O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

Qiyosiy dar.	Tarjimasi	Orttirma dar	Tarjima
Oddiy daraja
moyilroq	أَ ْمَي ُل^ِم ْن	eng moyil	أَ ْمَي ُل	moyil	َمائ^ِ ٌل
				pokiza	َبا^ِكٌر
				taniqli	َبا^ِرٌز
				sho‘r	َمال^ِ ٌح
				abadiy	َخال^ٌِد
				mustahkam	ثَاب^ِ ٌت
				nordon	َخا^ِم ٌض
				bo‘shashga n	فَات^ٌِر
^فَ^ـ^ِ^ع^ـ^ل
Tarjimasi	Qiyosiy dar.	Tarjimasi	Orttirma dar	Tarjima	Oddiy daraja
kuchliroq	أَْقَوى^ِم ْن	eng kuchli	أَْقَوى	kuchli	قَ^ِو ي
oydinroq	أَ ْجلَى^ِم ْن	eng oydin	أَ ْجلَى	ochiq-oydin	َجل^ِ ي
boyroq	أَ ْغَنى^ِم ْن	eng boy	أَ ْغَنى	boy	َغن^ِ ي
			أَْوفَى	vafodor	َو^ِف ي
			أَ ْغَبى	ahmoq	َغب^ِ ي
			أَ ْعلَى	yuqori	َعل^ِ ي
^فَ^ـ^ِ^ع^ـ ˚^ل
Tarjimasi	Qiyosiy dar.	Tarjimasi	Orttirma dar	Tarjima	Oddiy daraja
baxtsizroq	أَتْ َع ُس^ِم ْن	eng baxtsiz	أَتْ َع ُس	baxtsiz	تَ^ِع ٌس
				iflos	َدن^ِ ٌس
				og‘ir,qiyin	َح^ِرٌج
				quvnoq	َج^ِذ ٌل
				iflos	َو^ِس ٌخ
				charchagan	تَ^ِع ٌب
^فَ^ا^ِ^ع^ـ ˚^ل
Tarjimasi	Qiyosiy dar.	Tarjimasi	Orttirma dar	Tarjima	Oddiy daraja
ahamiyatliroq	^أ^َ ّ^ه ^م^ِ^م ْ^ن	eng ahamiyatli	^أ^َ ّ^ه ^م	muhim	َ^ه^ا ^م
			أَ َجد	jiddiy	َجاد
			^أ^َ َ^ض ^ر	zararli	َ^ض^ا ^ر

			^أ^َ َ^ح ^ر	issiq	َ^ح^ا ^ر
			أَ َشق	mashaqqatli	َشاق
			^أَ ُ^م ^ر	achchiq	ُ^م ^ر
			أَ َح ي	tirik	َح ي

Savollar:

1. 
   Qanday sifatlarga asliy sifat deyiladi va ularning qoliplarini ayting?
   
2. 
   Nisbiy sifatlar qnday yasaladi?
   
3. 
   Sifatlarning orttirma darajasi qnday qolip orqali yasaladi, misollar bilan keltiring?
   
4. 
   Sifatlarning qiyosiy darajasi qnday qolip orqali yasaladi, misollar bilan keltiring?
   

Adabiyotlar:

12. 
    J. Jalolov. “chet tilini o‘qitish metodikasi”, “O‘qituvchi” nashriyoti. 1996. 14-bet
    
13. 
    Lebedev V.V “Arabskaya grammatika ” M. 2007
    
14. 
    Dubinina.N.V , Kovirshina.N.B “Uroki arabkogo yazika” M. 2004
    
15. 
    Abdussamad Gammuh. “Arabskiy yazik v dialogah” M. 2006
    
16. 
    lyaxovidskiy.M.V “Metodika predpodavaniya in. yazokov” M. 1981
    

Ma’ruza № 10

Arab tili darslarida “Yarim, o‘rta, me’yor, markaz ma’nolarida ishlatiladigan so‘zlar” mavzusini bayon etish usuli


Darsning o‘quv maqsadi: arab tili darslarida insonning yoshini anglatuvchi atamalarni misollar bilan berish, tug‘ilgan chaqaloq, uning bolalik, o‘spirinlik, yigitlik, voyaga yetgan, erkaklik va qarilik davrlari haqida ma’lumot berish.
Tayanch iboralar:

1. 
   Yarim;
   
2. 
   O‘rta;
   
3. 
   Me’yor;
   
4. 
   Markaz;
   
5. 
   O‘xshash; Asosiy savollar:
   

1. 
   mazkur mavzu konspekt tuzish yo‘llari;
   
2. 
   bu mavzuni o‘tishda ishlatiladigan ko‘rgazmali qurollar;
   
3. 
   mavzuni o‘tishda foydalaniladigan pedtexnologik usullar.
   

Barcha tillarda bo‘lgani kabi arab tilida ham “yarim, o‘rta, me’yor, markaz” ma’nolarida ishlatiladigan so‘zlar mavjud. Bu so‘zlar o‘zidan keyingi kelgan so‘z bilan izofa hosil qiladi.

yarim, o‘rtasi

ُمْنتَ^ِص ˚ف

yarim, o‘rtasi

^ِن ْص ˚ف

yarim, o‘xshash

^ِشْبه˚

o‘rtasi, markazi, me’yori

َو َسط˚ (أَْو َساط)˚

Misol:

shahar markazida	في وسط المدينة
sho‘lning o‘rtasi (yarmi)	وسط الطريق

“ وسط –o‘rta” (ko‘p: أوساط ) so‘zining muannasi “ وسطى ” bo‘ladi. M:

O‘rta Osiyo	آسيا الوسطى
o‘rta asrlar	ألقرون الوسطى
o‘rta tabaqa	ألطبقة الوسطى
oyning o‘rtalari	أوساط الشهر
Afrikaning markaziy viloyatlari	أوساط إفريقيا
o‘rta yo‘l	السبيل الوسطي
tijorat doiralari	أألوساط التجارية
diplomatik doiralar	أألأوساط الدبلوماسية
Men yo‘lning yarmida charchadim va biroz daraxt soyasi ostida dam oldim.	تعبت في وسط الطريق واسترحت قليال في ظل الشجرة
Narsalarning eng yaxshisi o‘rtachasidir (me’yoridir)	خير األشياء أوسطها

“ وسيط - o‘rta ” so‘zi (ko‘pligi: وسطاء - vositachi) yoshni belgilashda ham ishlatiladi. Masalan:

“ وسط ” fe’lining oxiriga “ ن ” qo‘shilishi bilan “ وسطن ” fe’li hosil bo‘ladi va u
“o‘rta o‘ringa o‘tkazmoq, markaziy o‘ringa o‘tkazmoq” ma’nosini anglatadi. 5- bobda “ توسطن ”- markazga, o‘rtaga o‘tirmoq ma’nosini anglatadi.

“نصف” – “yarim” so‘zi

نصف الكرة

yarim shar