O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Saqlash qurilmalarining asosiy vazifasi ish joylarida nazorat qilinishi talab etiladigan ko‗rsatkichlar (kuch miqdori, bosim, harorat, siljish va boshqalar) ro‗xsat etilgan miqdoridan oshgan taqdirda, mashina yoki mexanizmni ishdan avtomatik ravishda to‗xtatishdan iborat. SHu sababli saqlash qurilmalarining konstruksiyalari mashinalar va texnologik jarayonlarning xususiyatlariga bog‗liq holda turlicha bo‗lishi mumkin.
Ishlab chiqarishdagi xavfli omillardan saqlash qurilmalari 4 guruhga bo‗linadi:

1. 
   Mexanik zo‗riqishlardan saqlovchi.
   
2. 
   Mashinalar qismlarining belgilangan chegarada harakatlanishini ta‘minlovchi.
   
3. 
   Bosim va haroratni ro‗xsat etilgan me‘yorlardan oshmaslgini ta‘minlovchi.
   
4. 
   Elektr toki kuchini ro‗xsat etilgan me‘yordan oshmasligini ta‘minlovchi.
   

Birinchi guruhdagi saqlash qurilmalariga muftalar, ko‗tarishni cheklovchi moslamalar, uziluvchi shtiftlar va shpilkalar, aylanishlar sonini rostlagichlar kiradi.
Ikkinchi guruh saqlash qurilmalariga mashina mexanizmlarining harakatlanuvchi qismlarini belgilangan chegarada harakatlanishini ta‘minlovchi moslamalar, ajratkichlar, tayanch to‗xtatkichlar kiradi.
Uchinchi guruh saqlash qurilmalariga bosim ostidagi bug‗, gaz yoki suyuqliklar bilan ishlovchi mexanizmlarida saqlash klapanlari va membranalar misol bo‗la oladi. Barcha bug‗ qozonlari, gidravlik va pnevmatik tizimlar, bosim belgilangan normadan oshib ketganda avtomatik ravishda ishga tushuvchi klapanlar bilan jihozlanadi. Saqlash klapanlaridan foydalanish etarli bo‗lmagan sharoitlarda membranalardan foydalaniladi. Membranalar yupqa metall plastinkalardan tayyorlanadi va bosim belgilangan miqdordan oshib ketganda plastinka yorilib, ortiqcha bosim atmosferaga chiqarilib yuboriladi. SHu sababli membrana plastinkasining qalinligi tizimdagi bosimga mos holda tanlanadi.
Mashina va mexanizmlarining normal va rejimda elektr kuchlanishida bo‗lishi talab etilmaydigan qismlarida elektr tokining yuzaga kelishi turli xil baxtsiz hodisalarni keltirib chiqaradi. Bunday xavfli vaziyatlardan hamda elektr toki kuchining belgilandan miqdordan oshib ketishini oldini olish uchun eruvchi saqlagichlar ishlatiladi. Bunday saqlagichlar elektr toki me‘yoriy miqdoridan oshib ketganda erib uziladi va tok ta‘minotini to‗xtatadi. O‗ta xavfli elektr qurilmalarida avtomatik ajratkichlardan foydalaniladi.
Ko‗pgina mashina va mexanizmlarda xavfsizlikning texnik vositalari kompleks holda ishlatilsada, xavfsizlik to‗liq ta‘minlanmaydi. Chunki, ko‗pgina baxtsiz hodisalar ishchining e‘tiborsizligi yoki xavfsizlik qoidalariga amal qilmasligi sababli kelib chiqadi.