O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA

MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Urgach davlat universiteti

Musiqa kafedrasi


Musiqa tarihi

Mazkur ma'ruza matni O`sbek musiqasi tarixi hamda unihg nazariy asoslarining shakllanishi, Buxoro shashmaqomi, Xorazm maqomlari va Farg`ona-Toshkent maqom yo`llari , shuningdek,ulahi, rivojlanish jarayonini o`rganishga bag`ishlanadi.

To`plam oliy o`quv yurti musiqiy talim yo`nalishi va san’at kolleji talabalari uchun mo`ljallangan.

МУСИҚА ТАРИХИ

(ўзбек мусиқа тарихи, чет эл мусиқа тарихи, рус мусиқа тарихи)
К И Р И Ш

«Ўзбек мусиқа тарихи» фанининг асосий мақсади - талабаларни ўзбек мусикаси босиб ўтган тарихий жараён, унинг умуминсоният тарихида тутган ўрни, миллий мусиқий қадриятларимиз билан таништириш, уларга мусиқий-тарихий билимларни бериш, мусиқа санъатининг тарихи билан жамият тараққиётининг боғлиқлигини тушунтиришдан ибоарт. Ўзбек мусиқасини қадимий даврларда, темурийлар даврида қай даражада ривожланганлигини, улуғ сиймолар ва мусиқашунослар номларини ва уларнинг мусиқа илмида яратган кашфиётлари ҳамда уни ривожлантиришдаги ҳиссаларини билиш талабаларда миллий ғурур, қадр-қиммат, эхтиром туйғуларини шакллантиришда хизмат қилади.

«Ўзбек мусиқа тарихи» ўқув фанининг вазифаси ўзбек халқ чолғучилиги тарихини, археологик қазилма ёдгорликларни ўргатиш, ўрта аср олимларининг илмий-услубий қарашларини фарқлаш, мақомот тизими билан танишиш, ўзбек халқ мусиқаси, халқ қўшиқлари жанри (ашула, лапар, ялла, маросим, меҳнат ва ҳаказо) хусусиятларини ўрганиш кабиларни ўз ичига олади. У вазифаларни бажаришда ўзбек мусиқашунослигида бу мавзуларга бағишланган, кенг ёритилган мавжуд ва янги адабиётларга таянилади.

«Ўзбек мусиқа тарихи» фани илк чолғу асбоблари пайдо бўлгандан бошлаб то ХХI асргача уларнинг турлари, ижро услуби, шаклланиши ва эволюцион ўзгариб туришини босқичма-босқич кузатиб боради. Улар ҳақидаги маълумотлар ёзма манбалар ва археологик қазилма ёдгорликлари асосида билим берилади. Бунда ўзбек ва форс адабиётида муҳим аҳамият касб этган китоб миниатюралари ҳам ўрин олган.

«Чет эл мусиқа тарихи» фанининг асосий мақсади – чет эл мусиқа маданияти тараққиёти ҳақида маълумот беришдир.

«Рус классик мусиқа тарихи» фанининг асосий мақсади – жаҳон мусиқа маданиятида алоҳида ўрин тутган ру мусиқасининг классик даври (Х1Х – ХХ асрнинг боши) хақида маълумот беришдир. Рус композиторларининг юксак бадиий савияда ёзилган асарларни урганиш, уларнинг касбий маҳорат жиҳатларини акс эттирувчи хусусиятларни ёритиб бериш, турли жанрдаги асарларнинг мазмунини идрок этишга, рус классик мусиқасига хос бўлган бадиий ифода воситаларини ўрганиш ушбу фаннинг вазифаларидан ҳисобланади.