O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

«Hammurapi kanali» 
deb atalmish katta kanal qurdirgan.
Chorvachilik yirik hajmda rivojlangan. Qonunlarda bir necha bor yirik va 
mayda chorva to’grisida eslatiladi, Ko’pincha qoramolni, dala ishlariga, xirmon va 
yuk tashishga ijaraga berilgan. Hunarmandchilikning xilma - xil sohalari rivojlangan. 
Qonunda bajarilgan ish uchun qat'iy baho belgilangan va ishning past sifati uchun 
hunarmand qattiq jazo olgan. 
Hammurapi qonunlar 
to’plamining 229-moddasida 
shunday deyiladi: 
«Agar quruvchi kishiga uy qurdi va o ’z ishini mustahkam
qilmadi, и qurgan uy qulab, uy egasini о ’Idirib qo 'ydi, bu quruvchi о ’limga hukm
qilinishi lozim».
218-modda bo’yicha erkin kishini muvaffaqiyatsiz muolaja qilgan 
jarrohning barmoqlari chopilgan. 
,
Savdoning rivojlanishiga butun Mesopotamiyaning yagona Bobil davlatiga 
birlashuvi muhim omil bo’ldi. Bobildan 
g'alla, xurmo, kunjut yog'i, jun
va 
hunarmandchilik buyumlari eksport qilingan. 
Metall, qurilish toshi va yog 'och,
qullar va zeb-ziynat
buyumlari import qilingan.
Bobilda savdo bilan maxsus savdo agentlari -
tamkarlar shug'ullangan,
o’z 
xizmatlari uchun ular 
yer, bog', uy
olganlar va sudxo’rlik bilan ham 
shug'ullanganlar. Bobil, Nippur, Ur, Larsa kabi yirik 
shaharlar, katta 
savdo

---

markazlari bo’lgan. Erkin kishi «avelium»-(«odam») deb atalgan. Qonunlaming 
barsha moddalarida xususiy mulk himoya qilingan.
Bobil aholisining asosiy qismini xazinaga tushadigan soliqiarni to’iovshisi 
mayda ishlab shiqaruvshi va mayda mulkdorlar tashkil qilgan. Shu sababli ulaming 
huquqlaii qonun moddalari bilan himoyalangan.
Misol uchun ba'zi moddalar ulami sudxo’rlar zo’ravonligidan himoya qilgan: 
sudxo’rga qarz uchun hosilni olishi ta’qiqlangan, kumush uchun qarz foizi 20, g'alla 
qarzi uchun 33 foiz bilan cheklangan. Garovga olingan kishiga nisbatan shafqatsiz 
muomala uchun qat'iy chora o’lim jazosi qo'llangan, qarz uchun qaramlik 3 yil 
muddat bilan cheklangan. Bobil jamiyatida 
erkin 
kishilardan tashqari