha suv bilan to'ldirishi. Ular uchta sababga ko'ra sodir bo'ladi. Birinchidan, kuchli yog'ingarchilik yoki kuchli qor erishi natijasida. Ikkinchidan, dengiz qirg'oqlarida, masalan, Kaspiy dengizida va dengizga (ko'rfazga) oqib tushadigan daryolarning og'izlarida kuzatiladigan kuchli shamollar tufayli. Uchinchidan, suv osti zilzilalari. U erda ulkan to'lqinlar - tsunami. Ularning tarqalish tezligi soatiga 400-800 km ga etadi. Ular qirg'oqqa ulkan kuch bilan urishdi va yo'llaridagi hamma narsani yuvib tashlashdi.
mavjud suv kemalari: qayiqlar, barjalar, qayiqlar, qayiqlar, sallar, amfibiyalar. Qayiqqa kirish uchun qayiq birma-bir ergashib, pol qoplamasining o'rtasiga qadam qo'yadi. Harakat paytida joylarni o'zgartirish, yon tomonlarga o'tirish, surish taqiqlanadi. Devordan so'ng, kattalardan biri qirg'oqqa chiqadi va hamma quruqlikdagi shinalar va odamni suvda ushlab turishga qodir bo'lgan boshqa narsalarga kelguniga qadar qayiqni bortda ushlab turadi. Bolalarning bunday sayohatga yolg'iz borishiga yo'l qo'ymaslik kerak. Yaqin atrofda kattalar bo'lishi kerak. Ehtimol, bu: suv sizni dalada yoki o'rmonda tutdi. Qanday bo'lish kerak, nima qilish kerak? Shoshilinch ravishda baland joylarga borish va o'rmonda kuchli shoxli daraxtlarga chiqish kerak. Cho'kayotgan odamga orqa tomondan suzish yaxshiroqdir. Yaqinlashib, uni boshingizdan, elkangizdan, qo'lingizdan, yoqangizdan oling, yuzingizni yuqoriga burang va bo'sh qo'l va oyoqlaringiz bilan harakat qilib, qirg'oqqa suzing. Qayiq borligida, oqimga qarshi, shamolli ob-havoda - shamol va suv oqimiga qarshi muammoga duch kelgan odamga yaqinlashish kerak. Eng yaxshisi, odamni orqa tomondan suvdan tortib olish. Uni qirg'oqqa etkazgandan so'ng, darhol birinchi yordam ko'rsatishni boshlang. O'rmon yong'inlari Yong'inlarning 80 foizigacha aholi tomonidan ish va dam olish joylarida yong'inga qarshi kurashda yong'in xavfsizligi choralarini buzish, shuningdek o'rmonda noto'g'ri jihozlardan foydalanish natijasida sodir bo'ladi. Momaqaldiroq paytida o'rmon chaqmoqlardan yonadi. Yong'inlar tabiatiga ko'ra, o'rmon, er osti va otliqlarga bo'linadi. Ko'pincha er yong'inlari sodir bo'ladi - jami 90% gacha. Bunday holda, yong'in faqat er qoplamiga tarqalib, daraxtlarning pastki qismlarini, o'tlarni va chiqadigan ildizlarni qoplaydi. Yuqoriga o'rnatilgan qochib ketgan yong'in bo'lsa, faqat kuchli shamol bilan boshlanadi, olov odatda "sakrash" da daraxtlarning tojlari bo'ylab harakatlanadi. Shamol uchqunlarni, yonayotgan novdalar va ignalarni olib yuradi, bu esa bir necha o'nlab, hatto yuzlab metrlarga yangi o'choqlarni yaratadi. Olov soatiga 15 - 20 km tezlikda harakat qiladi.

Yong'inning chetini suv bosish kuchsiz va o'rtacha yong'inlarni o'chirishning eng oddiy va ayni paytda juda samarali usuli hisoblanadi. Buning uchun 1-2 m uzunlikdagi novdalar to'plami yoki kichik daraxtlar, asosan qattiq daraxtlardan foydalaning. 3-5 kishidan iborat guruh 40-50 daqiqada 1000 m gacha bo'lgan yong'in chekkasini suv bosishi bilan o'chirishi mumkin.Yong'in suv toshqini kerakli samarani bermagan hollarda yong'in chetiga bo'sh tuproq tashlashingiz mumkin. Albatta, texnologiya yordamida amalga oshirilsa yaxshi bo'ladi. Yong'in yanada tarqalmasligi uchun uning harakatlanish yo'li bo'ylab tuproqli chiziqlar va keng ariqlar o'rnatiladi. Yong'in shunday to'siqqa yetganda, u to'xtaydi: uning tarqaladigan boshqa joyi yo'q. Yong'in o'rmonda joylashgan qishloq yoki boshqa aholi punktiga tobora yaqinlashayotgan bo'lishi mumkin. Nima qilsa bo'ladi? Asosiysi, aholining asosiy qismini, ayniqsa, bolalar, ayollar va qariyalarni evakuatsiya qilish. Odamlarni olib chiqish yoki olib tashlash yong'in tarqalishiga perpendikulyar yo'nalishda amalga oshiriladi. Siz nafaqat yo'llar bo'ylab, balki daryolar va daryolar bo'ylab, ba'zan esa suvning o'zi bo'ylab harakat qilishingiz kerak. Og'iz va burunni ho'l paxta-doka bint, sharf, sochiq bilan yopish tavsiya etiladi. O'zingiz bilan hujjatlar, pul va zarur narsalarni olishni unutmang. Yodingizda bo'lsin, olov shafqatsizdir. Sel oqimlari va koʻchkilar Togʻ daryolari oʻzanlarida toʻsatdan hosil boʻladigan, tarkibida tosh, qum va boshqa qattiq moddalarning koʻp boʻlgan vaqtinchalik suv oqimi. Uning paydo bo'lishiga sabab - kuchli va uzoq muddatli yomg'ir, qor yoki muzliklarning tez erishi. Oddiy oqimlardan farqli o'laroq, sel, qoida tariqasida, doimiy oqimda emas, balki alohida to'lqinlarda harakat qiladi. Shu bilan birga, katta miqdordagi viskoz massa amalga oshiriladi. Ayrim toshlar va qoldiqlarning kattaligi diametri 3-4 m ga etadi. To'siqlarga duch kelganda, sel ular orqali o'tib, o'z energiyasini to'plashda davom etadi. Katta massaga va yuqori harakat tezligiga (15 km / soatgacha) ega bo'lgan sellar binolarni, yo'llarni, gidrotexnik va boshqa inshootlarni buzadi, aloqa liniyalarini, elektr uzatish liniyalarini ishdan chiqaradi, odamlar va hayvonlarning o'limiga olib keladi. Bularning barchasi juda qisqa vaqt davom etadi - 1-3 soat. Tog'larda paydo bo'lgandan to tekislikka kirgan paytgacha bo'lgan vaqt 20-30 minut. Ko'chki - bu o'z og'irligi ta'sirida er massalarining siljishi. Ko'pincha daryolar va suv omborlari qirg'oqlarida, tog' yonbag'irlarida uchraydi. Ularning paydo bo'lishining asosiy sababi gil jinslarning er osti suvlari bilan haddan tashqari to'yinganligidir. Ko'chki boshlanishini oldindan aytish mumkinmi? Ha mumkin. Ko'chki hech qachon to'satdan sodir bo'lmaydi. Birinchidan, er yuzida yoriqlar paydo bo'ladi, yo'llar va qirg'oq istehkomlarida sinadi, binolar, inshootlar, daraxtlar, telegraf ustunlari ko'chiriladi, er osti kommunikatsiyalari buziladi. Ushbu birinchi belgilarni sezish va to'g'ri prognoz qilish juda muhimdir. Ko'chki faqat dastlabki davrda maksimal tezlik bilan harakat qiladi, keyin u asta-sekin kamayadi. Ko'pincha ko'chkilar kuz va bahorda, eng ko'p yomg'ir yog'adigan paytda sodir bo'ladi.
Bu havoning juda tez va kuchli harakati bo'lib, ko'pincha katta halokatli kuchga ega va uzoq davom etadi. Dovul tezligi 30 m/s yoki undan ko'proqqa etadi. Bu elementlarning kuchli kuchlaridan biri bo'lib, uning zararli ta'sirida zilzila bilan solishtirish mumkin. Dovul shamoli kuchli va yengil binolarni vayron qiladi, dalalarni vayron qiladi, simlarni sindiradi, elektr uzatish va aloqa ustunlarini qulatadi, daraxtlarni sindiradi va ildizi bilan yutadi, kemalarni cho'ktiradi, magistral yo'llarni buzadi. Bo'ronlar - bo'ron va bo'ronlarning bir turi. Katta halokatli shamollar qatoriga vertikal, ba'zan kavisli aylanish o'qi bilan diametri bir necha o'ndan yuzlab metrgacha bo'lgan qorong'u ustun shakliga ega bo'lgan tez aylanadigan havo bo'ronlari bo'lgan tornadolar ham kiritilishi kerak. Tornado, go‘yo bulutdan yerga ulkan huni ko‘rinishida “osilib turadi”. Uning ichidagi bosim har doim past bo'ladi, shuning uchun u erda har qanday narsalar so'riladi. Dovul, bo'ron, tornado yaqinlashmoqda. Nima qilsa bo'ladi? Gidrometeorologiya xizmati, qoida tariqasida, bo'ron haqida bir necha soat oldin ogohlantiradi. Eshiklar, chodir xonalari, yotoqxona oynalari yopiq bo'lishi kerak. Stakanni qog'oz yoki mato chiziqlari bilan yopishtiring. Balkonlardan, lojikalardan, deraza tokchalaridan, agar tushib qolsa, odamlarga shikast etkazishi mumkin bo'lgan narsalarni olib tashlang. Gazni o'chiring, pechlardagi olovni o'chiring. Favqulodda yoritishni tayyorlang - chiroqlar, shamlar. 2-3 kun davomida suv va oziq-ovqat zaxirasini yarating. Dori-darmonlarni va bog'lamlarni xavfsiz va ko'rinadigan joyga qo'ying. Radio va televizorlarni doimo yoqib qo'ying: turli xabarlar va buyurtmalar uzatilishi mumkin. Odamlarni engil binolardan mustahkam binolarga o'tkazing. Shisha va boshqa uchuvchi jismlarning shikastlanishidan ehtiyot bo'ling. Agar siz o'zingizni ochiq maydonda topsangiz, ariqda, chuqurlikda, jarlikda, har qanday chuqurchada yashiringaningiz ma'qul: pastki qismida yotib, erga mahkam yopishib oling. Baxtsiz hodisalar va falokatlar Avariya - bu mashina, dastgoh, asbob-uskunalar, bino, inshootning shikastlanishi. Kommunal tarmoqlarda, sanoat korxonalarida baxtsiz hodisalar sodir bo'lmoqda. Agar bu hodisalar unchalik ahamiyatli bo'lmasa va odamlarning jiddiy qurbonlariga olib kelmasa, ular odatda baxtsiz hodisalar deb tasniflanadi. Falokat - katta halok bo'lgan katta baxtsiz hodisa, ya'ni. juda ayanchli oqibatlarga olib keladigan voqea. Baxtsiz hodisalar va falokatlarni farqlashda asosiy mezon - bu oqibatlarning og'irligi va inson qurbonlarining mavjudligi. Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar, portlashlar va yong'inlar sodir bo'lishi mumkin va ularning oqibatlari binolar, inshootlar, mashinalar va jihozlarning vayron bo'lishi va shikastlanishi, hududni suv bosishi, aloqa liniyalari, energiya va kommunal tarmoqlarning ishdan chiqishi hisoblanadi. Baxtsiz hodisalar portlashlar va yong'inlarga olib keladi. Portlashlar paytida zarba to'lqini nafaqat halokatga, balki odamlarning qurbon bo'lishiga ham olib keladi. Vayronagarchilik darajasi va tabiati, portlash kuchiga qo'shimcha ravishda, tuzilmalarning texnik holatiga, binoning tabiatiga va relefga bog'liq. Qaysi korxonalarda portlashlar ko'proq sodir bo'ladi? Uglevodorod gazlari (metan, etan, propan) ko'p miqdorda ishlatiladigan joylarda. Qozonxonalardagi qozonxonalar, gaz uskunalari, kimyo korxonalari mahsulotlari va yarim tayyor mahsulotlar, benzin va boshqa komponentlarning bug'lari, tegirmonlarda un, liftlarda chang, shakar zavodlarida shakar kukuni, yog'ochni qayta ishlash korxonalarida yog'och changlari portlaydi. Aholi yashash joylarida gazni o‘chirishni unutganida portlashlar sodir bo‘lishi mumkin. Shaxtalarda yong'in namligining portlashi og'ir oqibatlarga olib keladi, yong'inlar, ko'chkilar, er osti suvlari bilan toshqinlarga olib keladi. Binolar, ko'priklar va boshqa muhandislik inshootlarining to'satdan qulashi katta moddiy zarar keltiradi, ba'zi hollarda odamlar qurbon bo'ladi. Sabablari tadqiqot va loyihalashdagi xatolar, qurilish ishlarining sifatsizligi. Yong'in hamma joyda sodir bo'ladi: sanoat korxonalarida, qishloq xo'jaligi ob'ektlarida, ta'lim muassasalarida, maktabgacha ta'lim muassasalarida, turar-joy binolarida. Falokat va yirik baxtsiz hodisa sodir bo'lgan taqdirda, ishchilar va xizmatchilarni, barcha xavf ostida yashovchi aholini o'z vaqtida xabardor qilish va himoya qilishni tashkil etish juda muhimdir. Temir yo'l transportida Avariya va falokatlarning asosiy sabablari yo'l, harakatlanuvchi tarkib, signalizatsiya, markazlashtirish va blokirovka vositalarining noto'g'ri ishlashi, dispetcherlik xatolari, haydovchilarning e'tiborsizligi va e'tiborsizligidir. Ko'pincha harakat tarkibining relsdan chiqib ketishi, to'qnashuvlar, o'tish joylaridagi to'siqlar bilan to'qnashuvlar, yong'inlar va to'g'ridan-to'g'ri vagonlarda portlashlar sodir bo'ladi. Temir yo'llarning yuvilishi, ko'chkilar, ko'chkilar, suv toshqinlari istisno qilinmaydi. Gazlar, yonuvchi, portlovchi, o'yuvchi, zaharli va radioaktiv moddalar kabi xavfli yuklarni tashishda portlashlar, tanklar va boshqa vagonlarning yong'inlari sodir bo'ladi. Bunday baxtsiz hodisalarni bartaraf etish juda qiyin. Avtohalokatlar va ofatlar Yo'l-transport hodisalarining sabablari juda boshqacha bo'lishi mumkin. Bular, birinchi navbatda, yo‘l harakati qoidalarini buzish, avtomashinaning texnik nosozligi, tezlikni oshirish, avtomashinalarni boshqarishga yetarli darajada tayyorgarlik ko‘rmaslikdir.
avtomobillar, ularning zaif reaktsiyasi, past hissiy barqarorlik. Ko'pincha baxtsiz hodisalar va ofatlarning sababi mast holatda bo'lgan shaxslar tomonidan avtomobilni boshqarishdir. Og'ir yo'l-transport hodisalari xavfli yuklarni tashish qoidalariga rioya qilmaslik va zarur xavfsizlik talablariga rioya qilmaslik natijasida yuzaga keladi. Suv transportidagi baxtsiz hodisalar Kemalardagi eng yirik avariyalar va falokatlar bo'ronlar, bo'ronlar, tumanlar, muzlar ta'sirida, shuningdek, odamlarning: kapitanlar, uchuvchilar va ekipaj a'zolarining aybi bilan sodir bo'ladi. Ko'pgina baxtsiz hodisalar kemalarni loyihalash va qurishdagi nazoratsizlik va xatolar tufayli sodir bo'ladi. Ularning yarmi aqlsiz ekspluatatsiya natijasidir. Masalan, kemalarning toʻqnashuvi va agʻdarilib ketishi, yerga qoʻyilishi, bortda portlash va yongʻinlar, yuklarning notoʻgʻri joylashishi va himoyaning yomonligi kabi holatlar keng tarqalgan. Ekipajning barcha a'zolari baxtsiz hodisalar, ofatlar oqibatlarini bartaraf etish va cho'kib ketgan odamlarni qutqarishda ishtirok etadilar, zarurat tug'ilganda kapitan bortdagi boshqa shaxslar bilan bog'lanishi mumkin. Barcha ishlarga umumiy rahbarlik kapitan tomonidan amalga oshiriladi. Asosiy vazifalar: halokatga uchragan odamlarni qutqarish, kemaning omon qolishi uchun kurash, yong'inni, teshiklarni bartaraf etish. Aviatsiya avariyalari - bu odamlarning qurbon bo'lishiga olib kelmaydigan, ammo turli darajadagi samolyotlarning yo'q qilinishiga olib keladigan aviatsiya hodisalari. Falokat - bu inson qurbonlari bilan sodir bo'lgan baxtsiz hodisa. Va ularning bir nechtasi bor. Samolyotning alohida konstruksiyalarini buzish, dvigatelning ishdan chiqishi, boshqaruv tizimlarining, elektr ta'minoti, aloqa, uchuvchilik, yoqilg'ining etishmasligi, ekipaj va yo'lovchilarning hayotini ta'minlashdagi uzilishlar jiddiy oqibatlarga olib keladi. Bugungi kunda, ehtimol, samolyot bortida eng xavfli va keng tarqalgan fojia yong'in va portlashdir. Qutqaruv va shoshilinch operatsiyalarni ikki turga bo'lish mumkin: birinchisi - ekipaj a'zolari tomonidan amalga oshiriladi, ikkinchisi - yer usti xizmatlari tomonidan tashkil etiladi. Ekipaj odatda harakat qilish uchun etarli vaqtga ega emas. Hamma narsa juda tez sodir bo'ladi. Ekipaj avariya signalini beradi va eng yaqin aeroportga qo'nadi. Qo'nishdan oldin barcha kirish eshiklari va lyuklari ochiladi, ularga o'tish joylari bo'shatiladi. Samolyot to'xtashi bilan odamlarni xavfsiz masofaga zudlik bilan evakuatsiya qilish tashkil etiladi. Jarohatlanganlarga zudlik bilan birinchi tibbiy yordam ko‘rsatiladi. Barcha ishlar kema komandiri tomonidan nazorat qilinadi. Uning buyruqlari ekipaj uchun ham, barcha yo'lovchilar uchun ham majburiydir. Favqulodda qutqaruv guruhi, tibbiyot xodimlari, o't o'chiruvchilar, xavfsizlik bo'linmalari qo'nish joyiga etib kelishadi va ular odamlarga yordam berish va baxtsiz hodisalar oqibatlarini bartaraf etish bo'yicha asosiy ishlarni bajaradilar. Gidrotexnika inshootlaridagi avariyalar Toʻgʻon, toʻgʻon va gidroelektr inshootlari vayron boʻlganda, pastda joylashgan hududlarni suv bosishi xavfi yuzaga keladi. To'g'ridan-to'g'ri xavf - suvning tez va kuchli oqimi, bino va inshootlarning shikastlanishi, suv bosishi va vayron bo'lishiga olib keladi. Aholining qurbonlari va turli xil vayronagarchiliklar yuqori tezlik va katta miqdordagi oqar suv tufayli sodir bo'ladi.