O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

الكالم إذا صدر عن القلب وقع في القلب kiradi. yurakka chiqsa, yurakdan so‘z Agar
U (suv m.s.) Furotdan oqib, Dajlaga quyiladigan joygacha boradi.

تجري من الفرات ألى أن تقع في الدجلة

Bu jumlada تجري kesimining muannas jinsda kelishining sababi jumlada ko‘rinmayotgan مياه (suvlar) so‘zining “faraz” qilinayotganligidandir.

Shart gaplar

Qoida bo‘yicha shart yuklamalaridan keyin kelgan fe’l HKZda turishi lozim.

Lekin quyidagi misollarda yuklamalar o‘tgan zamon fe’llarining oldida kelyapti.
ًShart ergash gaplar quyidagi yuklamalar orqali rasmiylashtiriladi.
إن agar, إذا agar, qachonki.
Agar sen uni uchratsang, unga ayt! - له فقل لقيته إن
degan yo‘q, hayot umrbod haq, o‘lim : men o‘lsam, yurtida millatim men Agar ولو أني هلكت بأرض قومي لقلت: الموت حق ال خلود - bo‘lardim.
Agar (qachonki) odamlar shon-shuhratga qo‘llarini cho‘zsalar, (uzatsalar) u ham qo‘lini uzatadi.- يدا إليه مد المجد إلى أيديهم مدوا القوم إذا
Agar biz sening otangga va’da bermaganimizda edi, biz ularni o‘ldirgan bo‘lar edik. - أهلكناهم لكنا والدك نعد لم لو
Agar u o‘zi tomonidan to‘lanishi kerak bo‘lgan (pulni) to‘lasa (yaxshi) agar
إن دفع ما جهته إال تبيع جميع أسبابه - sotasan. narsalarini barcha uning sen bo‘lmasa,
Oxirgi jumlaning tahlili: shart ergash gapni qo‘shma gap, إن “agar” shart ma’nosini bildiruvchi yuklama, u ko‘pincha HKZ fe’lining oldida turadi, lekin bu jumlada o‘tgan zamon fe’lining oldida turibdi, ما - “nimaiki” ma’nosidagi olmosh, جهته - uning tomoni-to‘ldiruvchi, وإال cheklov ma’nosida, agar bo‘lmasa, تبيع - sotasan gapning kesimi, أسبابه جميع - “uning barcha narsalarini” – (izofa) to‘ldiruvchi, جميع - izohlovchi, bu so‘z gapda vositasiz to‘ldiruvchi bo‘lib kelayapti.
Qo‘llanmaning hajm imkoniyati cheklanganligi sababli ba’zi qo‘shma gaplarning tahlilini berdik xolos.
Savollar:

1. 
   jumlalarni arabcha va o’zbekcha tahlilqilishning farqini gapiring;
   
2. 
   jumlalarning qandayligi nimasiga qarab aniqlanadi?
   
3. 
   Siz jumlalarni tarjima qilganingizda qanday qiyinchiliklarga duch kelasiz?
   
4. 
   Dars o’tganingizda siz qanday jadval va jumlalardan foydalanasiz?
   

Adabiyotlar:

12. 
    J. Jalolov. “chet tilini o‘qitish metodikasi”, “O‘qituvchi” nashriyoti. 1996. 14-bet
    
13. 
    Lebedev V.V “Arabskaya grammatika ” M. 2007
    
14. 
    Dubinina.N.V , Kovirshina.N.B “Uroki arabkogo yazika” M. 2004
    
15. 
    Abdussamad Gammuh. “Arabskiy yazik v dialogah” M. 2006 lyaxovidskiy.M.V “Metodika predpodavaniya in. yazokov” M. 1981