|
Blokirovkalash qurilmalari. Mashina va mexanizmlarni o‗ta xavfli zonalarida xavfsizlikni oshirish maqsadida to‗siqlar bilan birgalikda blokirovkalash qurilmalaridan ham foydalaniladi.
Blokirovka - bu mashinalar qismini muayyan holatda ushlab turuvchi vositalar va uslublar majmui hisoblanadi.
Mashinalarning aylanuvchi yoxud boshqa xavfli zonalardagi himoya to‗siqlari ma‘lum sabablarga ko‗ra echilib so‗ngra e‘tiborsizlik tufayli o‗z joyiga o‗rnatilmay qolishi ularni ishlash vaqtida ma‘lum xavfli zonalarini keltirib chiqarish mumkin. Blokirovka qurilmalari ana shunday salbiy holatlarini oldini olish maqsadida ishlatiladi va har xil mashina va mexanizmlardan foydalanishda xavfsizlikni oshiradi. Masalan, har qanday mashina `ki traktorni ut oldirishdan oldin uzatmalar kutisi ajratilgan holda bo‗lishi shart, aks holda turli ko‗rinishdagi baxtsiz hodisalar sodir bo‗lishi mumkin yoki, mashina va mexanizmlar korpusining himoya kojuxi o‗rnatiladigan joyiga maxsus kontaktlar o‗rnatilib himoya kojuxi echib olinganda kontaktlar elektr ta‘minotini uzadi, natijada mashina boshqarish pulti orqali qo‗shilganda mashina yoki mexanizm ishga tushmaydi. Himoya kojuxi joyiga qayta o‗rnatilganda kontakt qo‗shiladi va elektr ta‘minoti ulanadi.
Signalizatsiyava xavfsizlik belgilari tizimi.
Xozirgi barcha zamonaviy texnikalarda xavf to‗g‗risida xabar berish va xavfli vaziyatni oldini olish maqsadida signal qurilmalaridan keng foydalaniladi.
Signal qurilmalari vazifasiga kura ogohlantiruvchi, avariyaga oid, tekshirish (kontrol) va bog‗lanuvchi bo‗ladi. Ishlash tamoyiliga ko‗ra esa yorug‗lik signali, tovush signali rang va belgi signallariga bo‗linadi.
Yorug‗lik signallari zamonaviy texnikalar va avtomobillarda juda keng qo‗llaniladi. Bo‗larga transport vositalaridagi yorug‗lik signalli asboblar, gabarit chiroqlar, to‗xtash signallari (―Stop-signal‖), burilish ko‗rsatkichlari, elektr qurilmalari, avtomat va yarim avtomat qurilmalaridagi yorug‗lik signallari misol bo‗la oladi. Ko‗pincha, yorug‗lik signallari mashina va mexanizmlarning shovqnin darajasi 60-70 Db.dan Yuqori bo‗lgan holatlarda tovush signallari o‗rniga ishlatiladi.
Rang va belgi signallari xavf to‗g‗risida malumot berish maqsadida foydalaniladi. Masalan, belgilangan standartlarga muvofiq qizil rang - ―Taqiqlovchi‖, ‖To‗xta‖, ―Aniq xavf‖; sariq rang -
―Diqqat‖, ‖Xavf to‗g‗risida ogohlantirish‖; yashil rang - ―Xavfsiz‖, ‖Ro‗xsat‖, ‖Yo‗l ochiq‖; ko‗k rang
―malumot‖ manolarini bildiradi.
Xavfsizlik belgilari standart bo‗yicha to‗rt guruhga ajratiladi - taqiqlovchi, ogohlantiruvchi, ko‗rsatuvchi va buyuruvchi. Har bir guruhdagi belgilar uchun standart asosida shakl, rang va belgi o‗lchamlari o‗rnatilgan hamda ularni joylashtirish joylari tavsiya etilgan.
Taqiqlovchi belgilar biror bir harakatni taqiqlash yoki cheklash uchun ishlatiladi. Masalan, chiqishni taqiqlash, yo‗ldan kesib o‗tishni taqiqlash, ochiq olovdan foydalanishni taqiqlash, transport harakatini taqiqlash va h.k.
Ogohlantiruvchi belgilar xavf bo‗lish extimoli to‗g‗risida malumot beradi. Masalan, portlash xavfi, yong‗in xavfi, elektr toki xavfi, biror predmet tushib ketish xavfi va b.
Buyuruvchi belgilar aniq talablar asosida biror harakatni amalga oshirishga ro‗xsat etishni ko‗rsatadi.
Ko‗rsatuvchi belgilar turli xil obektlar joyini, manzilini ko‗rsatish uchun xizmat qiladi.
Ushbu belgilar malum shaklga, rangga va o‗lchamga ega bo‗lib, ular GOST 12.4.026-76 da ko‗rsatilgandir. Masalan, taqiqlovchi belgilar yumoloq shaklda, ogohlantiruvchi belgilar uchburchak shaklda, buyuruvchi belgilar kvadrat va ko‗rsatuvchi belgilar to‗g‗ri to‗rtburchak shaklida tayyorlanadi.
Ishlab chiqarish sharoitida xafsizlikni taminlashda Yuqorida keltirilgan texnik vositalardan tashqari ish joylari va jihozlar oraliklari o‗lchamlarini meyorlashtirish ham muhim rol o‗ynaydi.
Bundan tashqari mashina va mexanizmlardan foydalanish xavfsizligini va qo‗layligini oshirish maqsadida masofadan boshqarish (―distansion‖) qurilmalaridan ham keng foydalaniladi. Ular ishlash tamoyiliga ko‗ra mexanik, gidravlik, pnevmatik, elektrik va kombinatsiyalashgan turlarga bo‗linadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
