O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Klinik manzarasi. Diffuz toksik buqoq bilan kasallangan bemor yurak urishi, 

umumiy behollik, tajanglik, ortiqcha terlash, qo'llar titrash, uyqu buzilishidan 

shikoyat qiladi. 

Ob'ektiv tekshiruvda qalqonsimon bezning kattalashganligi ma'lum bo’ladi. 

Kattalashishning bir necha darajalari farq qilinadi: bez bemorning yutish 

harakatlaridagina ko’rinishi mumkin va qo'lga yaxshi unnaydi, bezning 

kattalashganligi yutish harakatlarisiz ham ko'rinib turadi, bez shu qadar 

kattalashadiki, bo'yinning shakli o’zgarib qoladi. Palpasiya qilinganda bez zichligi 

o'rtacha, atrofdagi to'qimalar bilan yopishmagan bo'ladi. Ko'z simptomlari deb 

ataladigan hodisalar xarakterli; ekzoftalm (ko'zning chaqchayib turishi), ko'zning 

kam pirillashi, "uzoq vaqt tikilib turish"  (Shtelag simptomi), ko'z setkasi pastga 

harakatlantrilganda ustki qovoqning yumilishj kechikishi (Grefe 

simptomi),qonvergensiyaning susayib qolishi (Mebus simptomi), bunda biror 

buyumni yaqindan ko'zdan kechirishda unga qarash qobiliyati buziladi. 

Shuningdek ko’zlarning yaltirab turishi va ba'zi bir boshqa simptomlar bo'ladi. 

---

Davosi. Nohush omillarni bartaraf etish, mehnat va turmush rejimini tartibga solish 

tavsiya qilinadi. Yodning kichik dozalari ichishga beriladi, kuniga 2-3 marta 0,05 g 

dan diyodtirozin, radioaktiv yod bilan davolash buyuriladi. Merkazolin 0,05 g dan 

kuniga 2-3 marta ovqatdan keyin. Bundan tashqari, simptomik davo qilinadi. Ba'zi 

hollarda xirurgik davo qilish zarur. 

QANDLI DIABET 

Qandli diabet kasalligiga organizmda insulin gormoni yetishmasligi natijasida 

rivojlanadi. U oshqozon osti bezining V-hujayralari shikastlanishidan paydo 

bo'ladi. Qandli diabet qadim zamonlardan ma'lum kasallikning belgilari eramizdan 

oldin 30-50 yillarda Sels tomonidan aniqlangan. Diabet so'zi "yorib o’tish" 

ma'nosini anglatadi. Abu Ali Ibn Sino qandli diabetni belgilarini aytganda, siydikni 

shirin ta'mga ega ekanligini ham ta'kidlab o’tgan.  

Kasallik etiologiyasida qator omillar ahamiyatga ega: irsiy omillar, semizlik, 

haddan tashqari ko'p ovqat yeyish, ruhiy va jismoniy shikastlanish, oshqozon osti 

bezi kasalliklari, oshqozon osti bezining o’smasi,  zaxm,  sil  kasalligi   va  

boshqalar.