O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Elektr toki ta’siridan jarohatlanishning asosiy sabablari:

• 
  kuchlanish ostida bo‗lgan elektr tarmoqlari yoki elektr o‗tkazgichlarga tegib ketish yoki xavf tug‗diruvchi masofaga yaqinlashish;
  
• 
  elektr qurilmalari asbob-uskunalarining ustki metall korpuslari va qopqoqlarida elektr o‗tkazgichlarning muhofaza qobiqlarini shikastlanishi natijasida elektr kuchlanishi hosil bo‗lishi;
  
• 
  elektr tokini o‗chirib remont ishlarini bajarayotgan vaqtda, tasodifan elektr tokini ulab yuborish;
  
• 
  er yuzasiga uzilib tushgan elektr o‗tkazgichi er yuzasi bo‗ylab elektr tokini tarqatayotgan zonaga bilmay kirib qolish natijasida kuchlanishlar ta‘siriga tushib qolish.
  
• 
  elektr qurilmalarini o‗rnatish va ulardan foydalanishda texnika xavfsizligi qoidalarining buzilishi;
  
• 
  elektr jihozlarining kuchlanish ostida qolgan tok o‗tkazmaydigan metall qismlarga tegib ketishi;
  
• 
  jarohatlanishning xavfsiz mehnat usullarini bilmaslik.
  

Elektr o‗tkazgichlarni uzilishi natijasida va bu o‗tkazgichlarni erga ulangan elektr qurilmalari korpusiga tushishi yoki erga to‗g‗ridan-to‗g‗ri uzilib yotishi natijasida, inson kuchlanish ostidagi tok oqimi ta‘sirida tushib qolish holatini (SHaklda I va II chi hududlar) qadamiy kuchlanish deyiladi. Erning elektr uzatgich bilan kontakt hududdagi potensial  maksimal qiymatga, ya‘ni o‗tkazgich potensialiga teng bo‗lib 20 m dan keyin 0 ga teng bo‗ladi. Qadamiy kuchlanish hududda qadamlar kattalashishi bilan qadamiy kuchlanish miqdori o‗sib boradi, shuning uchun qadamiy kuchlanish hududlaridan faqatgina kichik qadamlar yoki ikki oyoqda sakrash ususli bilan chiqib ketish mumkin.

1-shakl. Qadamiy kuchlanishning hosil bo„lish sxemasi:

I - kontakt hudud; II - o‗ta xavfli hudud; III - xavfsiz hudud

Elektr tokidan jarohatlanishni oldini olishga qaratilgan asosiy chora-tadbirlar:

1. 
   Kuchlanish ostida bo‗lgan o‗tkazgichlarni qo‗l etmaydigan qilib bajarish;
   
2. 
   Elektr tarmoqlari o‗tkazgichlarini ayrim joylashtirish;
   
3. 
   Elektr qurilmalari korpusida elektr tokining hosil bo‗lishiga qarshi chora-tadbirlarni belgilash:
   

1. 
   kam kuchlanishga ega bo‗lgan elektr manbalaridan foydalanish;
   
2. 
   ikki qavatli muhofaza qobiqlari bilan ta‘minlash;
   

v) potensiallarini tenglashtirish;
g) erga ulab muhofazalash;

4. 
   nol simiga ulab muhofazalash;
   
5. 
   muhofaza o‗chirish qurilmalaridan foydalanish;
   

4. 
   Maxsus elektr muhofazalash tizimlaridan foydalanish;
   
5. 
   Elektr qurilmalarini xavfsiz ishlatishni tashkiliy chora-tadbirlarini qo‗llash.
   

Kuchlanish ostida bo‗lgan elektr o‗tkazgichlarini qo‗l etmaydigan qilib bajarishda tok o‗tkazgichlarini muhofaza qobiqlari bilan ta‘minlash, ularni bo‗y etmaydigan balandliklarga o‗rnatish, shuningdek, o‗tkazgichlarni to‗siq vositalari bilan ta‘minlash kiradi.
Elektr tarmoqlarini ayrim joylashtirishda - elektr tarmoqlarini o‗zaro transformator yordamida tarmoqlarga bo‗lib yuborish tushuniladi. Buning natijasida ajratilgan tarmoqlar katta muhofaza izolyasiyasi qarshiligiga ega bo‗ladi, shuning bilan o‗tkazgichlarining erga nisbatan sig‗imi kichkina bo‗lganligidan xavfsizlikni ta‘minlashda muhim rol o‗ynaydi.